Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
10 Июн, 2025   |   14 Зулҳижжа, 1446

Тошкент шаҳри
Бомдод
03:05
Қуёш
04:50
Пешин
12:28
Аср
17:37
Шом
19:59
Хуфтон
21:36
Bismillah
10 Июн, 2025, 14 Зулҳижжа, 1446

Имконияти чекланганларга исломда танглик йўқ

20.12.2024   3032   6 min.
Имконияти чекланганларга исломда танглик йўқ

Гувоҳи бўлмоқдамизки, юртимизда аҳолини ижтимоий муҳофаза қилишни кучайтириш, айниқса, ногиронлиги бўлган шахсларга ҳаётда тенг имконият ва шароитлар яратиб бериш борасида кенг кўламли саъй-ҳаракатлар амалга оширилмоқда. Бугунга келиб мамлакатимизда ногиронлиги бўлган шахсларга уларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини рўёбга чиқаришда бошқа барча фуқаролар билан тенг имкониятларга эга бўлишларини таъминлаш, уларнинг турмуш фаолиятидаги чеклашларни бартараф этиш, уларни тўлақонли ҳаёт кечиришларига, жамиятнинг иқтисодий ва сиёсий турмушида фаол қатнашишларига кенг имконият яратиб берилмоқда. Бу эзгу ишлар замирида халқимизга хос юксак инсоний фазилатлар мужассамдир.

Шу ўринда ҳазрат Алишер Навоийнинг:

Кимки бир кўнгли бузуқнинг хотирин шод айлагай,

Онча борким, Каъба вайрон бўлса обод айлагай, — дея айтилган сўзларини эслашнинг ўзи мақсад эзгулик бўлса, ортидан улуғ ажр ҳам намоён бўлишига ишора бергандек.

Эътиборлиси, ислом динида жисмонан заиф, кўмакка муҳтож кишиларга меҳр кўрсатиш лозимлиги таъкидланади. Ғамхўрликка муҳтож кишиларни доимо ҳурмат қилиш, уларга ёрдам кўрсатиш буюрилади. Қуръони Каримда бир неча ўринларда уларга мушкулларини енгиллатиш, қулайлик яратиш ҳақидаги оятлар нозил бўлган. Аллоҳ таоло айтади: “Заифҳолларга, беморларга ва сарф харажат қиладиган нарса топа олмаётганларга, агар Аллоҳга ва Расулига ихлосли бўлсалар, насиҳат қилсалар, гуноҳ йўқ. Яхшилик қилувчиларни айблашга йўл йўқ. Аллоҳ мағфиратлидир, раҳмлидир”. («Тавба» сураси, 91-оят). Яъни, агар заифҳоллар ва беморлар соғлом биродарлари билан биргаликда жанг қилолмасалар, ҳеч қандай машаққат йўқдир.

Шунингдек, «Нур» сурасининг 61-оятида айтиладики: «Кўзи ожизга танглик йўқ. Чўлоққа ҳам танглик йўқ. Беморга ҳам танглик йўқ». Яъни, яқин қариндошлар уйларида еб-ичиш масаласида танглик, ноқулайлик йўқ.

«Фатҳ» сурасининг 17-оятида эса шундай дейилади: “Кўзи ожизга танглик йўқ, чўлоққа ҳам танглик йўқ. Хастага ҳам танглик йўқ. Ким Аллоҳга ва унинг Расулига итоат қилса, уни остиларидан анҳорлар оқиб турган жаннатларга киритар. Ким юз ўгирса, аламли азоб билан азоблар”.

Ҳадиси шарифларда эса Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам кўп ўринларда эҳтиёжманд кишиларга ёрдамлашиш, беморларни зиёрат қилишга тарғиб қилганлар. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи васаллам): «Ким бир беморни кўргани борса, то қайтгунича жаннатнинг хурфасида бўлур», дедилар. «Ё Аллоҳнинг Расули, жаннатнинг хурфаси недир?» дейилган эди. У зот: «Боғидир», дедилар (Имом Муслим ривояти). Киши бемор биродарини зиёрат қилиб, уни кўнглини кўтариши, жаннат боғида сайр этгани кабидир.

Жисмида беморлиги бор кишилар ичида энг кўп ёрдамга муҳтожроқ киши кўзи ожизлардир. Муҳаддис уламолар Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг уларга қанчалик эътибор қилганликларини кўрсатиб, китобларида қуйидаги ҳадисларни келтирганлар. Ибн Умар розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади: Набий соллаллоҳу алайҳ ва саллам айтадилар: «Ким бир кўзи ожизни қирқ қадам етакласа, унга жаннат вожиб бўлади», дедилар.

Яна бир шундай ҳадис бор:    Анас ибн Молик розияллоҳу анҳу айтадилар: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: «Ким кўзи ожиз кишини қирқ зироъ етакласа, унга бир қулни озод қилгандек ажр бўлади». 

Яна бир ривоятда эса шундай марҳамат қилинади: Ибн Аббос розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: «Ким кўзи ожиз кишини хавфсиз жойига етказиб қўйса, Аллоҳ уни қирқта гуноҳини ва жаҳаннамни вожиб қилувчи тўртта гуноҳи кабирасини мағфират қиради».

Бу ҳадислардан кўзи ожиз кишига ёрдамлашиш ва уни етаклаб манзилига олиб бориб қўйиш нечоғлик улкан ажрга сабаб бўлиши очиқ-ойдин кўриниб турибди.

Қуръони Карим ва ҳадиси шарифни дастур билган салафи солиҳлар ногиронлиги бор кишиларга алоҳида ғамхўрлик қилиб, ўзларидан кейингиларга муносиб намуна кўрсатганлар. Масалан, Умар ибн Абдулазиз мусулмонлар диёрида қийин аҳволдаги кишилар ададини ҳисоблаб чиқишга буюриб, ҳар бир ногиронлиги бор кишиларга парваришловчи ва табибларни бириктирганлар.

Имом Абу Ҳанифа раҳимаҳуллоҳ ғамхўрликка муҳтож кишилар учун байтулмолдан нафақа ва масъул тайинлашни жорий қилиш лозимлигини таъкидлаганлар. Ҳижрий 88 йилда Халифа Валид ибн Абдулмалик мохов касалига чалинганлар учун биринчи касалхонани қурдирган ва ҳар бир ногирон бемор учун махсус хизматчи, кўзи ожизларга етакловчи тайинлаган.

Валид Исҳоқ ибн Қобиса Хузоъийни Дамашқдаги сурункали касалликлар девонига бош қилиб тайинлаётганда: «Албатта, сурункали касалликка чалинган кишини соғлом аҳлига қолдиришим яхшироқ», деган ва уларни аҳли билан бирга бемалол даволаниши учун шароит ҳозирлаб берган. У ерда касалларга моддий нафақалар тайинланиб, доим ҳолидан хабар олиб турилган.

Умавийлар ақли заиф, руҳий касаллар учун махсус шифохона қурдирганлар. Халифа Маъмун Боғдод ва катта шаҳарларда кўзи ожизлар ва қийналган аёллар учун бошпана, Султон Қоловун ногиронлиги бор кишиларни парваришлаш учун касалхона барпо қилган.

Кўриниб турибдики, динимизда жисмида ногиронлиги бор кишиларга кўмаклашиш улуғ иш ҳисобланади. Демак, кимнинг уйида ёки атрофида шундай  беморлар бўлса, уларнинг хизматини қилиб, дуосини олиш ва ҳаётда ўз ўринларини топишларига кўмаклашиш лозим. Зеро, бундай гўзал амал жамиятдаги барчани бир-бири билан боғлашга, ўзаро меҳр-муҳаббатни уйғотишга ва улкан ажр савобларни ҳосил қилишга сабаб бўлади.

Хулоса сифатида айтишимиз лозимки, меҳр-мурувватли ва бағрикенг халқимиз азал-азалдан ёрдамга муҳтож, имконияти чекланган инсонларга эътибор ва ғамхўрлик кўрсатишни жамиятда тинчлик, дўстлик ва ҳамжиҳатликни мустаҳкамлашга хизмат қиладиган энг муҳим қадриятлардан бири сифатида эъзозлаб келади. Ана шундай эзгу анъаналаримизни бугунги замон талаблари асосида ривожлантириш мақсадида мамлакатимизда имконияти чекланган фуқароларимизни қўллаб-қувватлаш, улар учун зарур барча шароитларни яратиш борасидаги давлат сиёсати янги босқичга кўтарилаётгани янада қувонарли ҳолдир.

 

Мусохон АББАСИДДИНОВ,
Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг Наманган вилоят вакили,

вилоят бош имом-хатиби

Бошқа мақолалар
Мақолалар

ЭЗГУЛИК, БАҒРИКЕНГЛИК ВА МЕҲР-ОҚИБАТ БАЙРАМИ

06.06.2025   685   4 min.
ЭЗГУЛИК, БАҒРИКЕНГЛИК ВА МЕҲР-ОҚИБАТ БАЙРАМИ

Муносабат

 

Аввало, барча юртдошларимизни хурсандчилик айёми – Қурбон ҳайити байрами билан самимий муборакбод этаман!

Мамлакатимизда Қурбон ҳайити нафақат диний, балки умуммиллий байрам сифатида ҳам кенг нишонланади. Зеро, ушбу кунда юртдошларимиз бир-бирини ҳайит билан самимий табриклаб, ўзаро совғалар улашади, миллати, тили ва динидан қатъи назар, ёлғиз кексалар, кам таъминланган оилалар ҳолидан хабар олиниб, хайрия ишлари амалга оширилади.

Шу маънода, ушбу қутлуғ байрам инсонпарварлик ва бағрикенглик рамзи бўлиш билан бирга, инсонлар ўртасида ўзаро меҳр-муҳаббат ва ҳамжиҳатлик каби фазилатларни ҳам ўзида мужассам этади.

Юртимизда ҳайит байрамини муносиб кутиб олиш ва ўтказиш, шунингдек, миллий-диний қадриятларимизни асраб-авайлаш, халқимизнинг кўп асрлик анъана ва урф-одатларига уйғун ҳолда ўтказилишига алоҳида эътибор қаратилади. Бунинг учун барча зарур тайёргарликлар кўрилади, мамлакатимизнинг барча ҳудудларида том маънода байрам шукуҳи ҳукм суради.

Кези келганда юртимизда “Инсон қадри учун” деган улуғвор ғоя асосида барча соҳалар қатори диний-маърифий жабҳада ҳам катта ислоҳотлар амалга оширилаётгани, норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар такомиллаштирилиб, соҳа фаолияти самарадорлиги янги босқичга чиқарилаётганини алоҳида қайд этиш лозим.

Давлатимиз раҳбари ташаббуси билан охирги йилларда юртимизнинг ҳар бир гўшасидаги улкан бунёдкорлик ишлари изчил давом эттирилмоқда. Хусусан, Тошкентда Ислом цивилизацияси маркази биноси қурилиши якунига етиб бормоқда, Самарқандда Имом Бухорий мажмуаси қад ростламоқда.

Яқинда Президентимиз ушбу мажмуага ташриф буюриб, у ердаги бунёдкорлик ишлари билан танишди, зарур кўрсатмалар берди. Зеро, бу  давлатимиз раҳбарининг узоқни кўра билиши, улуғ аждодларга юксак эҳтиромининг ёрқин ифодасидир.

Эътиборга сазовор жиҳатлардан яна бири шуки, Президентимиз қўнғироқ қилиб, ҳожиларимиз учун яратилган шарт-шароитлар, уларнинг саломатлиги ва кайфияти ҳақида сўради. Бундан ҳожиларимиз беҳад мамнун бўлди, эътибор ва эҳтиромдан хурсанд бўлган зиёратчиларимиз кўзларида ёш билан дуо қилдилар.

Арафот майдонида, дуолар мустажоб бўладиган айни онларда Президентимизнинг Қурбон ҳайити муносабати билан Ўзбекистон халқига йўллаган табригини катта ҳаяжон билан эшитдик. Яратгандан юртимизга тинчлик, халқимизга фаровонлик сўраб, дуолар қилдик.

Айниқса, табрикда ҳожиларимиз алоҳида эслаб ўтилгани зиёратчиларимизни чексиз қувонтирди.

Барча юртдошларимиз қатори ҳожиларимиз ҳам ушбу табрикдаги олижаноб ғоя ва ташаббусларга бефарқ эмаслигини изҳор қилди.

Табрикдаги “Инсон қадри учун, инсон бахти учун!” деган олижаноб ғоя барча жабҳалардаги ислоҳотларнинг асоси эканини алоҳида эътироф этиш ва ҳожиларимизнинг ташаббуслари ҳам ушбу ғояга ҳамоҳанг эканини қайд этиш лозим.

Бу Арафот майдонида Ўзбекистон Республикаси Президентига ҳожиларимизнинг мурожаатида ҳам ўз аксини топди. Жумладан, мазкур мурожаатда ҳожиларимиз юртга қайтгач, “Янги Ўзбекистоннинг тинчлик ва маънавият тарғиботчилари” деган эзгу ташаббусни бир овоздан илгари суриб, Учинчи Ренессанс яратувчиларини тарбиялашда Президентимизга кўмакчи бўламиз, деб ваъда берди.

Шунингдек, Ватанимиз тараққиётига холис хизмат қилиш, маҳаллаларда тинчлик ва бирдамликни мустаҳкамлаш, тинчлик-осойишталикнинг қадрига етиш, халқимизни маънан юксалтириш, жамиятдаги ислоҳотларга дахлдорлик ҳиссини ошириш кабиларни тарғиб этиш борасида фаол бўлишни айтиб ўтди.

Ўз навбатида, ҳожиларимиз китобхонлик маданиятини юксалтириш, илм-маърифатга ҳомийликда намуна бўлиш, тўйлар, оилавий тадбирлар ва маросимларда меъёрга амал қилган ҳолда камхарж ва ихчам ўтказишда бош-қош бўлиш, маҳаллалардаги нотинч оилалар, шу жумладан, тарбиясида муаммоси бор ёшлар ўртасида тушунтириш ишларини олиб бориш, ҳудудлардаги мактабларнинг таъмирга муҳтож қисмини жорий таъмирлаш ишларига кўмаклашиш, хайрия, меҳр-мурувват ва ёрдам кўрсатиш ишларини кўпайтириш каби ташаббусларни қатъий амалга оширишга аҳд қилди.

Азиз юртдошлар! Шубҳасиз, ушбу шукуҳли кунлар том маънода барчамиз учун катта байрам, хурсандчилик онларидир. Мўътабар манбаларда саодатли дамларни шоду хуррамлик билан ўтказиш бўйича кўп тавсиялар келган. Уламоларимиз: “Ҳайит кунлари шодликни изҳор қилиш диннинг шиорларидан”, дейишади. Демак, Қурбон ҳайити кунларида қувончимизни, саховатимизни ҳар қачонгидан кўра кўпроқ намоён қилишимиз лозим. Айниқса, кам таъминланган, ижтимоий ҳимояга муҳтож инсонларга ёрдам кўрсатишга шошилишимиз лозим.

Ушбу фазилатли кунларда муборак манзилларда туриб, она Ватанимизга тинчлик-осойишталик, халқимизга янада фаровон ҳаёт, фарзандларимизга бахту саодат сўраб, дуолар қилмоқдамиз!

Қурбон ҳайитингиз муборак бўлсин!

Шайх Нуриддин ХОЛИҚНАЗАР,

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий

 

Мақолалар