Sayt test holatida ishlamoqda!
23 Oktabr, 2025   |   1 Jumadul avval, 1447

Toshkent shahri
Tong
05:25
Quyosh
06:44
Peshin
12:12
Asr
15:48
Shom
17:34
Xufton
18:47
Bismillah
23 Oktabr, 2025, 1 Jumadul avval, 1447

Atrof muhit pokligi

22.02.2021   2023   3 min.
Atrof muhit pokligi

Islomda insonning vujudi, kiyimi va unga xos narsalar pokligi bilan birga uning atrofidagi barcha narsalar ham pok bo'lishiga katta ahamiyat berilgan. Turar joy, ko'cha-ko'y, maydonlar, ishxonalar, ta'lim muassasalari, masjidlar, naqliyot vositalari, dam olish joylari hamma-hammasi pok bo'lishi talab qilingan.

عَنْ أَبِي مَالِكٍ الأَشْعَرِيِّ رَضِي اللهُ عَنْهُ، عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: الطُّهُورُ شَطْرُ الْإِيمَانِ. رَوَاهُ مُسْلِمٌ وَالنَّسَائِيُّ وَالتِّرْمِذِيُّ.

Abu Molik al-Ash'ariy roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

«Nabiy sollallohu alayhi vasallam: «Poklik iymonning yarmidir», dedilar». Muslim, Nasaiy va Termiziy rivoyat qilganlar.

Pok­lik iymonning yarmi deyilishi bejizga emas. Iymonsiz ibodat aslo qabul qilinmasligi va barcha savobi behuda ketishi e'tiboridan kelib chiqib aytilmoqda va poklik iymonning yarmiga tenglashtirilmoqda.

Islomda iymonning ahamiyati va qadr-qimmati qanchalik yuqori ekanini yaxshi bilamiz. Poklik iymonning yarmiga tenglashtirilganidan ham Islom dini ozodalik, poklik va tozalikka qanchalar e'tibor berganini bilib olsa bo'laveradi.

عَنْ عَامِرِ بْنِ سَعْدٍ، عَنْ أَبِيهِ: قال رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: إِنَّ اللهَ طَيِّبٌ يُحِبُّ الطَّيِّبَ، نَظِيفٌ يُحِبُّ النَّظَافَةَ، كَرِيمٌ يُحِبُّ الْكَرَمَ، جَوَادٌ يُحِبُّ الْجُودَ، فَنَظِّفُوا أَفْنِيَتَكُمْ وَلَا تَشَبَّهُوا بِالْيَهُودِ. رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ.

Omir ibn Sa'ddan, u otasidan rivoyat qilinadi:

«Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Albatta, Alloh xushholdir – xushhollikni suyadi, ozodadir – ozodalikni suyadi, karamlidir – karamni suyadi, saxiydir – saxiylikni suyadi. Bas, hovlilaringizni ozoda tuting! Yahudiylarga o'xshamang!» dedilar» Termiziy rivoyat qilgan.

Payg'ambar sollallohu alayhi vasallamning: «Albatta, Alloh xushholdir – xushhollikni suyadi», deganlari «Ey ummatim, sizlar ham xushhol bo'linglar» deganlaridir. Shuningdek, Alloh taolo «ozodadir – ozodalikni suyadi». Binobarin, musulmon kishi doimo ozoda bo'lmog'i darkor. «Bas, hovlilaringizni ozoda tuting, yahudiylarga o'xshamang!»

Hovli-joylarimiz, ko'cha-ko'ylarimiz, turar joy va maydonlarimiz, hamma joyimizni ozoda tutishimiz lozim. Toki ko'rgan odam havas qilsin. Boshqalar ozoda joyni ko'rsa, bu joy musulmonlarning joyi ekan, deydigan bo'lsin.

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِي اللهُ عَنْهُ، عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: الْإِيمَانُ بِضْعٌ وَسَبْعُونَ أَوْ بِضْعٌ وَسِتُّونَ شُعْبَةً، فَأَفْضَلُهَا قَوْلُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ وَأَدْنَاهَا إِمَاطَةُ الْأَذَى عَنِ الطَّرِيقِ. رَوَاهُ الْخَمْسَةُ.

Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

«Nabiy sollallohu alayhi vasallam dedilar: «Iymon etmish nechta yoki oltmish nechta shu'badan iboratdir. Uning eng afzali «La ilaha illalloh» deyish va eng kichigi – yo'ldagi ozor beradigan narsani olib tashlash».

Buxoriy, Muslim, Abu Dovud, Termiziy va Nasaiy rivoyat qilganlar.

Musulmonlarning ozor beradigan narsalarni yo'ldan olib tashlashini iymon shu'basi darajasiga ko'targan Islom dini ularni atrof muhitdagi barcha narsalarni pok tutishga, buning uchun zarur bo'lgan barcha choralarni ko'rishga ham chaqirgan.

«Olam va odam, din va ilm» kitobi asosida tayyorlandi

Maqolalar
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Ixcham to‘y saodat va barqarorlik poydevori

22.10.2025   1841   2 min.
Ixcham to‘y saodat va barqarorlik poydevori

Dinimiz inson hayotining barcha jabhalarida muvozanatni ta’minlab, yuksak madaniyat va ezgu qadriyatlar asosida yashashni ustuvor vazifa sifatida targ‘ib qiladi. To‘y va boshqa marosimlar ham shunday me’yorlar doirasida bo‘lishi lozim. Ayniqsa, hozirgi kunda ortiqcha dabdababozlik va isrofgarchilik keng tarqalganligi sababli, insonlarning burch va axloqiy talablariga zid holatlar ko‘payayotgani kuzatilmoqda.

Islom dinida to‘y ma’naviy va ijtimoiy ahamiyatga ega bo‘lgan birlashtiruvchi tadbir sanaladi. Undagi eng asosiy maqsad ayol va erkakni nikoh orqali oila qurishi va jamoat oldida bu rishtaning tasdiqlanishidir. Shunday ekan, to‘y ziyofatlari ortiqcha xarajatlar va dabdababozlikka aylanib ketsa, asosiy maqsaddan chetlanish vujudga keladi.

Isrof va dabdababozlik nafaqat moliyaviy zarar keltiradi, balki diniy-axloqiy nuqtayi nazardan ham qoralanadi. Qur’oni Karimda bu haqda shunday deyilgan:

“U zot isrof qiluvchilarni sevmas” (A’rof, 31).

To‘ylarda ixchamlik va oddiylikni saqlash, isrofga yo‘l qo‘ymaslik kerak. Ortiqcha isrof va dabdababozlikning zararlari quyidagilar:

  1. Moliyaviy qiyinchiliklar paydo bo‘ladi. Ortiqcha xarajatlar oilaning kelajagi uchun mashaqqat tug‘diradi.
  2. Jamiyatda noo‘rin raqobat yuzaga keladi. To‘y-hashamlar orqali kim o‘zarga harakat qilishga urinish, nafsning yo‘rig‘iga yurish holatlari ko‘payadi.
  3. Gunohkor bo‘lishi mumkin. Chunki, isrof qilish Alloh taolo yoqtirmaydigan ishdir.
  4. To‘yning ma’naviy jihatdan qadri tushadi. Asosiy maqsad nikoh va yaqinlarning diydorlashuvi ekan, dabdababozlik uning ahamiyatini kamaytiradi.

Yaqin qarindoshlar, do‘stu qadrdonlar va qo‘shnilarni taklif qilish, kamtarona dasturxon tuzatish, bir necha turli taomlarni o‘rniga oddiy taomlarni tayyorlash, qo‘sha-qo‘sha mashinalar va qator-qator san’atkorlarsiz marosimlarni o‘tkazish, to‘yxona, uylarni ortiqcha bezamaslik, sarpo qilishda keraksiz va qimmat buyumlardan voz kechish, to‘y uchun sarf-xarajatlarni oldindan rejalashtirish, boshqa xarajatlarga yo‘l qo‘ymaslik, dinimiz ko‘rsatmalariga amal qilish to‘ylarda dabdaba va isrofni oldini oladi.

Isrof va dabdababozlikdan chetlashish, oddiylik va ixchamlikka e’tibor berish har bir musulmonning burchi va mas’uliyatidir. To‘y hamjihatlik va oila qurish uchun muhim marosim ekanligini e’tiborga olsak, uning mazmunini yo‘qotib, ortiqcha sarf-xarajatlarga aylantirishdan saqlanish lozim.

To‘ylarni ixcham qilishga harakat qilsak, nafaqat o‘zimiz, balki jamiyatimiz ham barqaror va isloh bo‘ladi.

Shermuhammad Boltayev,

Xorazm viloyati Shayx Qosim bobo jome

masjidi imom-xatibi

Maqolalar