Afrika qit'asining aksariyat hududlarida odamlar og'ir sharoitlarda kun kechiradi. Oziq-ovqat tanqisligi, toza ichimlik suvi ular uchun asosiy muammodir. Ammo, Alloh taolo har bir bandani o'z rizqi bilan yaratgan. Halqimizda shunday bir ajoyib naql bor: “sahroda tug'ilgan bir bo'taloq uchun, bir yantoq ham bor”. Afrikaliklar uchun baobab behisob xazinadir.
Baobab yoki “adansonia digitata”, yana bir nomi “maymunlar noni”, tropik Afrikaning quruq savannalariga xos bo'lgan Malvaceaye oilasining Adansonia turiga mansub daraxt turi. Eng qalin daraxtlardan biri – tanasining diametri 8 metr, barglari va shoh-shabbalari bilan birgalikda 45-50 metr, balandligi 18-25 metrga etadi.
Oktyabrdan dekabrgacha gullaydi. Gulining hajmi 20 sm bo'lib, tushdan keyin ochiladi va faqat bir kecha yashaydi. Shunda ajib bir holat ro'y beradi: boshqa daraxtlarni kunduzi qushlar va hashoratlar changlantirsa, baobab daraxtini tunda ko'rshapalaklar changlantiradi. Sababi baobab gullaridan taraluvchi o'tkir hid ko'rshapalaklarni o'ziga jalb etadi.
Erta tongda gullar qurib qisqa fursatda to'kiladi. Bu daraxtning suvga to'yingan yumshoq tanasi turli zamburuqlar uchun qulay maskandir. Shu sabab baobablarning ichi kovak bo'ladi. Biroq, baobablar juda bardoshlidir. Ular, tozalangan qobig'ini tezda qayta tiklaydi.
Baobab daraxtining aniq yoshini aytish qiyin. Chunki, ularda yoshga oid, yillik aylanalar, yosh halqalari bo'lmaydi. Eng yuqori texnologik uskunalar tahminiga ko'ra baobab daraxti ming yilgacha yashashi mumkin. Shu bilan birga, 4,5 metr diametrli daraxtning radiokarbonat analizlari bilan aniqlangan (C14 ma'lumotlariga ko'ra) yoshi 4500 yildan oshganligi haqida dalillar mavjud.
Baobabning deyarli har bir qismidan unumli foydalanish mumkin.
Baobab daraxtining qobig'idan qattiq, kuchli tolalar olinadi, undan baliq ovlash tarmoqlari, arqonlar, matlar va matolar ishlab chiqariladi. Baobab po'stlog'idan juda samarali damlamalar: shamollash, isitma, dizenteriya, yurak-qon tomir kasalliklari, astma, tish og'rig'i, hasharotlar chaqishi uchun dorilar olinadi.
Yangi barglari salatlarga qo'shiladi, quruqlari ziravor sifatida ishlatiladi. Nigeriyada ular sho'rva tayyorlashda ham asosiy masalliqlardan hisoblanadi.
Gulining shirasi elim tayyorlash uchun ishlatiladi.
Meva tarkibidagi shirasi zanjabilga o'xshaydi va C va B vitaminlariga boy bo'lib, ozuqaviy qiymati jihatidan buzoq go'shtiga tengdir. U tez so'riladi va charchoqni ketkazadi. Meva xamiri ham quritilib, maydalangan holda kukunga aylantirilib suvda suyultirilsa, u limonadga ozgina o'xshash yumshoq ichimlik bo'ladi. Shuning uchun baobabning yana bir nomi – limonad daraxti.
Mevasining urug'i xom ashyo hisoblanadi va kofe o'rnini bosuvchi ichimlik uchun qovurilgan va maydalangan holda tayyorlanadi.
Mevasining quritilgan qattiq qobig'i stakan o'rnida ishlatiladi. Mevasining quruq ichki qismini yoqsa, tutunidan chivinlarni va boshqa bezovta qiluvchi hasharotlarni haydab chiqaradi.
Bundan tashqari baobab mevasidan sovun, yog' va Sharqiy Afrika ayollari uchun shampun olinadi, yuzlarini esa uning ildizlarini o'z ichiga olgan qizil sharbat bilan bo'yashadi.
Ko'pgina Afrika xalqlarining mifologiyasida baobab hayotni, unumdorlikni anglatadi va xaloskor sifatida namoyon bo'ladi.
Baobab Madagaskar xalqining milliy daraxti hisoblanadi. Ushbu daraxt Afrika qit'asidagi Senegal, Markaziy Afrika va boshqa bir nechta davlatlarning gerblarida ham tasvirlanganligi bejiz emas.
Baobab tom ma'noda Afrika qita'si xalqlari uchun Alloh taolo tomonidan ulug' ne'mat qilib berilgandir. Zero, birgina shu daraxtning xom ashyosidan yuz minglab insonlar, oziq-ovqat, kiyim kechak, qurilish xom ashyosidan tortib dori-darmongacha, sovundan tortib ayollar pardoz vositalarigacha foydalanadi. Eng muhimi yuz foiz tabiiy toza maxsulotlar.
Alloh taolo O'z Kalomi Qur'oni karimda shunday marhamat qilgan:
“Va osmondan baraka suvini tushirdik, hamda u bilan bog'-rog'larni va don hosilini o'stirdik. Va zich mevali shingillari bor xurmolarni ham. Bandalarga rizq qilib. Va u (yomg'ir) bilan o'lgan shaharni tiriltirdik” (Qof surasi, 9-11 oyat).
Manbalar asosida Saidabror Umarov tayyorladi
Bugun, 1 iyun kuni Haj va umra ishlari vaziri Tavfiq bin Favzon ar-Rabia taklifiga binoan Jidda shahrida tashkil etilgan 49-haj anjumanida O‘zbekiston delegatsiyasi vazirlar, muftiylar, ulamolar va haj xizmatiga aloqador turli sohalar yetakchilari bilan birga ishtirok etdi.
Mamlakatimiz delegatsiyasi tarkibida O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlari, Din ishlari bo‘yicha qo‘mita raisi Sodiqjon Toshboyev, “Haj” va “Umra” bo‘yicha attashe Shuhrat Amoniy va bir qator soha mutasaddilari qatnashdi.
Qur’oni karim tilovati bilan boshlangan anjumanni mamlakat Haj va umra ishlari vaziri kirish so‘zi bilan ochib, martabali mehmonlarni Makkai mukarramaga tashriflari va nufuzli tadbirdagi ishtiroki bilan qutlab, haj mavsumini yuqori darajada o‘tkazish yuzasidan amalga oshirilayotgan yangi loyihalar to‘g‘risida so‘zladi.
Xalqaro anjuman doirasida haj ibodatini yengillashtirish, ziyoratchilarga qulay sharoit yaratish, joriy haj mavsumi yozning issiq kunlariga to‘g‘ri kelayotgani, hojilar salomatliklariga e’tibor qilishlari, Arafot hududidagi Rahmat tog‘iga chiqishdan saqlanishlari, shuningdek, haj xizmatidagi tashkilotlar o‘rtasidagi hamkorlikni mustahkamlash kabi muhim mavzular muhokama qilindi.
Xalqaro anjumanda Saudiya Arabistoni Podshohligining ziyoratchilarga xizmat ko‘rsatish sohasida amalga oshirayotgan ko‘lamli ishlari haqida so‘z yuritildi. Musulmonlarga xizmat qilish uchun Ikki Muqaddas Masjiddagi eng muhim loyiha va katta o‘zgarishlar taqdimot qilindi. Shuningdek, haj amalini ado etishda qonuniy ruxsatnomalarga va amaldagi qoidalarga rioya qilish alohida ta’kidlab o‘tildi.
Ma’lumot o‘rnida, ushbu simpozium 1970 yildan buyon har yili o‘tkaziladi. Bu yilgi anjumanda 50 dan ortiq davlatdan 500 dan ziyod olim va mutafakkirlar mavzu yuzasidan muhim masalalarni muhokama qildilar.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati