08 Апрел, 2025, 10 Шаввол, 1446
08 Апрел, 2025, 10 Шаввол, 1446
Бугунги мураккаб даврда кутилмаганда тинч-осойишта жойда бомба портламоқда, яна қаердадир одамлар устига юк машиналари ҳайдалмоқда ва яна қаердадир худкуш нокас тинч оломон орасида ўзини портлатмоқда... Зумда бу ҳодисалар яшин тезлигида ОАВнинг бош мавзусига айланмоқда. Газета ва интернет сайтларининг бош саҳифасида «яна бир террорчилик ҳаракати содир этилди» деб бонг урилмоқда. Ҳа, бугун ОАВда энг кўп тилга олинадиган сўзлар «террор», «терроризм», «террорчи» кабилар бўлиб қолди.
Стокгольм, Санкт Петербург, ундан аввалроқ, Истамбул ва куни кеча АҚШнинг Нью-Йорк шаҳрида содир этилган террорчилик актларда, минг афсуски, ижрочилар ўзбек миллатига мансуб шахслар бўлиб чиқди.
Хўш, аслида, Америкада мудҳиш жиноятни содир этган Сайфулла Соипов ким? У 1988 йил 8 февралда Тошкент шаҳрида туғилган. 2010 йили “Грин кард” лотереясини ютиб, АҚШга жўнаб кетган. Ўтган 7 йил мобайнида Ўзбекистонга бирон марта ҳам келмаган, Тошкентда яшайдиган ота-онаси билан кўришмаган. У фаровон оилада тарбия кўрган бўлиб, ота-онаси анъанавий исломга эътиқод қилган ва ҳеч қачон, қандайдир экстремистик оқимлар билан алоқада бўлишмаган.
У АҚШга борганидан кейин одамови бўлиб қолади ва шу вақт оралиғида, радикал гуруҳларнинг таъсирига тушиб қолади. Бу ҳақда Америка ОАВ ҳам уни билган одамларнинг фикрларига таяниб шундай хабар берган.
Ушбу кўнгилсиз ҳолат муносабати билан Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев АҚШ Президенти Дональд Трампга таъзиянома йўллаб, Нью-Йорк шаҳридаги террорчилик ҳаракати оқибатида бегуноҳ кишиларнинг қурбон бўлгани муносабати билан чуқур ҳамдардлик изҳор этди. Ҳақиқатан ҳам, бу мудҳиш воқеа дунёнинг тинчликсевар халқлари қатори биз мўмин-мусулмонларнинг ҳам қалбимизни ларзага солди.
БМТ Бош ассамблеясининг 72-сессиясида муҳтарам Президентимиз сўзлаган нутқида бузғунчи кучларга қарши маърифат билан курашиш тўғрисида ташаббус кўрсатдилар. Бунинг замиридаги ҳикмат шундаки, қуролга қурол билан жавоб берилса, уруш-низолар барҳам топмайди. Шунинг учун жаҳолатга маърифат билан жавоб бериш лозимлигини уқтирдилар.
Тинчлик ва хотиржамлик Аллоҳ таолонинг буюк неъматларидан биридир. Барча эзгу ишлар рўёбга чиқишининг асоси ҳам осойишталикдадир. Бу неъмат бебаҳо экани тўғрисида Ислом дини манбаларида ҳам такрор-такрор айтилган. Қуръони каримнинг юздан ортиқ оятларида тинчликка чақирилган. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Аллоҳ ризосини топишга интилганларни Қуръон билан тинчлик ва саломатлик йўлларига йўллаб, Ўз изни билан уларни зулматлардан нурга чиқарур ва тўғри йўлга ҳидоят қилур” (Моида, 16).
Тинчлигини йўқотган юрт юлдузсиз осмон кабидир. Қанча унумдор ерлари, боғлари бўлмасин фойда ололмайди. Шунга кўра, тинчликни сақлаш мақсадида, барчамиз жипслашиб, ҳамжиҳатликда иш тутишимиз зарур.
Ҳар бир инсон учун тинчлик зарурлиги борасида Расули акрам соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганлар: “Қайси бирингиз тонгда уйқудан уйғонганда оиласи тинч, тани соғ ва уйида бир кунлик егулиги бўлса, билсинки, унда дунёдаги барча неъматлар мужассам экан” (Имом Бухорий ривояти).
Эътибор қилинг, Набий алайҳиссалом ўта муҳим бўлган учта нарсани таъкидлаяптилар: тинчлик, саломатлик ва таъминот.
Муҳтарам Президентимиз БМТ Бош ассамблеясида сўзлаган нутқларида Ислом дини эзгулик ва тинчликка даъват этишини таъкидлаб, бундай дедилар: «Биз бутун жаҳон жамоатчилигига Ислом динининг асл инсонпарварлик моҳиятини етказишни энг муҳим вазифа, деб ҳисоблаймиз. Биз муқаддас динимизни азалий қадриятларимиз мужассамлигининг ифодаси сифатида беҳад қадрлаймиз. Биз муқаддас динимизни зўравонлик ва қон тўкиш билан бир қаторга қўядиганларни қатъий қоралаймиз ва улар билан ҳеч қачон муроса қила олмаймиз. Ислом дини бизни эзгулик ва тинчликка, асл инсоний фазилатларни асраб-авайлашга даъват этади”.
Бутун ўзбек халқини дилини хира қилган Америкада содир этилган террор хуружини ҳеч нима билан оқлаб бўлмайди. Бу ҳаракат учун қалби ва амали эзгулик билан лиммо-лим бўлган бутун ўзбек миллатини айблаш ҳам нотўғри. Чунки, Сайфулла Соиповнинг бу ножоиз қилмишини барча юртдошларимиз бирдек қораламоқда. Ўзбек халқининг олижаноб, бағрикенг ва тинчликпарвар халқ экани ҳақида бир қатор америкалик дипломатлар ҳам ўз фикрларини баён қилишмоқда. Жумладан, АҚШнинг Ўзбекистондаги элчихонасида фаолият юритган яна бир собиқ дипломат Марк Аскино шундай ёзади: “Оммавий ахборот воситалари кечаги мудхиш автомашина воситасида амалга оширилган ва саккизта одам ҳаётига зомин бўлган ҳужум ҳақида ёзишар экан, қотилнинг Ўзбекистондан кўчиб келганига алоҳида урғу беришяпти.
Мен 2001 йил 11 сентябрь фожеаси юз берганда Тошкентда эдим. Ўшанда ўзбекистонликлар юртимизда бўлиб ўтган фожеа юзасидан бизга кўрсатган ҳамдардлик ва меҳр-оқибати ҳеч қачон ёдимдан чиқмайди. Эслайман, АҚШда теракт содир этилгач, бир неча соат ичида Америка элчихонаси гуллару, ҳамдардлик мактубларига тўлиб кетган эди. Улар мен ва рафиқамга мудҳиш воқеа юзасидан афсусда эканликларини билдиришарди. Қурбон бўлганлар ичида ўзбеклар ҳам бор эди... Улар жуда меҳнаткаш, ватанпарвар одамлар ва улар бизнинг кўпмиллатли жамиятимизни янада бойитиб юришади. Бир аҳмоқ инсон қилмишини у келиб чиққан миллат билан боғлаш мутлақо нотўғри”.
Шунингдек, АҚШнинг Ўзбекистондаги элчихонасида фаолият юритган яна бир собиқ дипломат Кейси Ток:“Ўзбекистон меҳр-оқибатли инсонлар яшайдиган гўзал мамлакат. Буни билишимга сабаб, мен у ерда яшаганман. Мамлакат обрўси унинг энг зўр инсонлари билан белгиланади, энг ёмонлари билан эмас”.
Хулоса қилиб айтганда, террорнинг дини йўқ, миллати йўқ. Террорчилик инсониятга қарши жиноятдир.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
“Қиёматга яқин битта эркакка элликда аёл тўғри келади”, деган гап кўп қулоғимизга чалинади. Воқеликка қарасак, қиёматнинг аксар аломатлари зоҳир бўлса ҳам, айни шу аломати кўринмаётгандек туюлади. Масалан, 2022-йилда Ўзбекистон аҳолисининг 49,7 % аҳолиси аёл бўлса, қолгани эркак бўлган. Халқаро нисбатни олганда ҳам 2022-йилда дунёда эркаклар 50,5 % бўлса, аёллар 49,5 % га тўғри келган экан. 2021-йилдаги маълумотга кўра, дунёда эркаклар аёллардан 44 миллионга кўпроқ бўлган. Бу борадаги ҳадисни тўғри тушуниб олсак, ҳеч қандай муаммо қолмайди.
عَنْ أَنَسٍ قَالَ : لَأُحَدِّثَنَّكُمْ حَدِيثًا لَا يُحَدِّثُكُمْ أَحَدٌ بَعْدِي : سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ : مِنْ أَشْرَاطِ السَّاعَةِ أَنْ يَقِلَّ الْعِلْمُ، وَيَظْهَرَ الْجَهْلُ، وَيَظْهَرَ الزِّنَى، وَتَكْثُرَ النِّسَاءُ، وَيَقِلَّ الرِّجَالُ، حَتَّى يَكُونَ لِخَمْسِينَ امْرَأَةً الْقَيِّمُ الْوَاحِدُ
Анас розияллоҳу анҳу айтади: “Сизларга бир ҳадис айтаман, мендан кейин ҳеч ким уни сизларга айтмайди: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганларини эшитганман: “Илмнинг озайиб кетиши, жоҳиллик устун келиши, зино оммалашиши, аёллар кўпайиб, эркаклар озайиши қиёматнинг аломатларидандир. Ҳатто элликта аёлга битта забардаст (эркак) бўлади” (Имом Бухорий ривояти).
Ҳадисдаги “эркаклар камаяди”, деганда қандай эркаклар назарда тутилганини Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ўзлари ҳам ҳадиснинг давомида шарҳлаб: “Ҳатто элликта аёлга битта қоййим (забардаст эркак) тўғри келади” деганлар. Биз “забардаст” деб таржима қилган сўз ҳадисда “қоййим” деб келган бўлиб, араб тилида “ишларни ўз зиммасига олувчи”, “назорат қилиб, тутиб турувчи”, “кучли ва ишончли” деган маъноларда қўлланилади. Ҳадиснинг бошидаги “эркаклар камаяди” деганларида, фаразан, ҳар қандай эркак кишини назарда тутганларида “Битта эркак кишига элликта аёл тўғри келади”, дейишлари керак эди. Аммо у зот “Битта забардаст кишига” дедилар. Ҳадисда забардастликка шунчалик урғу бердиларки, ҳатто “эркак” сўзини ҳам ишлатмай, унинг сифатини зикр қилиш билан кифояландилар.
Юқоридаги ҳадиснинг шарҳида йигирманчи аср мужтаҳиди Анваршоҳ Кашмирий бундай деган: “Ҳадиснинг бошқа бир тариқида “битта ишончли (омонатдор) қоййим эркак тўғри келади” деб айтилган. Шу ривоят билан барча муаммо ечилади. Чунки бундай эркак ҳозир ҳам жуда камдир”.
Ҳадиси шарифда “эркаклар озайиши”дан “ҳақиқий ва мукаммал эркаклар” назарда тутилганига яна бир далил. Араб тилида бир жинс мутлақ (умумий) айтилганда ва ўзига хос ишоралар бўлганда ўша жинсдаги энг мукаммал табақа назарда тутилади. Шиҳоб Хафожий (1069-йил ваф.) “Тафсири Байзовий”га ёзган ҳошиясида: “Сўз мутлақ ишлатилганда ўз зимнидаги энг мукаммал турни англатади” деганлар. Масалан, Аллоҳ таоло баъзи оятларда Қуръони каримни “Китоб” деб номлаган, бунда “Энг мукаммал китоб”ни назарда тутган бўлади. Имом Сибавайҳ наҳв бўйича ёзган асарини “Ал-китаб” деб атаганининг сабаби ҳам шу, яъни наҳвдани энг мукаммал китоб, демоқчи бўлган. Яна бир мисол: Имом Муслим ривоят қилган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам:
“أَلَا إِنَّ الْقُوَّةَ الرَّمْيُ، أَلَا إِنَّ الْقُوَّةَ الرَّمْيُ، أَلَا إِنَّ الْقُوَّةَ الرَّمْيُ
“Аё, албатта, қувват отиш(да)дир” деб уч марта айтганлар. Аслида қуч-қудрат отишдан бошқа уруш қуролларида ҳам мавжуд. Балки ҳадиснинг маъноси: “Ҳақиқий, энг шиддатли ва энг кучли қувват отиш қуролларидадир” дегани.
Демак, ҳадисга кўра, қиёматга яқин, алалхусус, бугунги кунимизда ҳам аёлини маромида ушлаб турадиган, тақводор, омонатдор, ростгўй, қувватли, ҳам ўзининг, ҳам бошқанинг муаммоларини елкасига олиб, ҳал қилиб берадиган битта эркакнинг муқобилида элликта ё ундан ҳам кўпроқ аёл тўғри келади.
Келинг, тахминий ҳисоб қилиб кўрамиз. Ҳозир дунёда 8 миллиард аҳоли бор. Улардан 2 миллиарди географик мусулмонлар. Шулардан тахминан 1 миллиарди эркак бўлса, 25 ёшдан 60 ёшгача бўлгани шу ададнинг ярмига тўғри келади, яъни 500 миллион бўлади, чунки ишларни идора қила оладиган эркаклар шу ёш орасида бўлади. 500 миллион мусулмон эркаклардан бетақво, фосиқ, ўғри, зинокор, на намози, на ниёзи бор, умрида боши саждага тегмаган, тегса ҳам бир ҳафтада бир марта жумага бориб қўядиган, ҳалол ҳаромни фарқламайдиган, омонатсиз, ёлғончи, порахўр, даюс, рўза тутмайдиган, закот бермайдигани нечта деб ўйлайсиз? Ҳадисда шундай одамлар кирмаслиги учун ҳам ҳақиқий мусулмон эркак сифати келтирилган. Ҳар еттида эркакдан биттаси ҳақиқий тақводор эркак десак ҳам, 500 миллион мусулмон эркакдан 70 миллионтаси мана шундай сифатга эга бўлиб чиқади. Дунёдаги барча аёлларни 4 миллиард деб олсак, ҳар эллик еттида аёлга битта шундай эркак тўғри келар экан. Демак, ҳадиснинг маъноси ҳозирги кунимизга ҳам мувофиқдир.
Абдулбосит Абдулвоҳид,
Ҳадис илми мактаби талабаси.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 