Хадичаи Кубро аёл-қизлар ўрта махсус ислом билим юртида “Абу Муин Насафий ойи”га бағишланган давра суҳбати бўлиб ўтди. Унда Ўзбекистон ёзувчилар уюшмаси аъзоси, зукко шоир ва моҳир таржимон Мирзо Кенжабек иштирок этиб талабаларга Абу Муин Насафий ҳақида атрофлича сўзлаб берди.
Ўрта асрларда илмнинг турли соҳаларида фаолият олиб борган мутафаккир ва қомусий олим Абу Муин Насафийнинг исми манбаларда кенгайтирилган ҳолда Нажмуддин Абу Ҳафс Умар ибн Муҳаммад ибн Аҳмад ибн Исмоил ибн Муҳаммад ибн Али ибн Луқмон ан-Насафий ас-Самарқандий шаклида берилади. “Нажмуддин“ (“диннинг юлдузи“) лақабининг берилишига сабаб унинг ислом илми соҳалари бўйича кўрсатган хизматларининг катта бўлганидир. Насафий Қуръон, ҳадис, ақида ва фиқҳ каби илмларни мукаммал билган, тафсир, ҳадис, калом, фиқҳ ва шеъриятга доир кўплаб асарларни мерос қолдирган. Самарқанд, Бухоро, Насаф, Бағдод, Марв каби илм марказларида номдор олимлардан дарс олган ва кўплаб шогирдлар етиштирган.
Калом илмида Насафий Имом Мотуридий анъаналарини давом эттирган. У ўзининг билвосита устози Имом Мотуридий таълимотини ихчам шаклга келтириб, мотуридийлик таълимотини кенг ёйишга хизмат қилди. У яратган “Ақоид ан-Насафий“ асари ислом оламида кенг тарқалган бўлиб, унга кўплаб шарҳ ва ҳошиялар ёзилган. Олим каломга оид биргина шу асарни ёзган бўлса-да, унинг илоҳиётчи сифатида шуҳрат қозонишига сабаб жуда қисқа вақтда ислом ақидасини назарий асослаб берганидир.
Суҳбат давомида талабалар ўзларини қизиқтирган саволларга жавоб олдилар.
Ш. САИДОВА,
АРМ ёрдамчиси
Пайғамбаримиз солаллоҳу алайҳи васалламнинг вафотларидан кейин шариатга боғлиқ барча масалалар саҳобалардан сўралди. Ёш саҳобалар ўзларидан катталардан, янги мусулмонлар аввал мусулмон бўлган саҳобалардан ўзлари тушунмаган турли масалалар ечимини сўрардилар.
Имом ибн Aҳмад Шаъроний ўзларининг “Aл-Мийзан аш-Шаърония” асарида мазҳаблар ҳақида қуйидаги фикрларни зикр қилган. “Aслида саҳоба ва тобеъинлар даврида мазҳабларнинг сони ўн саккизта бўлган. Уларнинг барчаси ўз вақтида амалда бўлган. Лекин вақт ўтиши билан улар орасида тўрт йирик: ҳанафий, моликий, шофеъий ва ҳанбалий мазҳаблари ажралиб чиқди. Мазкур тўрт мазҳабнинг сақланиб қолишининг асосий омили бу мазҳабларнинг таълимотлари бошқа мазҳаблардан кучлироқ бўлгани учун эмас, балки тўрт мазҳаб бошқа ўн тўрт мазҳаб таълимотини ҳам қамраб олганидир”.
Демак, кўплаб мазҳаблар орасидан фақат тўрттасининг сақланиб қолгани асрлар давомида инсонларни турли зиддиятлар ва ихтилофлардан ҳимоя этишда асос бўлган.
Саматов Жалолиддин,
Давлатабод тумани "Юсуфхон ўғли Қосимхон"
жоме масжиди имом ноиби