Sayt test holatida ishlamoqda!
14 Iyul, 2025   |   19 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:21
Quyosh
05:02
Peshin
12:34
Asr
17:40
Shom
19:59
Xufton
21:33
Bismillah
14 Iyul, 2025, 19 Muharram, 1447

Oylar sultoni — Ramazon: Yil davomida qo'shilgan qiymatdan zakot beriladimi? Qurilishi bitmay qolgan bino hisobidan-chi?

12.05.2021   4835   4 min.
Oylar sultoni — Ramazon: Yil davomida qo'shilgan qiymatdan zakot beriladimi? Qurilishi bitmay qolgan bino hisobidan-chi?

Navbatdagi suhbat O'zbekiston musulmonlari idorasi Fatvo bo'limi mutaxassisi Zikriyo Boborahimov bilan uyushtirildi.

Zakotni men beramanmi yoki otammi?

Savol: Cavdo sohasida ishlayman. Nisobdan oshgan molim bor. Deyarli har kuni almashinib sotiladi. Mol otamning ixtiyorida. Bunga zakot hukmi qanday bo'ladi? Otamga vojib bo'ladimi yoki mengami?

Javob: Mol kimniki bo'lsa, o'sha kishi zakot beradi. Bu haqda Imom Saraxsiy shunday deydilar: «Zakot molning egasiga vojib bo'ladi» («Al-Mabsut» kitobi).

Zakot quyidagi narsalarda vojib bo'ladi:

  • Tillo, kumush, qog'oz pullar, qimmatli qog'ozlar va tangalar;
  • Tijorat mollari, ya'ni oldi-sotti qilinadigan har qanday narsa;
  • Chorva mollari – tuya, mol, qo'tos, qo'y, echki, ot;
  • Dehqonchilik mahsulotlari.

Zakotni hisoblaganda tillo, kumush, qog'oz pullar, qimmatli qog'ozlar va tangalarga tijorat mollarining qiymatini qo'shib hisoblaydi. Bir kishining tilla, kumush, qog'oz pullar, qimmatli qog'ozlar va tijorat mollari eng kamida 85 gramm tillo yoki uning qiymatiga etsa hamda yana bir yil hojatdan ortiqcha bo'lib, kamaymasdan tursa, molining 40 dan birini zakot sifatida berish shart bo'ladi.

Bu haqida Alloh taolo shunday deydi: «(Ey, mo'minlar!) Namozni barkamol ado etingiz, zakotni beringiz va Payg'ambarga itoat etingiz, zora (shunda) rahm qilinsangiz» (Nur surasi, 56-oyat).

Tijorat moli har kuni yangilanib tursa ham, nisobga etganidan bir yil o'tgach, uning qirqdan birini zakot sifatida muhtojlarga chiqarish farzdir. Vallohu a'lam.

Yil davomida qo'shilgan qiymatdan zakot beriladimi?

Savol: Har yil Ramazonda zakot beradigan odam 2020 yil dekabr' oyida o'ziga tegishli do'konni sotuvga qo'yib, 2021 yil mart oyida sotdi. Endi 2021 yil Ramazonda zakot berayotganda bu do'kon savdosidan kelgan pulni ham qo'shib zakot chiqaradimi yoki bu pul bir yil aylangandan keyin zakot vojib bo'ladimi?

Javob: Agar mazkur sotilgan do'konning pulini qo'shmasdan oldin ham mablag'ingiz nisobga etarli bo'lsa, unga do'konning sotuvidan tushgan pulni ham qo'shib zakot berasiz. Agar sizning mablag'ingiz faqatgina mazkur do'konning pulidan iborat bo'lsa, undan bir yil o'tgandan so'ng zakot vojib bo'ladi.

Bu haqida fiqhiy manbalarimizda shunday deyiladi: «Yil davomida muayyan nisob jinsidan orttirilgan narsalar o'z jinsiga qo'shiladi. Ya'ni, nisobning biror turiga ega bo'lgan kishilar yil mobaynida mazkur nisob jinsidan mol orttirsalar, o'sha nisobga qo'shib zakot beradilar» («Durarul hukkom» kitobi). Vallohu a'lam.

Qurilib, bitmay qolgan binodan zakot beriladimi?

Albatta, zakot berish kerak. Bunda bitmay qolgan binoning ayni vaqtdagi qiymatini hisoblab, tijorat moli bo'lgani uchun tilla, kumush va qog'oz pullariga qo'shib hisoblaydi va jami mablag'ning qirqdan biri (1/40)ni zakot sifatida muhtojlarga beradi.

Bu haqda fiqhiy kitoblarimizda shunday deyilgan: «Tijorat (ya'ni sotish niyatida olingan) mollari nima bo'lishidan qat'iy nazar, ulardan zakot berish vojib bo'ladi» («Javharatun nayyira» kitobi). Vallohu a'lam.

Ma'lumot uchun: Sizda shar'iy masalalarda savollar bo'lsa, O'zbekiston musulmonlari idorasining Telegram’dagi @diniysavollar kanaliga, «savollar.muslim.uz» saytiga yoki fatvo bo'limining 78-150-33-44 raqamli koll-markaziga murojaat qilishingiz mumkin.

 

RAMAZON-2021
Boshqa maqolalar

O‘zini bolalardek tutsin...

14.07.2025   965   3 min.
O‘zini bolalardek tutsin...

Bismillahir Rohmanir Rohiym

Bolalar bilan muomala qilish uslubi

Eringizning hurmatini joyga qo‘ying!

Erkak kishining oilada oila boshlig‘i, ota sifatida o‘z o‘rni bo‘lmog‘i lozim. Buning uchun ayol kishi turmush o‘rtog‘iga nisbatan mehr-muhabbatli, ayniqsa, farzandlarining oldida otaning hurmatini joyiga qo‘ymog‘i kerak. Soliha ayol har qanday vaqtda otalarining buyuk shaxs ekanini bildirib turadi va otani hurmat qilish, uni yaxshi ko‘rishda bolalariga o‘rnak bo‘lib, amaliy yo‘l ko‘rsatadi. Farzandlariga otasining go‘zal xislatlarini o‘rnak sifatida aytib beradi. Onaning farzandiga: “Mana shunday qilsang otang sendan xursand bo‘ladi. Bunday qilmagin, dadangning jahllari chiqadi. Dadangning sendan jahli chiqsa, Allohning ham g‘azabi keladi”, deya pand-nasihatlar qilmog‘i maqsadga muvofiqdir.


Arzimas bo‘lsa ham hadyalar bering!

Farzandingizga kichik bo‘lsa-da, hadyalar bering. Bayram kunlari, biror muvaffaqiyatga erishganliklari munosabati bilan, ayniqsa, hayit kunlari buni unutmang. Bu bilan farzandingizning sizga bo‘lgan mehr-muhabbati, e’tibori ortadi, kayfiyati ko‘tariladi, yaxshiliklar sari intiladi. Sovg‘alaringiz ichida u qiziqqan kitoblar bo‘lsa, undan-da yaxshi.


Farzandingizga quloq soling!

Farzandingiz bog‘chasida yoki maktabida nima bo‘lganini aytib berish uchun oldingizga kelsa, uning shashtini qaytarmang. So‘zlarini diqqat bilan tinglang. U siz bilan o‘zining his-tuyg‘ularini bo‘lishmoqchi bo‘ladi. Farzandingizning muvaffaqiyatlarini rag‘batlantiring, agarda u imtihondan yuqori baho olsa, yilni a’lo baholarga yakunlab, maqtov yorlig‘i bilan taqdirlansa, siz ham farzandingizni munosib baholang, shirin so‘zlaringiz bilan uni yanada ilhomlantiring. 


Farzandlaringiz bilan hazillashib turing!   

Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam bolalar bilan hazillashar va ularga mehr ko‘rsatar edilar. Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam nevaralari Hasayinni o‘pdilar. U zotning oldilarida tamiymlik Aqro ibn Hobis o‘tirgan edi. U Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga: “Mening o‘nta bolam bor, ulardan birontasini ham o‘pmagan ekanman”, dedi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Rahm qilmagan kishiga rahm qilinmaydi” [1],  dedilar».

Nabiy alayhissalom bolalar bilan hazillashar, ularning boshlarini silar edilar. Bolalar esa u zotning taftini, mehrini his qilishardi. Abdulloh ibn Ja’far roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi, u kishi aytadi: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam qo‘llari bilan mening boshimni siladilar va: “Alloh, Ja’farga bolasi uchun o‘rinbosar bo‘l” [2], dedilar. 

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bolalarning yanoqlarini silaganlari borasida  “Sahihi Muslim”da rivoyat keltiriladi. Jobir ibn Samura roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Men Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bilan birga namoz o‘qidim, keyin u zot uylariga chiqib ketdilar, men ham birga qo‘shilib oldim, yo‘lda ikkita yosh bola u zotning qarshilaridan chiqdi, har birining yanoqlarini alohida-alohida silab qo‘ydilar”.

Muoviyya roziyallohu anhu: “Kimning kichik yoshdagi farzandi bo‘lsa, farzandi bilan munosabatda o‘zini bolalardek tutsin”, deganlar. 


Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.

 


[1]  Muttafaqun alayh.
[2]  Imom Hokim rivoyati.