Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
12 Июн, 2025   |   16 Зулҳижжа, 1446

Тошкент шаҳри
Бомдод
03:04
Қуёш
04:49
Пешин
12:28
Аср
17:38
Шом
20:00
Хуфтон
21:38
Bismillah
12 Июн, 2025, 16 Зулҳижжа, 1446

Ҳидоят ва залолат масаласи

07.01.2025   7598   2 min.
Ҳидоят ва залолат масаласи

Аллоҳ о‘з фазли билан кимни хоҳласа то‘г‘ри ё‘лга солади, кимни хоҳласа ма’сиятдан асрайди ва офиятда сақлайди. О‘з адолати билан кимни хохласа адаштиради, кимни хоҳласа ёрдамисиз қолдиради ва имтиҳон қилади.
Яралмишларнинг барчаси унинг хоҳишида, фазли ва адолати орасида айланиб туради. Бу гапдан билинадики, бандалар Аллоҳга аслаҳ (яхши) иш қилиш вожиб дейишга ҳақли эмаслар.
Балки Аллоҳ махлуқотлар борасида хоҳлаганича тасарруф қилади. Чунки олам уни мулкидир. Молик мулкида хоҳлаганича тасарруф қила олади.
Оли Имрон сураси 43-оятида: "Аллоҳ хоҳлаганини қилади", дейилади.

Моида сураси 1-оятида: "Аллоҳ хоҳлаганига ҳукм қилади", дейилган.

Бу ерда мўтазилийларнинг гапига раддия бор. Улар Аллоҳ бандаларига энг аслаҳ* (яхши) ишни қилишни вожиб дейдилар. Уларнинг со‘зларига ко‘п оятларда очиқ-ойдин раддиялар бор.

Наҳл сураси 93-оят: "У Зот кимни хоҳласа адаштирур, кимни хоҳласа ҳидоятга ё‘ллаб қо‘юр".

Бақара сураси 26-оят: "У о‘ша билан ко‘пларни залолатга солиб қо‘яди, ко‘пчиликни ҳидоятга солиб қо‘яди".

Юнус сураси 99-оят: "Агар Роббингиз хоҳласа, ер юзидаги кишиларнинг ҳаммаси иймонга келар эди".

Наҳл сураси 9-оят: "Агар хоҳласа, албатта, ҳаммангизни ҳидоят қилган бо‘ларди".

Агар аслаҳ (яхши) иш вожиб бо‘лганда, оламда ҳеч ким куфр келтирмас, осий бо‘лмас эди. Чунки куфр ва осийлик бандалар учун аслаҳ иш эмас. Агар кимга иймонни ирода қилса, о‘зининг фазли билан бо‘лади, бандалар ҳақли бо‘лганлиги учун эмас. Кимга куфрни ирода қилса, адли билан бо‘лади, золимлиги учун эмас.
Зулм- о‘зидан бошқани мулкида тасарруф қилишдир. Аллоҳ о‘зининг мулкини тасарруф қилади.

Анбиё сураси 23-оят: (Аллоҳ) қилганлари борасида со‘ралмас".

Аслаҳ ишларни вожиблиги Унинг қуйидаги со‘зи билан ботил бо‘лган:
Бақара сураси 105-оят: "(У) буюк фазл эгасидир".

Устида вожиб ҳақни бажариш фазл эмас. Шунингдек, унда Муҳсин, Мун’им, Мужмил (го‘зал суратда яратувчи) ва Маннон исмлари ботил бо‘лади. Чунки унга вожиб бо‘либ турган нарсани адо этишда ҳам эҳсон, фазл, миннат бо‘лмайди.

Аслаҳ иш - банданинг хизмат қилгани учун савоб бериш муқобилидаги хизмасиз савоб бериш, яхши ишнинг муқобилидаги унданда яхшироқ ишлар тушунилади. Мисол учун банда жаннатда бо‘лиши ёки ундаги олий мақомда бо‘лиши каби икки иш ко‘ндаланг келиб қолса, Аллоҳ таолонинг зиммасига "аслаҳ" иш вожиб бо‘лади-да, уни жаннатдаги олий мартабага ко‘тариши лозим бо‘лади.


Манба: Абу Ҳафс Сирожиддин Ғазнавийнинг "Шарҳу Ақийдатил имом ат-Таҳовий китоби".
Тайёрлади: 3-курс талабаси Рахмонова.Р 

Бошқа мақолалар
Мақолалар

Расулуллоҳ ﷺнинг мерослари тарқатилмоқда

13.01.2025   14716   1 min.
Расулуллоҳ ﷺнинг мерослари тарқатилмоқда

Мақоланинг аудио шакли

Саҳобалар ичида энг зеҳни ўткири Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу айтадилар: “Кунлардан бирида бозорга бордим. Одамларнинг мол-дунё билан овора эканликларини кўриб уларга:

– Сиз бу ерда савдо-сотиқ билан машғулсиз, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг мерослари тарқатилаётганидан хабарингиз йўқми? – дедим. Савдогарлар қўлларидаги молларини ташлаб:

– Йўқ, қаерда? – деб ҳовлиқиб сўрадилар.

– Фалон масжидда, – деб жавоб бердим. Улар шошиб масжид томон югуриб кетишди.

Аммо бироздан сўнг қайтиб келиб:

– Нега бизни алдадингиз? Масжидда ҳеч қандай мерос тарқатилмаяпти-ку? –дейишди.

Мен:

– Қандай қилиб? Ахир масжидда кимларни кўрдингиз? – деб сўрадим.

Улар:

– Қуръон ўқиётган қориларни ва ҳадис ўрганаётган толиби илмларни, –дейишди.

– Ана шу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг меросларидир, – деб жавоб бердим.

“Ўзимдан сўнг сизга икки нарса қолдирдим, агар уларни маҳкам тутсангиз ҳаргиз адашмайсиз. Улар Аллоҳнинг китоби ва Пайғамбарнинг ҳадисидир”, деган севикли Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламга салавоту саломлар бўлсин”.

Даврон НУРМУҲАММАД

Мақолалар