Sayt test holatida ishlamoqda!
12 Iyun, 2025   |   16 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:49
Peshin
12:28
Asr
17:38
Shom
20:00
Xufton
21:38
Bismillah
12 Iyun, 2025, 16 Zulhijja, 1446

Afrikani “qutqargan” daraxt...

08.01.2021   5581   5 min.
Afrikani “qutqargan” daraxt...

Afrika qit'asining aksariyat hududlarida odamlar og'ir sharoitlarda kun kechiradi. Oziq-ovqat tanqisligi, toza ichimlik suvi ular uchun asosiy muammodir. Ammo, Alloh taolo har bir bandani o'z rizqi bilan yaratgan. Halqimizda shunday bir ajoyib naql bor: “sahroda tug'ilgan bir bo'taloq uchun, bir yantoq ham bor”.  Afrikaliklar uchun baobab behisob xazinadir.

Baobab yoki “adansonia digitata”, yana bir nomi “maymunlar noni”, tropik Afrikaning quruq savannalariga xos bo'lgan Malvaceaye oilasining Adansonia turiga mansub daraxt turi. Eng qalin daraxtlardan biri – tanasining diametri 8 metr, barglari va shoh-shabbalari bilan birgalikda 45-50 metr, balandligi 18-25 metrga etadi.

Oktyabrdan dekabrgacha gullaydi. Gulining hajmi 20 sm bo'lib, tushdan keyin ochiladi va faqat bir kecha yashaydi. Shunda ajib bir holat ro'y beradi: boshqa daraxtlarni kunduzi qushlar va hashoratlar changlantirsa,  baobab daraxtini tunda ko'rshapalaklar changlantiradi. Sababi baobab gullaridan taraluvchi o'tkir hid ko'rshapalaklarni o'ziga jalb etadi.

Erta tongda gullar qurib qisqa fursatda to'kiladi. Bu daraxtning suvga to'yingan yumshoq tanasi turli zamburuqlar uchun qulay maskandir. Shu sabab baobablarning ichi kovak bo'ladi. Biroq, baobablar juda bardoshlidir. Ular, tozalangan qobig'ini tezda qayta tiklaydi. 

Baobab daraxtining aniq yoshini aytish qiyin. Chunki, ularda yoshga oid, yillik aylanalar, yosh halqalari bo'lmaydi. Eng yuqori texnologik uskunalar tahminiga ko'ra baobab daraxti ming yilgacha yashashi mumkin. Shu bilan birga, 4,5 metr diametrli daraxtning radiokarbonat analizlari bilan aniqlangan (C14 ma'lumotlariga ko'ra) yoshi 4500 yildan oshganligi haqida dalillar mavjud.

Baobabning deyarli har bir qismidan unumli foydalanish mumkin.

Baobab daraxtining qobig'idan qattiq, kuchli tolalar olinadi, undan baliq ovlash tarmoqlari, arqonlar, matlar va matolar ishlab chiqariladi. Baobab po'stlog'idan juda samarali damlamalar: shamollash, isitma, dizenteriya, yurak-qon tomir kasalliklari, astma, tish og'rig'i, hasharotlar chaqishi uchun dorilar olinadi.

Yangi barglari salatlarga qo'shiladi, quruqlari ziravor sifatida ishlatiladi. Nigeriyada ular sho'rva tayyorlashda ham asosiy masalliqlardan hisoblanadi.

Gulining shirasi elim tayyorlash uchun ishlatiladi.

Meva tarkibidagi shirasi zanjabilga o'xshaydi va C va B vitaminlariga boy bo'lib, ozuqaviy qiymati jihatidan buzoq go'shtiga tengdir. U tez so'riladi va charchoqni ketkazadi. Meva xamiri ham quritilib, maydalangan holda kukunga aylantirilib suvda suyultirilsa, u limonadga ozgina o'xshash yumshoq ichimlik bo'ladi. Shuning uchun baobabning yana bir nomi – limonad daraxti.

Mevasining urug'i xom ashyo hisoblanadi va kofe o'rnini bosuvchi ichimlik uchun qovurilgan va maydalangan holda tayyorlanadi.

Mevasining quritilgan qattiq qobig'i stakan o'rnida ishlatiladi. Mevasining quruq ichki qismini yoqsa, tutunidan chivinlarni va boshqa bezovta qiluvchi hasharotlarni haydab chiqaradi.

Bundan tashqari baobab mevasidan sovun, yog' va Sharqiy Afrika ayollari uchun shampun olinadi, yuzlarini esa uning ildizlarini o'z ichiga olgan qizil sharbat bilan bo'yashadi.

Ko'pgina Afrika xalqlarining mifologiyasida baobab hayotni, unumdorlikni anglatadi va xaloskor sifatida namoyon bo'ladi.

Baobab Madagaskar xalqining milliy daraxti hisoblanadi. Ushbu daraxt Afrika qit'asidagi Senegal, Markaziy Afrika va boshqa bir nechta davlatlarning gerblarida ham tasvirlanganligi bejiz emas.

Baobab tom ma'noda Afrika qita'si xalqlari uchun Alloh taolo tomonidan ulug' ne'mat qilib berilgandir. Zero, birgina shu daraxtning xom ashyosidan yuz minglab insonlar, oziq-ovqat, kiyim kechak, qurilish xom ashyosidan tortib dori-darmongacha, sovundan tortib ayollar pardoz vositalarigacha foydalanadi. Eng muhimi yuz foiz tabiiy toza maxsulotlar.

Alloh taolo O'z Kalomi Qur'oni karimda shunday marhamat qilgan:

“Va osmondan baraka suvini tushirdik, hamda u bilan bog'-rog'larni va don hosilini o'stirdik. Va zich mevali shingillari bor xurmolarni ham. Bandalarga rizq qilib. Va u (yomg'ir) bilan o'lgan shaharni tiriltirdik” (Qof surasi, 9-11 oyat).

Manbalar asosida Saidabror Umarov tayyorladi

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Hajning mas’uliyatli kunlari boshlanmoqda

04.06.2025   7980   2 min.
Hajning mas’uliyatli kunlari boshlanmoqda

#xabar #haj2025

Joriy yilgi haj mavsumi o‘zining qizg‘in pallasiga kirmoqda. Bugun, 3 iyun – Zulhijja oyining 7 kuni kechki paytdan boshlab ziyoratchilarni Mino vodiysiga tashish ishlari boshlanadi. 4 iyun – Zulhijja oyining 8 kuni barcha hojilar Mino vodiysida jam bo‘lishadi.
 

Shu munosabat bilan haj delegatsiyasi a’zolari, ishchi guruhi shtabi, shifokorlar jamoasi va guruh rahbarlari ishtirokida Makka shahridagi mehmonxonada umumiy yig‘ilish bo‘lib o‘tdi. Unda Din ishlari bo‘yicha qo‘mita raisi, ishchi guruhi rahbari Sodiqjon Toshboyev, muftiy – haj delegatsiyasi rahbari Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlari, attashe Shuhrat Amoniy hamda shifokorlar jamoasi yetakchisi Alisher Saatov qatnashdi.


Mutasaddilar mehmonxonalardan Minoga, u yerdan Arafot, bu manzildan esa Muzdalifaga va yana Minoga qaytishni tartibli tashkil etish, muborak manzillar va chodirlarda risoladagidek ibodat qilish uchun barcha sharoitlarni hozirlash, ziyoratchilar salomatligiga jiddiy e’tibor berish, ovqatlanish ratsioniga amal qilish, belgilangan tartiblarga rioya etishni ta’minlash masalalarini aytib o‘tishdi. 


Ayniqsa, Mino, Arafot vodiylarida o‘rnatilgan qonun-qoidalarga amal qilish, xususan, kunning jazirama issiq vaqtlarida (soat 10-00 dan 16-00 gacha) chodirlardan tashqarida yurmaslik, hududlarda tog‘u tepaliklarga chiqmaslik, bitoqa-beyjiklarni taqib yurish, harakatlanishda maxsus transport vositalari, avtobuslardan foydalanish va podshohlik talablari, tartibni saqlovchi xodimlar ko‘rsatmalariga itoat etish kabilarga urg‘u qaratildi.


Muftiy hazratlari ishchi guruhi va guruh rahbarlari uchun yanada mas’uliyatli damlar boshlanayotganini ta’kidladilar. Shuning barobarida haj amalini dinimiz talablariga muvofiq ado etish, shar’iy masalalarda Fatvo markazi fatvolariga rioya qilish, o‘zboshimchalik bilan ish tutishdan saqlanish, Mino va Arafotdagi chodirlarda ulamolarning mav’izalarini tashkil etish, bir so‘z bilan aytganda, hojilarning har bir daqiqasini toat-ibodat, duoyu zikr bilan unumli o‘tkazish kabilarni aytib o‘tdilar.


Yig‘ilishda boshqa tashkiliy masalalar ham kelishib olindi. 


O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati

 

Hajning mas’uliyatli kunlari boshlanmoqda Hajning mas’uliyatli kunlari boshlanmoqda Hajning mas’uliyatli kunlari boshlanmoqda Hajning mas’uliyatli kunlari boshlanmoqda Hajning mas’uliyatli kunlari boshlanmoqda Hajning mas’uliyatli kunlari boshlanmoqda Hajning mas’uliyatli kunlari boshlanmoqda Hajning mas’uliyatli kunlari boshlanmoqda Hajning mas’uliyatli kunlari boshlanmoqda