Sayt test holatida ishlamoqda!
25 Dekabr, 2025   |   5 Rajab, 1447

Toshkent shahri
Tong
06:22
Quyosh
07:47
Peshin
12:28
Asr
15:18
Shom
17:03
Xufton
18:22
Bismillah
25 Dekabr, 2025, 5 Rajab, 1447

TARIHDAN BIR ShINGIL

14.05.2021   2754   8 min.
TARIHDAN BIR ShINGIL

Bugun 2021 yil 14 may kuni 101 yil to'ldi.

 

Nimaga deysizmi?

Vatan ozodligi uchun otilib chiqqan yigitlarning sardori – Madaminbek 1920 yil 14 may kuni fojeali tarzda halok bo'lgan.

1917 yil hokimiyat tepasiga kelgan Bol'sheviklar partiyasi Chor Rossiyasining bosqinchilik siyosatidan zada bo'lgan xalq ustida zulmu zo'ravonlikni battar oshirgani mazlumlar kahrini toshirib yuboradi. 1918 yildan boshlab Farg'ona vodiysining turli nuqtalarida yuragida o'ti bor yuzlab yigitlar qo'rboshilar atrofida uyushib, xudosiz bol'shevik (kommunistlarning eski nomi)larga qarshi janglar olib borishadi.

Kommunistlarga oid manbalarda "bosmachilar", mustaqillikdan keyingi asarlarda "milliy istiqlolchilar" deb nomlangan bu xalq askarlari o'zlarini "mujohidlar" deb atardilar. Tarqoq holdagi faoliyatning samarasizligini tushunib etgan istiqlolchilar etakchilari - qo'rboshilar qurultoy o'tkazib, Madaminbekni o'zlariga amir etib saylashadi. Ana shundan so'ng ishlar ancha oldinga siljiydi. Vatan himoyachilarining soni va salmog'i ortadi, lashkarning intizomi yaxshilanadi. Ular ko'plab qishloq va shaharlardan qizillarni siqib chiqarib, joylarda o'z nazoratlarini o'rnatadilar. Hatto ish shu darajaga etadiki, bol'sheviklar hokimiyati markaziy shaharlarda va temir yo'l stantsiyalaridagina saqlanib qoladi. Bol'sheviklarni butunlay supurib tashlab, milliy hokimiyat barpo etish istiqlolchilik harakatining g'oyasi edi.

Madaminbek begonalar qo'lida o'yinchoq bo'lib qolmaslik va boshqalarga qaram bo'lmaslik uchun tezlik bilan qurol-yarog' ishlab chiqarish choralarini ko'radi va o'ziga qaram bo'lgan hududda engil o't ochish qurollari ishlab chiqaruvchi tsex ochtiradi.

Maxsus harbiy ta'lim olmagan qo'rboshilar boshchiligidagi dehkon, kosib va hunarmandlardan iborat xalq lashkari qat'iyat va fidokorlik ko'rsatib, muntazam qo'shin bilan tengma-teng olishadi, ularning tinkasini quritib, malakali tahsil olgan general va ofitserlarni boshi berk ko'chaga kiritib qo'yadi.

Nihoyat, qizil armiya qo'mondoni Frunze Madaminbek bilan muzokara olib boradi. Ikki qo'mondon Farg'ona vodiysi Sovet davlatiga tobe avtonom jumhuriyat sifatida qoldirilib, undagi ichki ishlar erli xalq istagan usulda olib boriladi, degan yo'sinda tinchlik bitimi imzolanishiga kelishib olishadi. Bitim amalga oshmog'ining muhim sharti, qo'rboshilar tomonidan qizillarga qarshi qurolli harakatlar to'xtatilishi kerak edi. Madaminbek maydonda yurgan qo'rboshilarga hozirgi damda biz uchun tinchlik juda zarur, fursatdan foydalanib abgor ahvolimizni o'nglab olamiz, aks holda shu imkoniyat ham qo'limizda qolmaydi, kuchlar nisbati ruslar foydasiga o'zgarib, hozirgidan tuban ahvolga tushib qolsak, dushman biz bilan murosa qilib o'tirmaydi, hech qanday muxtoriyat ham bo'lmaydi, degan fikrlarni uqtirmoqchi bo'ladi. Lekin hissiyoti kuchli ba'zi qo'rboshilar Madaminbekni o'rislarga sotilganlikda ayblab, unga keskin qarshi chiqishadi. Sotqin degan ayb bilan qo'li yugurdak ba'zi "mujohidlar" darrov o'lim hukmini ijro qilishadi.

Shu o'rinda adolat yuzasidan Madaminbekni aynan kim o'ldirgani noaniq qolganini aytib o'tishimiz kerak. Ba'zilar bo'lib o'tgan ishlarni tahlil qilib, u bol'sheviklar tomonidan uyushtirilgan o'yin qurboni bo'lgan, deydilar. Ehtimol, bu gapda ham jon bordir. Asl voqea qanday bo'lgani Allohga ayon. Har nima bo'lganda ham u qizillar qo'l ostidagi hududda emas, u erdan chiqib, qo'rboshilar bilan uchrashuvga borgan joyida o'ldirilgani qayd etilgan. Bu fakt esa, vatan himoyachisining ishonchli yordamchisi bo'lishi mumkin bo'lgan qurol tor fikrli, qiziqqon kishilar qo'liga tushsa oqibati dahshatli bo'lishi haqidagi fikrni bot-bot xayolga olib kelaveradi.

Ko'p utmay Rossiya hududlarida Oqposhshoning bol'sheviklarga qarshilik ko'rsatayotgan kuchlari tor-mor etiladi. Zalvorli dushmandan qo'li bo'shagan qizil armiyaning kattagina qismi O'rta Osiyoga tashlanadi. Farg'ona vodiysidagi kuchlar nisbati ruslar foydasiga o'zgara boshlaydi. Milliy istiqlolchilar o'zaro ixtiloflar, etishmovchilik va boshqa sabablar bilan tarqoqlashib, ba'zilar engilib, asirga tushadi, ba'zilari qizillar tomoniga o'tib ketadi. Qolgan-qutganlari Vatandan bosh olib ketadi.

Ruslar tomoniga o'tib "kechirilgan"larning aksariyati 30-yillarning qatag'onlarida otib yuboriladi yoki uzoq yillik qamoq jazosiga hukm qilinadi.

 

Shoir Muhammad Yusuf Vatan ozodligi yo'lida jon fido qilgan qahramonlar haqida quyidagi she'ni yozgan:

 

“BOSMAChILAR”... 

Olmoslardan keskir edi shamshiringiz, 
Tutun bo'lib to'zib ketdi taqdiringiz.
Ming yigitga arzirdingiz har biringiz.
Ot o'ynatib yurmadingiz "bosmachilar"... 

Tuproq to'shak bo'ldi, bolish-egar boshda, 
Jaloliddin kabi mudom jahongashta.
Umringizning yarmi o'tdi tog'u toshda,
Ne kunlarni ko'rmadingiz "bosmachilar"... 

Qo'rg'oshinga qalqon bo'ldi o't ko'kraklar, 
Kafan bo'ldi qonga botgan oq yaktaklar.
So'nggi makon bo'ldi ba'zan chakalaklar, 
Odamday ham o'lmadingiz "bosmachilar"... 

Tushunmayin kim qarg'adi, kimlar sotdi, 
Ko'nglingizda alam, ko'zda yoshlar qotdi.
Ortingizdan goh bolangiz toshlar otdi, 
Yosh deb gina qilmadingiz "bosmachilar"... 

Uyingizda sizni kutdi kel, deb, to'ram,
Kelinchaklar kokillari taram-taram. 
Ko'ngilga yor sig'armidi yurtda qaram, 
Jangohlardan jilmadingiz "bosmachilar"... 

Kengashsangiz tor dunyolar keng bo'lardi, 
Ergash yoqa bo'lsa, Shermat eng bo'lardi,
Birlashsangiz kim ham sizga teng bo'lardi, 
Nechun ahil bo'lmadingiz "bosmachilar"... 

"Bosmachi"mish! Bunday demish qay bema'ni! 
Tutmaydimi uni bir kun Beklar qoni?! 
Hamma sizdek o'z yurtini suysa qani, 
Behuda qon to'kmadingiz "bosmachilar"... 

Siz yo'q, bunda ko'tarildi darpardalar, 
Otdan tushdi sariq mo'ylov sarkardalar 
Buxoroni to'pga tutgan sharmandalar, 
Afsus, afsus, ko'rmadingiz "bosmachilar"... 

Olmoslardan keskir edi shamshiringiz, 
Tutun kabi to'zib ketdi taqdiringiz.
Ming yigitga arzirdingiz har biringiz,
Ot o'ynatib yurmadingiz "bosmachilar"... 

Nima ham derdik, shoirni o'rtagan dard bu, alamli satrlar bu.

 

Sharofiddin Latipov

Maqolalar
Boshqa maqolalar
Videolar

Amaliy tadbirlarning navbatdagisi poytaxtimizning Olmazor tumanida bo‘lib o‘tdi

24.12.2025   6848   4 min.

Shu yil 23 dekabr kuni O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlarining tashabbusi o‘tkazib kelinayotgan amaliy tadbirlarning navbatdagisi poytaxtimizning Olmazor tumanida bo‘lib o‘tdi.

Tadbirga O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi o‘rinbosari Zayniddin domla Eshonqulov boshchilik qildi. Shuningdek, unda Diniy idora bo‘limi boshliqlari Islomiddin domla Zuhriddinov, Muzaffar domla Kamolov va Masjidlar bilan ishlash bo‘limi yetakchi mutaxassisi Dilmurod Rahimovlar qatnashdi.

Mazkur tumandagi “Islomobod” masjidida o‘tkazilgan tashkiliy yig‘ilishda Toshkent shahar vakilligi rahbariyati, tuman-shaharlar bosh imom-xatiblari va Olmazor tumanidagi masjid imom-xatiblari ham ishtirok etdi.

Tadbir avvalida O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlarining “Inson qadri” kitobi taqdimoti o‘tkazildi. Unda Zayniddin domla Eshonqulov mazkur kitob bugungi hayotimiz bilan naqadar uyg‘un ekani, dinimizda ham inson va uning qadr-qimmati yuksak ulug‘lanishi, har bir diniy soha xodimining faoliyati uchun dasturamal bo‘lib xizmat qilishini alohida ta’kidlab o‘tdi. Ushbu kitob barcha ishtirokchilarga tarqatildi.

Tadbir davomida tuman bosh imom-xatiblari uchun namunaviy maxsus kiyim namunasi taqdimot qilindi. Unda chakmon, duxoba va milliy do‘ppilar namoyish qilindi.

Shuningdek, Toshkent shahri, xususan, Olmazor tumanida 2025 yil davomida amalga oshirilgan ishlar sarhisob qilindi. Unda shahardagi imom-xatiblar faoliyatidagi yutuqlar e’tirof etilib, ba’zi kamchiliklar bo‘yicha tegishli tavsiyalar berildi.

Shundan so‘ng Toshkent shahar bosh imom xatibi o‘rinbosari Rustamov Ergashali boshchiligida tumanlar bosh imom-xatiblari, shuningdek, tajribali imom-xatiblardan tarkib topgan Ishchi guruh tuzilib, ular Olmazor tumanidagi 21 ta masjid va mahallasiga biriktirildi.

Tadbir doirasida amaliyoti nazarda tutilgan yo‘nalishlar bo‘yicha quyidagilar amalga oshirildi:

Birinchi yo‘nalish bo‘yicha imom-xatiblar 7 toifaga mansub 105 ta oilaga kirib, ma’naviy-ma’rifiy targ‘ibot va amaliy yordam tadbirlarini olib bordi: Xususan:  

- 20 ta xonadonda yot g‘oyalar ta’siriga moyil bo‘lganlar bilan suhbatlashilib, tushunchalari to‘g‘rilandi;

- 15 ta xonadonda jazo muddatini o‘tayotganlarning oila a’zolari, muqaddam sudlanganlar bilan suhbat qilindi;

- 20 ta notinch oila o‘rganilib, muammoning sabablari bartaraf etish, arazlashganlarni yarashtirish choralari ko‘rildi;

- 15 ta xonadonda ichkilikka ruju qo‘yganlar bilan suhbat qilinib, zararli odatlardan saqlanish to‘g‘risida nasihat qilindi;

- nogiron, kasal, ehtiyojmand fuqarolar, shuningdek, tabarruk yoshdagi qariyalar yashaydigan 20 ta oilaga kirilib, ulardan hol-ahvol so‘rash barobarida sovg‘a-salomlar ulashildi, davolanish va dori-darmon uchun moddiy yordam ko‘rsatildi.

Kirilgan 105 ta xonadonning ichidan moddiy imkoniyati cheklanganlariga  homiylarni jalb qilgan holda jami 42 000 000 (qirq ikki million) so‘mlik ro‘zg‘orlik mahsulotlari ehson qilindi. Ular orasidan o‘ta nochor bo‘lganlarining moddiy ta’minotidan xabardor bo‘lib turish rejalashtirildi;

Ikkinchi yo‘nalish bo‘yicha imom-xatib faoliyati o‘rganildi. Jumladan, jamoani boshqarish, masjidni toza va ozoda saqlash, unda qulay sharoitlar yaratish jihatlari ko‘rib chiqildi.

Uchinchi yo‘nalish bo‘yicha Ishchi guruh a’zolari o‘zlariga biriktirilgan 21 ta masjidda peshin namozini ado qilib, jamoatga ma’ruza qilib berdilar. Tinchlik ne’mati, shukronalik, aqidada adashmaslik, mazhabga ergashish kabi muhim mavzudagi chiqishlarda 3800 ga yaqin tinglovchi qamrab olindi.

Shuningdek, yakuniy yig‘ilishda O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi o‘rinbosari Zayniddin domla Eshonqulov qish mavsumini betalofat o‘tkazish bo‘yicha so‘z yuritdi.

Yig‘ilishda mehnat migrantlari va ularning oila a’zolari bilan muloqatni muntazam yo‘lga qo‘yish, kadrlar masalasiga e’tiborni kuchaytirish, ma’ruzalarni Fatvo markazidan chiqarilgan juma tezislari va qo‘shimcha adabiyotlardan foydalangan holda boyitish, haftaning dushanba va payshanba kunlari ma’ruzalar qilish haqida so‘zladi.

Diniy idora Moliyaviy nazorat va tahlil bo‘limi boshlig‘i Islomiddin Zuhriddinov masjidlarda ish yuritish hujjatlarini takomillashtirish, ehson qutilardagi tushumlarni komissiya a’zolari ishtirokida dalolatnoma asosida bankdagi hisob raqamlarga kirim qilish, to‘y va marakalarni ixchamlashtirish, janoza marosimlarda bid’at-xurofatlarga chek qo‘yish to‘g‘risida gapirdi.

Masjidlar bilan ishlash bo‘limi boshlig‘i Muzaffar Kamolov mavjud mahallalarga barcha imom-xatib va imom-noiblarni biriktirish, mahalla yettiligi bilan homkorlikda ishlarni yo‘lga qo‘yish, shar’iy dalil va hayotiy misollar asosida ma’ruza qilish, kiber jinoyatchilikning oldini olish haqida aytib o‘tdi.

Tadbir so‘ngida amalga oshirilgan ishlar tahlil qilinib, Olmazor tumani imom-xatiblari yutuq va kamchiliklari yuzasidan ko‘rsatma va tavsiyalar berildi.

 

O‘zbekiston musulmonlari idorasi

Matbuot xizmati

VIDEO