11 Июн, 2025, 15 Зулҳижжа, 1446
11 Июн, 2025, 15 Зулҳижжа, 1446
Ҳаж Ислом арконларидан биридир. Қодир бўлган кишиларга бу ибодатни умри давомида бир марта адо этиш фарздир. Унинг фарзлигига далил бу ояти каримадир:
وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًا
“Йўлга қодир бўлган одамлар зиммасида Аллоҳ учун Байтни ҳаж қилиш (фарзи) бордир” (Оли Имрон сураси 97-оят).
“Ҳаж” сўзи, луғатда қасд қилиш маъносини англатади. Уламолар таърифида эса, махсус вақтда, махсус маконда, ният билан махсус ибодатларни адо этишга “ҳаж” дейилади.
Махсус вақт дейилганида, зулҳижжа ойининг тўққизинчи куни Арафотда туриш, Наҳр (қурбонлик қилинадиган кун)нинг тонгидан бошлаб Байтуллоҳни тавоф қилиш тушунилади. Махсус макон дейилганида, Каъба ва Арафот англанади. Махсус ибодатлар дейилганида эса, ҳаж ва унинг арконларини бажариш ниятида эҳромга кириш англанади.
Бу ибодат, кўпчилик уламолар фикрича, ҳижрий тўққизинчи йилнинг охирида фарз қилинган. Ҳар йили зулҳижжа ойида бутун ер юзидаги қодир бўлган мусулмонлар бу жойга ҳам молиявий, ҳам жисмоний, руҳоний амал ҳисобланувчи шу ибодатни адо этиш учун тўпланадилар.
Намоз, рўза ва закотнинг фарзлигини инкор қилган киши диндан чиққанидек, бу ҳажнинг фарзлигини инкор қилиш ҳам диндан чиқишга олиб келади.
Ҳаж амали ўзининг эҳтиёжи ва қарамоғидагиларнинг нафақасидан ташқари ошиқча – Байтуллоҳга бориб келишга етарли маблағи бор ҳар бир ақли расо, болиғ (балоғатга етган), озод, соғлом мусулмонга (аёллар иддада бўлмаслиги ва уларга маҳрам-йўлдош ҳам бўлиши лозим) йўллар хатарсиз бўлса, ҳаж ибодатини кейинги йилга қолдирмай, адо этиш фарздир. Бундай шароитларда кечиктирса, гуноҳкор бўлади. Ҳаж ибодати умрда бир марта адо этиладиган фарз амалдир. Ундан ортиғи нафл ҳисобланади.
Ҳаж ибодати давомида гуноҳ қилмаган, фаҳш сўзлар айтмаган ҳожи, онадан янги туғилгандек гуноҳларидан пок бўлади. Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бундай деганлар:
من حج البيت ولم يرفث ولم يفسق خرج من ذنوبه كيوم ولدته أمه
«Ким Байтуллоҳни ҳаж қилса, (унда) ахлоқсиз сўзларни гапирмаса ва фисқ-фужур ишларни қилмаса, худди онаси уни туққан кундаги каби (барча) гуноҳлардан покланиб қайтади» (Имом Бухорий ва Муслим ривояти).
Бунинг учун ҳожи қуйидагиларга амал қилиши зарур:
– энг аввало, холис ният қилиши. Зеро, ҳадиси шарифда айтилганидек, амаллар натижаси ниятга боғлиқдир. Ҳар бир киши ниятига яраша савоб олади.
– ҳажнинг аркон ва амалларини тўла-тўкис бажариши;
– мусулмон учун энг муҳим ишлардан яна бири топган ва тўплаган маблағининг ҳалол, пок бўлишидир. Бу унинг барча яхши амаллари, жумладан, ҳаж ибодати ҳам мақбул бўлиш шартларидан саналади. Зотан, Аллоҳ таоло покдир. Фақат покиза амалнигина қабул қилади;
– агар зиммасида қарзи бўлса, уларни узиши. Зеро, банданинг бошқа киши зиммасидаги ҳақини ўша одам кечмагунича Аллоҳ таоло кечмайди;
– олган омонатини қайтариши;
– ўзидан ранжиганлар кўнглини олиши;
– қайтиб келгунича қарамоғидагиларга етадиган нафақани ҳозирлаши;
– ҳаж йўлига тушган мўмин ўтган гуноҳларига чин дилдан тавба қилиши, ўзини гўё дунёдан охиратга сафар қилаётгандек ҳис этиши;
– солиҳ амалларни кўпайтириши;
– Аллоҳ таолонинг розилигидан бошқа ўй-хаёлларни қалбидан чиқариши;
– муборак ҳаж сафарида йўлдошлари билан гўзал муносабатда бўлиши. Улар билан тортишмаслиги, эътирозларига сабаб бўладиган ишларни қилмаслиги, уларга озор етказмаслиги ва улардан етган азиятларга сабр қилиши;
– сафар давомида гуноҳдан, беҳуда ишлардан ва бузуқ сўзлардан йироқ бўлиши ва қолган ҳаётида ҳам бунга доимо қатъий амал қилиши;
– эҳромда бўлганида биринчи Ақобада тош отгунича ҳар намоздан сўнг, тепалик ва пастлик ерга чиқиб тушаётганида, ҳожилар гуруҳига йўлиққанда талбия (“Лаббайкаллоҳумма лаббайк, лаббайка ла шарика лака лаббайк, иннал ҳамда ван-неъмата лака, валмулка ла шарика лак” – лаббай, Парвардигорим лаббай. Лаббай Сенинг шеригинг йўқ, лаббай. Албатта, ҳамд ва неъмат Сеники, мулкингда шеригинг йўқдир) айтиши;
– Ҳарам ҳурматига риоя этиши;
– Ҳарамдаги гиёҳларни юлмаслиги, дарахт шохларини синдирмаслиги, ҳайвонларни овламаслиги ва ўлдирмаслиги;
– замзам сувидан тўйиб-тўйиб ичиши. Зотан, замзам сувидан тўйиб ичиш нифоқдан қутулишдир. Жаноб Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): «Замзам суви ва дўзах ўти кишининг ичида жам бўлмайди», деб марҳамат қилганлар. Бу замзам суви ҳақидаги башоратлардандир;
– боши ва танаси устидан замзам сувини қуйиши.
– Мадинаи мунавварани ҳам Маккаи мукаррама каби эъзозлаши;
– Расулуллоҳ (соллалллоҳу алайҳи ва саллам)нинг қабрларини зиёрат этишни ғанимат билиши. Зеро, бу иши Расулуллоҳ (соллалллоҳу алайҳи ва саллам)ни тирик чоғларида зиёрат қилиш билан баробардир. Зотан, у зоти бобаракотни зиёрат қилиш шафоатларига етишувга сабаб бўлади.
Аллоҳ таоло барчамизга бу улуғ ибодатни тўла-тўкис адо этишни ва унинг файзу баракотларига эришишни насиб айласин. Омин!
Толибжон ҚОДИРОВ
тайёрлади.
ИСТИҒФОР нинг 72 та ХИСЛАТИ
ни
УЛУҒ УСТОЗ УЛАМОЛАРИМИЗ баён қилиб берганлар:
Каломуллоҳ – Қуръони каримнинг
муборак ояти карималаридан
ва
Жаноби Пайғамбаримиз
Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васалламнинг
муборак ҳадиси шарифларидан
ИСТИҒФОР нинг 72 та ХИСЛАТИ:
1. Аллоҳ таолога итоатгўй банда истиғфор айтади.
2. Истиғфор айтган банда пайғамбарлар, солиҳлар йўлидан юради.
3. Истиғфор айтувчи одам имон ҳаловатига эришади.
4. Истиғфор бандани гуноҳлардан поклайди.
5. Истиғфор айтувчининг гуноҳлари савобли ишларга алмаштирилади.
6. Истиғфор айтувчига неъматлар кўпайтириб берилади.
7. Истиғфор банданинг икки дунёда ҳам мартабасини кўтаради.
8. Истиғфор бахт-саодат олиб келади.
9. Истиғфор туфайли истиғфор айтувчи ҳам, атрофдаги одамлар ҳам бузуқликлардан покланади.
10. Истиғфор ёмғир ёғишига сабаб бўлади.
11. Истиғфор мол-дунёга барака киритади.
12. Истиғфор айтувчи инсон фарзанд неъмати билан сийланади.
13. Деҳқончилик, чорвачиликдаги унумдорлик ҳам истиғфор айтиш билан узвий боғлиқ.
14. Истиғфор айтувчи жаҳаннамдан нажот топади.
15. Истиғфор банданинг жаннатга киришига сабаб бўлади.
16. Истиғфор Аллоҳ таолонинг раҳмати тушишига сабаб бўлади.
17. Истиғфор танани бақувват қилади.
18. Истиғфор айтувчи одамнинг ҳаёти фаровон бўлади.
19. Истиғфор айтувчига яхшиликлар кўпайтирилиб берилади.
20. Истиғфор инсон кўнглини хотиржам қилади.
21. Истиғфор бошга тушган балоларни даф этади.
22. Истиғфор бандани Аллоҳ таолога яқинлаштиради.
23. Истиғфор айтувчи одам Аллоҳ таолонинг раҳмат-марҳаматига сазовор бўлади.
24. Истиғфор банда ҳолатини ижобий томонга ўзгаришига сабаб бўлади.
25. Истиғфор ғийбатга каффорат бўлади.
26. Истиғфор шайтон васвасасини қайтаради.
27. Аллоҳ таоло истиғфор айтган бандани яхши кўради.
28. Истиғфор айтиш Аллоҳ таолони хурсанд қилади.
29. Истиғфор ғам-ташвишларни кетказади.
30. Истиғфор айтувчи муаммоларидан қутулади.
31. Истиғфор айтувчи одам гуноҳлардан фориғ бўлади.
32. Истиғфор айтувчи муваффақият қозонади.
33. Истиғфор ташвишларни аритади.
34. Кўп истиғфор айтувчи одам касалликдан тўлиқ тузалиб кетади.
35. Истиғфор айтувчи одам қийинчиликдан фаровонликка чиқади.
36. Аллоҳ таоло истиғфор айтувчининг мушкулларини осон қилади.
37. Етиб бўлмас марраларни истиғфор ила забт этади.
38. Истиғфор ила дилдаги васвасалар йўқолади.
39. Истиғфор билан қўрқувлар арийди.
40. Истиғфор билан дилга қувонч киради.
41. Истиғфор қалбга таскин беради.
42. Истиғфор кўнгилни хотиржам қилади.
43. Истиғфор тинчлик-хотиржамлик олиб келади.
44. Истиғфор инсонни соғлом қилади.
45. Истиғфор касалликларни аритади.
46. Истиғфор айтувчи одам ёруғ кунларга эришади.
47. Истиғфор билан инсон орзусига етади.
48. Истиғфор айтувчининг дили яйрайди, кўнгли ёзилади.
49. Истиғфор хурсандчилик олиб келади.
50. Истиғфор қалбни чароғон, руҳни тетик қилади.
51. Истиғфор айтувчининг хотираси кучаяди.
52. Истиғфор юзни нурли қилади.
53. Истиғфор ризқ келишини осонлаштиради.
54. Истиғфор айтувчининг дуоси қабул бўлади.
55. Аллоҳ таоло истиғфор айтувчининг оғирини енгил қилади.
56. Кўп истиғфор айтган одам Қиёмат куни номаи аъмолини кўриб хурсанд бўлади.
57. Оламдан ўтиб кетган ота-оналар фарзандлари айтган истиғфорлари туфайли жаннатда энг юқори мартабаларга кўтарилишади.
58. Истиғфор одамни тушкунликдан халос этади.
59. Истиғфор ҳасрат-надоматни, пушаймонни кетказади.
60. Истиғфор қалбни тиниқлаштиради.
61. Истиғфор айтиб юрувчи одамга Аллоҳ таоло ҳар қандай қийин вазиятдан чиқиш йўлини кўрсатади.
62. Истиғфор айтиб юрувчи одамнинг Аллоҳ таоло мусибатларини кўтаради.
63. Истиғфор айтиб юрган банданинг Аллоҳ таоло ҳар қандай қийинчиликларини енгиллаштиради.
64. Истиғфор айтиб юрувчи инсон қашшоқликка йўлиқмайди.
65. Истиғфор айтувчининг ишлари юришади.
66. Истиғфор эр-хотин ўртасидаги келишмовчиликни даф этади.
67. Истиғфор фарзандларни итоатли қилади.
68. Аллоҳ таоло истиғфор айтиб юрган одамга кутмаган тарафидан неъмат, ризқ жўнатади.
69. Истиғфор айтувчи одамнинг ризқи улуғ бўлади.
70. Истиғфор айтувчи одамнинг касб-корига Аллоҳ таоло хайр-барака беради.
71. Ким мўминлар ҳаққига истиғфор айтса, Аллоҳ унга ҳар бир мўмин муқобилида биттадан ҳасанот ёзиб қўяди.
72. Истиғфор айтилган хонадонга илоҳий файзу хайр-барака киради.
Меҳрибон Парвардигоримиз
ўзларимизни ҳам,
фарзанд-зурриётларимизни ҳам
Ўзи буюрган,
Жаноби Пайғамбаримиз алайҳиссалом тавсия этган,
ўтмишда ўтганларимизнинг руҳлари шод бўладиган,
халқимиз хурсанд бўладиган,
ота-оналаримиз рози бўладиган йўллардан юришимизни насиб этсин!
Иброҳимжон домла Иномов
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 