Sayt test holatida ishlamoqda!
11 Iyun, 2025   |   15 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:05
Quyosh
04:49
Peshin
12:28
Asr
17:38
Shom
19:59
Xufton
21:37
Bismillah
11 Iyun, 2025, 15 Zulhijja, 1446

Imkoniyati cheklanganlarga islomda tanglik yo‘q

20.12.2024   3041   6 min.
Imkoniyati cheklanganlarga islomda tanglik yo‘q

Guvohi bo‘lmoqdamizki, yurtimizda aholini ijtimoiy muhofaza qilishni kuchaytirish, ayniqsa, nogironligi bo‘lgan shaxslarga hayotda teng imkoniyat va sharoitlar yaratib berish borasida keng ko‘lamli sa’y-harakatlar amalga oshirilmoqda. Bugunga kelib mamlakatimizda nogironligi bo‘lgan shaxslarga ularning huquq va erkinliklarini ro‘yobga chiqarishda boshqa barcha fuqarolar bilan teng imkoniyatlarga ega bo‘lishlarini ta’minlash, ularning turmush faoliyatidagi cheklashlarni bartaraf etish, ularni to‘laqonli hayot kechirishlariga, jamiyatning iqtisodiy va siyosiy turmushida faol qatnashishlariga keng imkoniyat yaratib berilmoqda. Bu ezgu ishlar zamirida xalqimizga xos yuksak insoniy fazilatlar mujassamdir.

Shu o‘rinda hazrat Alisher Navoiyning:

Kimki bir ko‘ngli buzuqning xotirin shod aylagay,

Oncha borkim, Ka’ba vayron bo‘lsa obod aylagay, — deya aytilgan so‘zlarini eslashning o‘zi maqsad ezgulik bo‘lsa, ortidan ulug‘ ajr ham namoyon bo‘lishiga ishora bergandek.

E’tiborlisi, islom dinida jismonan zaif, ko‘makka muhtoj kishilarga mehr ko‘rsatish lozimligi ta’kidlanadi. G‘amxo‘rlikka muhtoj kishilarni doimo hurmat qilish, ularga yordam ko‘rsatish buyuriladi. Qur’oni Karimda bir necha o‘rinlarda ularga mushkullarini yengillatish, qulaylik yaratish haqidagi oyatlar nozil bo‘lgan. Alloh taolo aytadi: “Zaifhollarga, bemorlarga va sarf xarajat qiladigan narsa topa olmayotganlarga, agar Allohga va Rasuliga ixlosli bo‘lsalar, nasihat qilsalar, gunoh yo‘q. Yaxshilik qiluvchilarni ayblashga yo‘l yo‘q. Alloh mag‘firatlidir, rahmlidir”. («Tavba» surasi, 91-oyat). Ya’ni, agar zaifhollar va bemorlar sog‘lom birodarlari bilan birgalikda jang qilolmasalar, hech qanday mashaqqat yo‘qdir.

Shuningdek, «Nur» surasining 61-oyatida aytiladiki: «Ko‘zi ojizga tanglik yo‘q. Cho‘loqqa ham tanglik yo‘q. Bemorga ham tanglik yo‘q». Ya’ni, yaqin qarindoshlar uylarida yeb-ichish masalasida tanglik, noqulaylik yo‘q.

«Fath» surasining 17-oyatida esa shunday deyiladi: “Ko‘zi ojizga tanglik yo‘q, cho‘loqqa ham tanglik yo‘q. Xastaga ham tanglik yo‘q. Kim Allohga va uning Rasuliga itoat qilsa, uni ostilaridan anhorlar oqib turgan jannatlarga kiritar. Kim yuz o‘girsa, alamli azob bilan azoblar”.

Hadisi shariflarda esa Nabiy sollallohu alayhi vasallam ko‘p o‘rinlarda ehtiyojmand kishilarga yordamlashish, bemorlarni ziyorat qilishga targ‘ib qilganlar. Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam): «Kim bir bemorni ko‘rgani borsa, to qaytgunicha jannatning xurfasida bo‘lur», dedilar. «Yo Allohning Rasuli, jannatning xurfasi nedir?» deyilgan edi. U zot: «Bog‘idir», dedilar (Imom Muslim rivoyati). Kishi bemor birodarini ziyorat qilib, uni ko‘nglini ko‘tarishi, jannat bog‘ida sayr etgani kabidir.

Jismida bemorligi bor kishilar ichida eng ko‘p yordamga muhtojroq kishi ko‘zi ojizlardir. Muhaddis ulamolar Nabiy sollallohu alayhi vasallamning ularga qanchalik e’tibor qilganliklarini ko‘rsatib, kitoblarida quyidagi hadislarni keltirganlar. Ibn Umar roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi: Nabiy sollallohu alayh va sallam aytadilar: «Kim bir ko‘zi ojizni qirq qadam yetaklasa, unga jannat vojib bo‘ladi», dedilar.

Yana bir shunday hadis bor:    Anas ibn Molik roziyallohu anhu aytadilar: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytadilar: «Kim ko‘zi ojiz kishini qirq ziro’ yetaklasa, unga bir qulni ozod qilgandek ajr bo‘ladi». 

Yana bir rivoyatda esa shunday marhamat qilinadi: Ibn Abbos roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytadilar: «Kim ko‘zi ojiz kishini xavfsiz joyiga yetkazib qo‘ysa, Alloh uni qirqta gunohini va jahannamni vojib qiluvchi to‘rtta gunohi kabirasini mag‘firat qiradi».

Bu hadislardan ko‘zi ojiz kishiga yordamlashish va uni yetaklab manziliga olib borib qo‘yish nechog‘lik ulkan ajrga sabab bo‘lishi ochiq-oydin ko‘rinib turibdi.

Qur’oni Karim va hadisi sharifni dastur bilgan salafi solihlar nogironligi bor kishilarga alohida g‘amxo‘rlik qilib, o‘zlaridan keyingilarga munosib namuna ko‘rsatganlar. Masalan, Umar ibn Abdulaziz musulmonlar diyorida qiyin ahvoldagi kishilar adadini hisoblab chiqishga buyurib, har bir nogironligi bor kishilarga parvarishlovchi va tabiblarni biriktirganlar.

Imom Abu Hanifa rahimahulloh g‘amxo‘rlikka muhtoj kishilar uchun baytulmoldan nafaqa va mas’ul tayinlashni joriy qilish lozimligini ta’kidlaganlar. Hijriy 88 yilda Xalifa Valid ibn Abdulmalik moxov kasaliga chalinganlar uchun birinchi kasalxonani qurdirgan va har bir nogiron bemor uchun maxsus xizmatchi, ko‘zi ojizlarga yetaklovchi tayinlagan.

Valid Is'hoq ibn Qobisa Xuzo’iyni Damashqdagi surunkali kasalliklar devoniga bosh qilib tayinlayotganda: «Albatta, surunkali kasallikka chalingan kishini sog‘lom ahliga qoldirishim yaxshiroq», degan va ularni ahli bilan birga bemalol davolanishi uchun sharoit hozirlab bergan. U yerda kasallarga moddiy nafaqalar tayinlanib, doim holidan xabar olib turilgan.

Umaviylar aqli zaif, ruhiy kasallar uchun maxsus shifoxona qurdirganlar. Xalifa Ma’mun Bog‘dod va katta shaharlarda ko‘zi ojizlar va qiynalgan ayollar uchun boshpana, Sulton Qolovun nogironligi bor kishilarni parvarishlash uchun kasalxona barpo qilgan.

Ko‘rinib turibdiki, dinimizda jismida nogironligi bor kishilarga ko‘maklashish ulug‘ ish hisoblanadi. Demak, kimning uyida yoki atrofida shunday  bemorlar bo‘lsa, ularning xizmatini qilib, duosini olish va hayotda o‘z o‘rinlarini topishlariga ko‘maklashish lozim. Zero, bunday go‘zal amal jamiyatdagi barchani bir-biri bilan bog‘lashga, o‘zaro mehr-muhabbatni uyg‘otishga va ulkan ajr savoblarni hosil qilishga sabab bo‘ladi.

Xulosa sifatida aytishimiz lozimki, mehr-muruvvatli va bag‘rikeng xalqimiz azal-azaldan yordamga muhtoj, imkoniyati cheklangan insonlarga e’tibor va g‘amxo‘rlik ko‘rsatishni jamiyatda tinchlik, do‘stlik va hamjihatlikni mustahkamlashga xizmat qiladigan eng muhim qadriyatlardan biri sifatida e’zozlab keladi. Ana shunday ezgu an’analarimizni bugungi zamon talablari asosida rivojlantirish maqsadida mamlakatimizda imkoniyati cheklangan fuqarolarimizni qo‘llab-quvvatlash, ular uchun zarur barcha sharoitlarni yaratish borasidagi davlat siyosati yangi bosqichga ko‘tarilayotgani yanada quvonarli holdir.

 

Musoxon ABBASIDDINOV,
O‘zbekiston musulmonlari idorasining Namangan viloyat vakili,

viloyat bosh imom-xatibi

Boshqa maqolalar
Yangiliklar

Muazzam kunlar og‘ushidamiz

05.06.2025   12644   4 min.
Muazzam kunlar og‘ushidamiz

Diyorimizga ulug‘ ayyom kirib kelmoqda. Qutlug‘ Iydul Azho vatandoshlarimizni xayru saxovat, mehr-oqibat sari chorlaydi. Bu bayram chin ma’noda odamiylik ayyomi. Insonlarga mehr, o‘ksik ko‘ngillarga shodlik ulashish fursati.


Qalblari himmat va karam ne’matidan bobahra xalqimiz bu muazzam kunlarni boy bermaslik uchun fursatni g‘animat biladilar va savobdan bahramand bo‘lib qolishga harakat qiladilar.


Dinimiz ko‘rsatmalari, shariat hukmlarini ustivor tutgan qodir vatandoshlarimiz qurbonliklar qilib, Haqni rozi qilishga, haqdorlar ko‘nglini olishga intiladilar. Yaratganning rahmati yog‘ilib turgan damlarda duolar mustajob bo‘ladi. Alloh taolo o‘zining kalomida “Parvardigoringiz uchungina namoz o‘qing va qurbonlik qiling”, - deb marhamat qiladi.


Bu borada sarvari koinot sayyidimiz ibratlari o‘rinli. Oila a’zolarimizni yo‘qlash, qo‘shnilar holidan xabar olishda, miskinlarni sevintirish-u, xastalar ahvolidan  ogoh bo‘lishda ularning hadisi muboraklari bizga nurli yo‘l, deymiz.


Amallar ko‘p. Ularga beriladigan savoblarning darajasi amalga qarab belgilanadi. Eng savobi ko‘p amal bu farz hisoblansa, boshqalarga yaxshilik ulashish undan keyingi o‘rinda turadigan ulug‘ ibodatdir!


Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam muborak hadislarida boshqalarga qilinadigan yaxshilikni farzdan keyingi o‘rinda turishini bayon qilib shunday dedilar: “Farzlarni ado qilishdan keyingi o‘rinda turadigan Allohga eng suyukli bo‘lgan amal bu musulmoning qalbiga xursandchilikni kiritishdir”.


Shuning uchun Shayx Abdulloh Hoshim rahmatullohi alayh qozilikdan kelgan maoshning teng yarmiga shirinlik sotib olib, o‘zlari bilan olib yurar va har doim uchratgan bolaga shirinlikdan berib, uni xursand qilar edilar.


Ulug‘ kunlarda turibmiz. Har damni g‘animat bilishlik, bir birimizga saxovatda ibrat bo‘lishimiz savobli amallar ekanini his qilmog‘imiz lozim. Bu kunda isrofgarchilikdan xoli dasturxonlar yozish, borimizni boshqalar bilan bo‘lishishga intilishimiz darkor. Xayrni,  yaxshilikni gunohga almashtirib qo‘ymaslik uchun ham uyg‘oq ko‘ngil bo‘lish talab etiladi.


Bugun muazzam kunlar og‘ushidamiz, dedik. Vatandoshlarimiz ulug‘ safarlarni ixtiyor etganlar. Ayni fursatlarda hojilarimiz Mino, Arofat vodiylarida, Muzdalifada – duolar qabul bo‘ladigan makonlarda, zamonlarda ibodatlar qilib, elu yurtga tinchlik, osoyishtalik so‘ramoqdalar. Bu duolar barakotidan diyorimiz ahliga qancha yaxshiliklar yetishadi, inshaalloh. Ibodatlar huzurini totgan odamlarning qalbi salim, ehsonu, muruvvatda peshqadam bo‘lishlari bu eng katta yaxshilik aslida. Hojilarimiz safar odoblarini tushunib, ulug‘ dargohlardan nasibador bo‘lib qaytadilar. Diyorimizga qaytganlaridan so‘ng esa yoshlarimiz ma’naviyatiga kamarbasta bo‘ladigan, Haq va haqiqat yo‘lida sidqidil xizmat qiladigan xolis Haq xizmatchilariga aylanadilar, degan umidimiz bor. Bunday ulug‘ ziyoratlar insonni qaysi yoshda bo‘lmasin, ezguliklarga xayrixox qiladi. O‘zgalar qalbini tushunishga, vatan va xalq manfaati yo‘lida sa’y-harakatga chorlaydi.


Bu kunlarning Yaratgan dargohidagi o‘rni musharraf. Hayit kechalarida duolar qabul bo‘ladi. Qurbonlik go‘shtlaridan nasibador oilalarga xursandchilik kiradi. Bu ehsonlar ortida ham mehr-oqibat, o‘zaro bag‘rikenglik maqsadi mujassam. Biz bu makonda yasharkanmiz, turli millatlar vakillari yagona O‘zbekistonning fuqarolarimiz. O‘zaro tenglik, adolat hukm surgan yurtda birodarlik, yaxshi qo‘shnichilik an’analarini qadrlab yashamoqdamiz. Mahallalarda hamkorlik bilan obodlik sari yo‘l ochilyapti. Vatanimiz kundan- kunga farovon, xalqimiz turmushi chiroyli bo‘lib boryapti. Bu ne’matlarga shukrona qilish, to‘g‘ri yo‘lda sobitqadam bo‘lish ma’rifatimiz, ma’naviyatimiz kamolidan darak beradi.


Xalqimizga saodat va sano ayyomi – Qurbon hayiti muborak bo‘lsin! Barchamizni Yaratgan xayru xursandchiliklar ustida bardavom qilsin. Vatanimiz tinch, yurtdoshlarimizning oilalari farovon bo‘lsin.

Xolmurod MAMAJONOV,

Farg‘ona shahar “Ummul quro” masjidi imom-xatibi

O'zbekiston yangiliklari