Tarixiy koshinlar Vatanimizga qaytariladi
O'zbekistonning Londondagi elchixonasi Britaniya muzeyi bilan hamkorlikda Madaniyat vazirligi, Turizm va sport vazirligi huzuridagi Madaniy meros agentligi, Respublikaning qator muzeylari tadqiqotchi va xodimlari uchun madaniy va tarixiy meros buyumlarini saqlash, ularning kontrabandasi va noqonuniy savdosiga qarshi kurashish bo'yicha onlayn seminar tashkil qildi, deb xabar bermoqda «Dunyo» AA.
Tadbirda Britaniya muzeyining Yaqin Sharq bo'yicha bo'limi katta kuratori Sent-Jon Simpson, Oksford universiteti professori Jeyms Allan, York universiteti professori Richard Makkleri va Davlat Ermitajining Markaziy Osiyo sektori katta ilmiy xodimi Andrey Omelchenko ma'ruza qildi.
Britaniya muzeyi vakili o'tgan yili Londonning Hitrou aeroportida islom epigrafikasi tushirilgan 6 ta tarixiy koshin saqlab qolingani haqida so'zlab berdi. Mutaxassis koshinlar O'zbekiston, Buyuk Britaniya, AQSh, Rossiya va boshqa mamlakatlarning olimlari tomonidan o'rganilganini bildirdi. XII-XIV asrlarga oid ushbu tarixiy ashyolar O'zbekistondagi me'moriy obidalarga, xususan, Samarqand shahridagi Shohi Zinda majmuasiga tegishli ekani taxmin qilinmoqda.
17 may kuni Britaniya muzeyi karantindan keyin ilk marta ochiladi va ushbu koshinlar O'zbekistonning roziligi bilan muzey galereyalaridan birida namoyish etiladi. Bu muzeyga tashrif buyuruvchilarda katta qiziqish uyg'otadi. Bir necha oydan so'ng O'zbekiston elchixonasi ko'magida eksponatlar o'z Vataniga qaytariladi.
Britaniya muzeyi vakili koshinlarning identifikatsiya qilish va vataniga qaytarish O'zbekiston vakillari bilan muvaffaqiyatli hamkorlik samarasi ekanini ta'kidladi.
Eslatib o'tamiz, o'tgan yil noyabr' oyida Britaniya muzeyi hamda O'zbekiston madaniyati va san'atini rivojlantirish jamg'armasi o'rtasida hamkorlik to'g'risidagi memorandum imzolandi. Unda nafaqat o'g'irlangan yoki noqonuniy muomalada bo'lgan buyumlarni aniqlash va konsul'tatsiya qilish bo'yicha o'zaro aloqalarni, balki hamkorlikda ilmiy tadqiqotlarni rivojlantirish, kadrlar tayyorlash va ularning malakasini oshirish, birgalikdagi tadbirlarni o'tkazish masalalarini ham qamrab olgan.
Onlayn-seminarda so'zga chiqqan mutaxassislar madaniy meros ob'ektlarini saqlash va hisobga olishda olimlar va muzeylar o'rtasidagi hamkorlikning alohida ahamiyatini ta'kidladi. Shuningdek, ular barcha arxitektura yodgorliklari, arxeologik qazish ishlari paytida topilgan ob'ektlar fotosuratlarining raqamli ma'lumotlar bazasini yaratish, madaniy meros ob'ektlarining al'bomlari va pochta kartalarini nashr etish, artefaktlar sotiladigan “kim oshdi” savdolari va onlayn-resurslarni monitoring qilish zarurligini ta'kidladi.
Tarixiy buyumlar haqida qanchalik ko'p ma'lumot mavjud bo'lsa, ularning kontrabandasi va noqonuniy savdosiga qarshi kurashish shunchalik oson bo'lishi qayd etildi.
O'zbekiston vakillari mamlakatimizda madaniy va tarixiy merosni saqlash va chet ellarda keng ommalashtirishga katta e'tibor qaratilayotganini ta'kidladi. Horijiy sheriklar bilan kontrabanda va eksponatlarning noqonuniy savdosiga qarshi kurashishda hamkorlik qilishga qiziqish kattaligi ta'kidlandi.
Shu nuqtai nazardan, mazkur veb-seminar ushbu dolzarb mavzuga bag'ishlangan birinchi xalqaro tadbir bo'lib, unda ochiq va samarali bahslar bo'lib o'tdi.
Ma'lumot uchun, yaqin kunlarda O'zbekiston va Buyuk Britaniya huquqni muhofaza qilish idoralari vakillari badiiy va madaniy meros kontrabandasiga qarshi kurashish bo'yicha hamkorlikni kuchaytirish masalalarini muhokama qiladi.
Onlayn seminar nihoyasida ma'ruzachilar O'zbekistonda joriy yil sentyabr' oyida YuNESKO homiyligida o'tkaziladigan «Markaziy Osiyo dunyo tsivilizatsiyalari chorrahasida» xalqaro forumida ishtirok etish uchun taklif qilindi.
O'zbekiston musulmonlari idorasi matbuot xizmati
O‘ng qo‘ling bilan ye!
Bismillahir Rohmanir Rohiym
Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
عَنِ ابْنِ عُمَرَ رَضِي اللهُ عَنْهُ ، عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: إِذَا أَكَلَ أَحَدُكُمْ فَلْيَأْكُلْ بِيَمِينِهِ، وَإِذَا شَرِبَ فَلْيَشْرَبْ بِيَمِينِهِ، فَإِنَّ الشَّيْطَانَ يَأْكُلُ بِشِمَالِهِ وَيَشْرَبُ بِشِمَالِهِ. رَوَاهُ مُسْلِمٌ وَأَبُو دَاوُدَ وَالتِّرْمِذِيُّ.
Ibn Umar roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Nabiy sollallohu alayhi vasallam: «Qachon birortangiz yesa, o‘ng qo‘li bilan yesin. Qachon birortangiz ichsa, o‘ng qo‘li bilan ichsin. Chunki shayton chap qo‘li bilan yeb, chap qo‘li bilan ichadi», dedilar (Muslim, Abu Dovud, Termiziy rivoyat qilganlar).
Demak, chap qo‘li bilan yeb-ichgan odam Rohmanning amridan yuz o‘girib, shaytonga ergashgan va uning ishini qilgan bo‘ladi.
Shuning uchun bu masalaga katta e’tibor bilan qaramog‘imiz, farzandlarimizga ham o‘rgatmog‘imiz lozim.
عَنْ سَلَمَةَ بْنِ الْأَكْوَعِ رَضِي اللهُ عَنْهُ: أَنَّ رَجُلًا أَكَلَ عِنْدَ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بِشِمَالِهِ، فَقَالَ: كُلْ بِيَمِينِكَ، قَالَ: لَا أَسْتَطِيعُ، قَالَ: لَا اسْتَطَعْتَ، مَا مَنَعَهُ إِلَّا الْكِبْرُ، قَالَ: فَمَا رَفَعَهَا إِلَى فِيهِ. رَوَاهُ مُسْلِمٌ.
Salama ibn al-Akva’ roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:
«Bir kishi Nabiy sollallohu alayhi vasallamning huzurlarida chap qo‘li bilan taom yedi. Bas, u zot:
«O‘ng qo‘ling bilan ye!» dedilar.
«Qodir emasman», dedi u.
«Qodir bo‘lmagin! Uni kibrdan boshqa narsa man qilmadi», dedilar u zot. Haligi odam qo‘lini og‘ziga ko‘tara olmay qoldi» (Muslim rivoyat qilgan).
Ushbu hadisi sharifdan dinimizda ovqatlanish madaniyatiga qanchalik ahamiyat berilganligini yorqin ko‘rib turibmiz. Albatta, gap ovqatlanishning islomiy madaniyati haqida ketmoqda. Ovqatlanishning islomiy madaniyatlaridan biri o‘ng qo‘l bilan yeyishdir. Har bir musulmon inson bu muhim ishga alohida e’tibor bilan qarashi lozim. Ba’zi bir kishilar bu islomiy madaniyatga rioya qilmasalar, ularni ogohlantirish kerak.
Ushbu rivoyatning qahramoni ham Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning huzurlarida ovqatlanishning islomiy madaniyatiga rioya qilmay, chap qo‘li bilan taom yeyishga tutindi. Albatta, Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam bu holga beparvo bo‘lishlari mumkin emas edi. Shuning uchun mazkur odobsiz kishiga ta’lim berib:
«O‘ng qo‘ling bilan ye!» dedilar».
Bunday paytda har qanday odam ta’lim beruvchiga tashakkur aytib, o‘zini o‘nglab olishga urinadi. Odob-axloq taqozosi shu. Ammo haligi odam Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamga tashakkur aytib, o‘z xatosini tuzatib, o‘ng qo‘li bilan taom yeyishga o‘tish o‘rniga:
«Qodir emasman», dedi».
Ya’ni, bu «Ovqatni o‘ng qo‘li bilan yeya olmayman. Chap qo‘lim bilan yeyaveraman», degani edi. O‘zi noto‘g‘ri ish qila turib, unga mehr ko‘rsatib, xatosini to‘g‘rilab qo‘ygan zot Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamga nisbatan bunday betgachoparlik qilgan nobakor har qanday jazoga va qarg‘ishga loyiq edi. Shuning uchun ham Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam ochiq-oydin qilib:
«Qodir bo‘lmagin!» dedilar».
Ya’ni, «O‘ng qo‘ling bilan taom yeya olmasang, bir yo‘la yeya olmay qolgin», dedilar. Hamda u yerda hozir bo‘lganlarga tushuntirish uchun:
«Uni kibrdan boshqa narsa man qilmadi», deb, qo‘shib qo‘ydilar. Ya’ni, u odam yuqoridagi gapni haqiqatda o‘ng qo‘lida nuqson borligi uchun emas, kibr bilan xatosini tan olishdan bosh tortib aytgan edi.
Shuning uchun ham Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam uni duoibad qildilar. U zot sollallohu alayhi vasallamning duolari joyida qabul bo‘ldi.
«Haligi odam qo‘lini og‘ziga ko‘tara olmay qoldi».
Ajab bo‘ldi! Battar bo‘lsin! O‘z foydasini bilmagan, shariat hukmidan ko‘ra o‘zining kibrini ustun qo‘yadiganlar uchun bu ham kam!
Ushbu hadisi sharifdan olinadigan foydalar:
1. Chap qo‘l bilan taom yeb bo‘lmasligi.
2. Birovning chap qo‘l bilan yeganini ko‘rgan odam tanbeh berib, o‘ng qo‘l bilan yeyishini eslatib qo‘yishi kerakligi.
3. Diniy hukmlar bo‘yicha nasihat eshitgan odam mutakabbirlik qilmasligi kerakligi.
4. Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning duolari darhol qabul bo‘lishi.
«Hadis va hayot» kitobi 16-juz
