21 Март, 2025, 21 Рамазон, 1446
21 Март, 2025, 21 Рамазон, 1446
Шу йил 15 октябрь куни Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Шайх Нуриддин Холиқназар ҳазратлари ва Миср Араб Республикаси муфтийси доктор Назир Муҳаммад Айёд жаноблари икки томонлама алоқаларни ривожлантириш, хусусан фатво йўналишида ҳамкорлик қилиш масалаларини муҳокама қилдилар.
Учрашувда Ўзбекистон ва Миср давлатлари ўртасидаги ҳамкорлик йилдан-йилга ривожланиб бораётганига урғу қаратиб, бунда икки давлат раҳбарларининг дўстона алоқалари турли йўналишлардаги алоқаларнинг мустаҳкамланишига туртки бўлаётганини таъкидладилар.
Мулоқотда таълим, илмий-тадқиқот, малака ошириш ва диний-маърифий соҳалардаги ҳамкорликлар тобора ривожланиб бораётганини қайд этдилар.
Хусусан, Миср Бош имоми, ал-Азҳар мажмуаси раҳбари Шайх Аҳмад Тоййиб ҳазратлари, Миср вақф ишлари вазирлиги ва Дорул Ифто билан доимий алоқалар ўрнатилганини қайд этди. Ўз навбатида, Ўзбекистон заминида ўтказилаётган “Ислом – тинчлик ва эзгулик дини” номли анжуманнинг аҳамияти ҳақида сўз юритилди.
Доктор Назир Муҳаммад Айёд жаноблари ўзаро алоқалар узоқ ўтмишга бориб тақалишини қайд этиб, Ўзбекистон Миср учун муҳим аҳамиятга эга мамлакат эканини таъкидлади. Шунингдек, бу юртда Ислом дини ривожи учун ҳисса қўшган буюк алломалар етишиб чиққани, жумладан, аҳли сунна вал-жамоа таълимоти асосчиларидан бири Имом Мотуридий, буюк муҳаддислар Имом Бухорий, Имом Термизий кабиларнинг саъй-ҳаракатлари сабаб бутун Ислом олами XIV асрдан буён Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи вассалламнинг ҳадисларидан баҳраманд бўлиб келаётганини алоҳида қайд этди. Назир Муҳаммад Айёд Ўзбекистондаги ўзгаришларни доимо кузатиб бораётгани, Марказий Осиёда ягона бўлган Ўзбекистон мусулмонлари идораси ҳузуридаги Фатво маркази фаолияти катта аҳамиятга молик эканини таъкидлади.
Келгусида ўзаро алоқаларни ривожлантириш ва диний соҳа ходимлари ўртасида малака ошириш курсларини ташкил этиш борасида ҳамкорлик қилишга тайёрлигини билдирди.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати
Рамазон ойида хуфтон намозидан сўнг адо қилинадиган таровеҳ намози суннати муаккададир. Эркаклар масжидда жамоат билан ўқиса, аёллар уйида адо қилади. Баъзи фуқаҳолар: «Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳадисда айтган Рамазондаги тунги ибодатдан мақсад таровеҳ намозидир», дейишган.
Таровеҳ намози йигирма ракатдир. Ушбу йигирма ракатни ўнта салом ва бешта тарвиҳа (дам олиш)да адо қилинади. Ҳар икки саломдан сўнг дам олинади.
Тўрт мазҳаб уламолари таровеҳнинг йигирма ракат эканлигига бу ҳадисларни далил қилишган: Соиб ибн Язид розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Умар розияллоҳу анҳунинг даврларида Рамазон ойида саҳобалар таровеҳни йигирма ракат ўқишарди» (Имом Байҳақий ривояти).
Абдулазиз ибн Рофеъ розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Мадинада Убай ибн Каъб Рамазон ойида одамларга йигирма ракат (таровеҳ) намозини ўқиб берарди ва витрни уч ракат ўқирди».
Ибн Қудома раҳматуллоҳи алайҳ «Муғний» номли китобларида таровеҳ намозини йигирма ракатлигига ижмо қилинганини келтиради ва Имом Моликнинг «Таровеҳ ўттиз олти ракатдир», деган сўзларига раддия сифатида бундай ёзади: «Рамазон ойида қоим бўлиб ўқиладиган таровеҳ намози йигирма ракатдир. Ушбу намозни биринчи ўқиган одам Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламдирлар. Ушбу намозни Умар розияллоҳу анҳу жорий қилган, дейилишининг сабаби эса, у киши Убай ибн Каъбни имом қилиб, бу намозни жамоат бўлиб ўқишни жорий қилган биринчи шахс ҳисобланадилар.
Али розияллоҳу анҳу халифалик даврларида Рамазон ойида масжидлар олдидан ўтиб кетаётганларида уларнинг шамчироқлар ила ёритилганини кўриб: «Бизнинг масжидларимизни ёритган Умарнинг қабрини Аллоҳ ёритсин», деб дуо қилганлар. (Яъни Умар (розияллоҳу анҳу)нинг қилган ишларини маъқуллаганлар.)»1
Миср, Мағриб, Ливия, Қувайт, Қатар, Сурия, Покистон, Ҳиндистон каби ўлкалардаги деярли барча масжидларда таровеҳ намозини йигирма ракат ўқишади.
Юқорида айтиб ўтилган маълумотлардан ер юзидаги барча мусулмонлар таровеҳни йигирма ракат ўқишлари аён бўлади. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ўзларининг муборак ҳадисларида: «Менинг умматим залолатда жамланмайди», деганлар. Демак, таровеҳни йигирма ракат ўқиш суннат ҳисобланади.
Одилхон қори ЮНУСХОН ўғли
1 Ибн Қудома. “Муғний фи фиқҳил Ҳанбалий”. 2-жуз. 167-бет.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 