Bu – o'qi degani. Keyin, ilmini ziyoda etishligini so'rash marhamat qilingan. Ilm istash aslida mashaqqatli yumush. Mirzo Bedil uni poyonsiz ummonga o'xshatib, kimki suvning tubiga chuqur sho'ng'isagina marvarid terishi mumkinligini ta'kidlagan.
Shukrki, o'tmishimiz mana shunday benazir zotlarga boy. Tariximiz tarxida ro'y bergan ikkita renesans davri ana shuning yaqqol tasdig'idir. Olimu allomalarimiz fanning qaysi yo'nalishida mashg'ul bo'lishmasin dunyoga dovruq taratganlar. “Ustoz ul-arab val-ajam” – Mahmud Zamaxshariy arablarga arab tilini o'rgatgan olim sifatida musulmon sharqida mashhur. Imom Buxoriyning “Al-Jomi' as-sahih" asari Qur'oni karimdan keyin turguvchi muhim manbaa sifatida talqin qilinadi. Ahmad Farg'oniy Nil daryosining sathini belgilovchi asbob yasab – nilometrga asos solgan, asarlari “Alfraganus” nomi bilan tarjima qilinib, Yevropaning bir qator universitetlarida darslik qo'llanma sifatida amalda bo'lgan. Ibn Sino – meditsina asoschisi, Abu Rayhon Beruniy bobomiz esa Hristofor Kolumbdan bir necha asr muqaddam ulkan ummon ortida quruqlik borligini bashorat qilib – Amerika zaminini ochgan. Amir Temur Sohibqironga farangistonda Yevropaning xaloskori sifatida tilladan haykal qo'yishgan bo'lsa, Ulug'bek Mirzoning dahosi va betakror zakosi butun dunyoga falakiyot ilmidan hozirga qadar saboq berib keladi...
Bu ma'lumotlar burun ham ko'p bor aytilgan, ma'rifiy maqolalar va ilmiy tadqiqotlar mavzusi bo'lib kelgan. Biroq, u xuddiki marvarid donalari kabi tarqoq, bir ipga tizilmagandi. Shuning uchun ham na munosib ziynat va na asliga muvofiq qiymat kasb etardi.
Prezidentimizning buyuk xizmatlari shundan iboratki, poytaxtimizning Hastimom mavzeida qurilayotgan islom madaniyati markazini xalqaro Islom tsivilizatsiyasi markazi sifati nomlash taklifini bildirdilar. Qurilish ko'lami ham ham, faoliyat turi ham shunga muvofiq kengaydi. Ulug'vor o'tmishimizga aloqador barcha osori atiqalar, arxeologik topilmalar, ulug' ajdodlarimiz tomonidan yaratilgan qo'lyozma va toshbosma asarlarni to'plash, ilmiy-tadqiqot ishlarini yo'lga qo'yish, bugungi kunda shu borada yaratilgan yozma va audiovizul asarlar fondini yaratish masalasiga jiddiy e'tibor qaratdilar.
Markazda arxiv fondi, ta'mirlash ustaxonalari, nashri ishlari olib boriladi. Respublikamiz va xorijlik mutaxassislarning ilmiy-tadqiqot faoliyati bilan shug'ullanishlari uchun qulay shart-sharoit yaratiladi. Binobarin, 813 yili al Mamun tomonidan Bog'dodda asos solingan “Bayt ul hikma”, 1004 yili Urganch shahrida xorazimshoh Ali ibn Ma'mun tomonidan tashkil etilgan Akademiya ham bebaho biroq tarqoq toshlarni bir ipga tizish tadoriga bilan boshlangan edi.
Markaz binosi markazidan Usmon mushafining o'rin olishi esa ilmu irfon borasida ulug' ajdodlarimiz qo'lga kiritilgan barcha yutuq va natijalar islom ta'limotiga tayanib erishilganiga ishora. Bu esa islom dini ma'rifatga molik ta'limot ekaniga berilgan yana bir yuksak baho bo'lishi barobarida, qaysi bir sohada bo'lmasin “Bismilloh” bilan boshlangan ish barorli bo'lishiga eslatma hamdir. Muhimi, bu g'oya milatimizni uyg'onishga undaydi. O'sib kelayotgan yosh avlodda ilmga ishtiyoq paydo qiladi. Parvozga shaylaydi. Zotan, muborak hadislarda “Ilm istash har bir muslimu muslima uchun farz” ekani marhamat qilingan.
Zayniddin Eshonqulov,
Samarqand viloyat bosh imom xatibi
Turkiyaning nufuzli tahlil markazi ANKASAM (Ankara Kriz ve Siyaset Araştırmaları Merkezi) mamlakatimizda vijdon erkinligini ta’minlash, diniy ta’limni takomillashtirish, islom merosini ilmiy asosda o‘rganish va jahonga tanitishga qaratilgan keng qamrovli ishlarga yuqori baho berdi.
Turkiyaning nufuzli tahlil markazi ANKASAM (Ankara Kriz ve Siyaset Araştırmaları Merkezi) O‘zbekistonda so‘nggi yillarda diniy-ma’rifiy sohada amalga oshirilayotgan islohotlarga bag‘ishlangan tahliliy maqola e’lon qildi.
“Yangi O‘zbekiston: Diniy sohadagi islohotlarning muvaffaqiyat formulasi” deb nomlangan ushbu tahliliy maqolada mamlakatimizda vijdon erkinligini ta’minlash, diniy ta’limni takomillashtirish, islom merosini ilmiy asosda o‘rganish va jahonga tanitishga qaratilgan keng qamrovli ishlarga yuqori baho berilgan.
ANKASAMga ko‘ra, O‘zbekistonda qabul qilingan yangi siyosat va inson qadrini ustuvor qiymat sifatida belgilagan yondashuv so‘nggi yetti yilda diniy sohada chuqur, tizimli islohotlarni amalga oshirishga poydevor bo‘ldi. Xususan, tahlilchilarning tomonidan davlat va din munosabatlarini demokratiya va ma’rifat asosida qayta yo‘lga qo‘yish, diniy ta’lim muassasalarini xalqaro andozalarga mos ravishda rivojlantirish, ilm-fan va ma’rifatni islom dini bilan uyg‘unlashtirish yo‘lidagi sa’y-harakatlar e’tirof etilgan.
Maqolada ayni paytda O‘zbekistonda faoliyat yuritayotgan O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi, Imom Buxoriy va Imom Moturidiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazlari, Hadis ilmi maktabi, Mir Arab oliy madrasasi, O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasi kabi muassasalarning faoliyati, ular orqali islom dinining haqiqiy insonparvarlik va ma’rifiy mohiyati keng yoritilayotgani ta’kidlangan. Ushbu markazlar faqat diniy emas, balki ilmiy-tadqiqot, madaniy-tarixiy merosni saqlash va ommalashtirish vazifasini ham bajarmoqda.
ANKASAM tahliliga ko‘ra, Yangi O‘zbekistonda amalga oshirilayotgan diniy-ma’rifiy islohotlarning muvaffaqiyati – bu siyosiy iroda, strategiyali yondashuv, ilmiy asos va xalqaro hamkorlikni o‘zida uyg‘unlashtirgan modeldir. Shu jihatdan, O‘zbekiston tajribasi mintaqa davlatlari va islom olami uchun o‘rganishga arziydigan namunalardan biri sifatida e’tirof etilmoqda.
ANKASAM kabi xalqaro nufuzga ega tahlil markazlari tomonidan bu kabi tahliliy maqolalar e’lon qilinishi O‘zbekistonda amalga oshirilayotgan islohotlarning ochiqligi, xalqaro standartlarga mosligi va jahon hamjamiyati tomonidan e’tirof etilayotganini yana bir bor tasdiqlaydi.