Ўзбекистон мусулмонлари идораси ташаббуси билан жорий йил Ҳаж ибодатини бажариб келган ҳожилар ўзлари яшайдиган ҳудуддаги мўмин-мусулмонлар ҳолидан хабардор бўлиш, уларга меҳр-мурувват кўрсатиш, муаммолари бўлса ҳомийлик қилиш, ёшларни илмга қизиқтириш, уларни тўғри йўлга бошлаш тавсия этилган.
Ушбу савобли ташаббус барча имом-хатиб ва ҳожиларимиз томонидан қўллаб-қўвватланиб, ўзлари яшаб турган ҳудуддаги 400 дан ортиқ ёрдамга муҳтож оила ҳолидан хабар олиниб, уларга моддий ва маънавий ёрдам кўрсатилди.
Шундай ёрдамга муҳтож оилалар ҳолидан хабар олиш мақсадида 6 август куни Қорақалпоғистон мусулмонлари қозиёти қозиси Б.Разов, Беруний туманининг бош имом-хатиби А. Тагайев ҳожилар билан ҳамкорликда тумандаги “Хоразм” МФЙдаги кам таъминланган ва ногиронлиги бўлган фуқаролар билан дилдан суҳбатлашиб, уларга озиқ-овқат маҳсулотлари улашди. Улар бундай меҳр-мурувват ва ҳомийлик тадбирини ташкил қилганлардан мамнун бўлиб, ўзларининг миннатдорчилигини билдирди.
Шунингдек, Қорақалпоғистон мусулмонлари қозиёти қозиси Б.Разов Беруний туманидаги “Дарвеш эшон” ва “Хайрли бобо” жоме масжидларидаги қурилиш ва ободонлаштириш ишлари билан яқиндан танишиб, имом-хатиблар билан иш юзасидан суҳбатлашди.
Сафар давомида тумандаги “Маданият саройида” ташкил қилинган “Жаҳолатга қарши – маърифат” шиори астида “Аҳоли орасида ақидапарастликнинг олдини олиш” мавзусидаги тадбирда иштирок этди. Ислом дини инсонни руҳий, жисмоний покланиш йўли билан камолатга етаклаб, мунтазам равишда ижтимоий фаолликка, маърифатли бўлишга даъват этиши, динимизда масалага кўр-кўрона ёндашув, бирёқлама хулосалар кескин қораланиши, жисм ва нафс ҳалол меҳнат туфайли покланиши, ҳалол меҳнат руҳ ва жисмдаги барча иллатлардан қутулишнинг ягона йўли эканлиги ҳақида маъруза қилди.
Қорақалпоғистон мусулмонлари қозиёти
Савол: Баъзи емакхонлар таом етказиб беришни кечиктиргани учун буюртмадан ташқари қўшимча таом тақдим этар экан. Шу иш жоизми? Агар рекламада қўшимча бепул таом бериш эмас, балки етказиб берилган таомнинг пулини олмаслик айтилган бўлса, ҳукм қандай бўлади?
Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
1. Таомга буюртма бериш битими шариатдаги истисноъ, яъни буюртма асосида маълум маҳсулотни тайёрлаб бериш шартномасига тўғри келади. Агар саволдаги шарт фақат рекламада акс этиб, буюртма жараёнида алоҳида бундай шарт қўйилмаса, сотувчи тарафидан берилган бу ваъда жоиз ҳисобланади ва унга вафо қилиши керак бўлади.
Агар буюртма беришда етказиб бериш кечикиши сабабли қўшимча таом бериш шарти қўйилса, бу шартноманинг бир қисмига айланади. Битимдаги бундай шарт молиявий жарима саналади. Маҳсулот тайёрлаб бериш (истисноъ) битимида сотувчига нисбатан молиявий жарима қўллашга рухсат этилади.
Демак, қўшимча бепул таом бериш ваъда кўринишида бўлса ҳам, шартномада акс этган бўлса ҳам жоиз экан.
2. Етказиб бериш кечикса, буюртма қилинган таомнинг пулини олмаслик фақат рекламада акс этиб, буюртма жараёнида бундай шарт қўйилмаса, бу ҳам сотувчи тарафидан берилган ваъда бўлади ва жоиз ҳисобланади. Аммо буюртма бериш жараёнида юқоридаги шарт қўйилса, бу шартноманинг бир қисмига айланади. Шартномада эса буюртма суммасидан воз кечиш шартини қўйиш дуруст эмас.
Демак, буюртма қилинган таомнинг пулини олмаслик ваъда кўринишида бўлса жоиз, битимда шарт қилинса, жоиз эмас. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази