“E'tiqodiyya” bo'limida Bobur Ahli sunnat val-jamoat aqiydasining muhim qoidasini bayon etib, din ishida ko'p ehtirom zarurligini uqtiradi:
Din ishig'a ko'p ehtirom kerak,
Olam ahli aro imom kerak.
Loyiq ermas bu ishga o'zga kishi,
Kerak ushbu imomingiz qurayshiy.
Keyin shari'atda imom yoki xalifa deyilgan bu podshohga itoat zarurligini, magar gunoh ishga buyurganda, bu itoat etmaslikka sabab bo'lishini ta'kidlaydi.
Halq aro kimki podshohdurur,
Toatin qilmasang, gunohdurur.
Magar ul ishki, ma'siyat bo'lg'ay,
Qilmasig'a aning jihat bo'lg'ay.
“Podshoh agar zolim bo'lsa ham, u ahli islom ichida hukmrondir, shuning uchun unga qarshi xuruj qilish haromdir. shari'atda bog'lanish va nizom – intizom ana shudir”, deydi Bobur:
Podshohe agar zolimdurur,
Ahli islom ichra hokimdurur.
Anga qilmoq xuruj bo'ldi harom,
Budurur shar' ichra rabtu nizom.
Bu e'tiqod mulk va davlatning nizomi uchun, saltanat va millatni intizomga solish uchun ekanligi tarixdan ham ma'lum.
Mirzo KYeNJABYeK
Savol: Islomda yangi kun qaysi soatdan boshlab kiradi? Masalan, shartli qabul qilingan tartib bo‘yicha soat 00:00 yangi kunning boshlanishi sanaladi? Islomda yangi kunning boshlanishi va tugashi qaysi vaqtdan e’tiborga olinadi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Dinimizga ko‘ra, kun shom vaqtidan boshlanadi va keyingi shomgacha davom etadi. Boshqacha qilib aytganda, islomda kun kecha bilan boshlanadi va uning ertasida kun botib, kunduz tugaganida, o‘sha kun ham yakunlanadi. Bunga oyat va hadislardan ko‘plab dalillar bor.
Faqat ayrim ahkomlarda kunning boshlanishi bomdod namozining vaqti kirishi (subhi sodiq)dan boshlanadi va kun keyingi bomdod vaqtigacha davom etadi. Masalan, Hajda Arafot vodiysida turishda hukm shunday.
Shuningdek, ayrim hollarda “kun” tushunchasi yuqoridagidek, 24 soatdan iborat (sutka) ma’nosida emas, balki tunga muqobil – qarama-qarshi ma’noda qo‘llanilishi ham mumkin. Bu holda kun boshlanishi bomdod vaqtidan to quyosh botgunigacha bo‘lgan muddat, ya’ni kunduzdan iborat bo‘ladi. Bunga misol uchun “bir kun ro‘za tutish” deganda aynan shu muddat nazarda tutiladi.
Xulosa qilib aytganda, dinimizdagi umumiy qoidaga ko‘ra, kunning boshlanishi kun botganidan boshlanib, keyingi kun botishigacha davom etadi. Ayrim istisno qilingan holatlarda kunning qachon boshlanib, qachon tugashi dindagi hukmlarga qarab farq qiladi. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.