O`zbekiston musulmonlari idorasi

2021 yilda foydalanishga topshiriladigan masjidlar

07.01.2021 7865 24 min.

So'nggi uch yil ma'lum ma'noda masjidlarni ta'mirlash, obod etish davri bo'lyapti, desak mubolag'a bo'lmaydi. Bu vaqt oralig'ida yurtimizda 256 ta masjid qaytadan qurildi, 308 tasi esa kapital ta'mirlandi. Binolari eskirib, nurab qolgan, shuningdek, namozxonlar uchun torlik qilayotgan kichik ibodat uylari o'rnida shaharsozlik andozalariga mos zamonaviy talablar asosida keng va shinam jomelar qad ko'tarmoqda. Ba'zilari katta yo'l bo'ylariga chiqarib qurilmoqda. Bu esa ichki va tashqi ziyorat turizmi doirasida qo'shimcha imkoniyat va qulayliklar tug'diradi.

Ayni paytda 218 ta masjid butunlay yangi loyiha asosida qaytadan qurilmoqda. Ularning bir qismi shu yili bitkazilib, mo'min-musulmonlarni o'z bag'riga chorlaydi, yangicha imkoniyatlarda huzur-halovat ila ibodat quvonchiga sabab bo'ladi.

Quyida 2021 yilda foydalanishga topshiriladigan markaziy masjidlar haqida hikoya qilamiz:

1. "Honobod" masjidi

Manzil: Toshkent viloyati Ohangaron shahri
Sig'imi: 4000 kishi
Me'moriyuslubi: Eklektika
Foydalanishgatopshirilishvaqti: 2021 yil avgust oyi
Qo'shimchaimkoniyatlari: anjumanlar zali, ayollar uchun tahoratxona va namozxona.

Bu yili Ohangaron shahri markazi, Toshkent-O'sh A373 magistral yo'lida katta masjid foydalanishga topshiriladi. 2020 yilda shaharni ijtimoiy–iqtisodiy rivojlantirish bo'yicha davlat dasturi doirasida qo'shimcha er maydoni ajratilib, masjidni yangidan qurish ishlari boshlab yuborildi. Bugungi kunga kelib 53 metrlik minora qurilishini hisobga olmaganda, asosiy ishlar nihoyasiga etib bormoqda. Masjid yo'l bo'yida ekanini hisobga olib, ayollar uchun alohida tahoratxona va namozxona o'rin olgan. Rejalar esa ulkan. Keyingi bosqichda bu erda ziyorat turizmi doirasida halol standartlari asosida mehmonxona va oshxona qurilishi rejalashtirilgan.

2. "Akbaraliota" masjidi

Manzil: Sirdaryo viloyati Guliston tumani
Sig'imi: 1500 kishi
Me'moriyuslubi: sakkiz burchak
Foydalanishgatopshirishvaqti: 2021 yil aprel' (Ramazon) oyi
Qo'shimchaimkoniyatlari: kutubxona, keng avtoturargoh

“Soyibobod” qishlog'i aholisi 5-6 yildan beri avariya holatiga kelib qolgan masjidni yangidan qurishni orzu qiladi. Biroq doim qator muammolar xalaqit berib keldi: moliyaviy imkoniyatlar, er va qurilishga ruxsat masalasi. Nihoyat o'tgan yili barchasi hal etilib, ikki qavatli zamonaviy masjid qurilish ishlari boshlab yuborildi. Hozirda birinchi qavatda ishlar yakunlangan. Qishloq ahli xursand, odamlar hatto o'z erlarini masjidga hadya etish hisobidan oxiratlariga ulkan savoblarni to'plamoqdalar. Ramazon oyiga ochilishi rejalashtirilayotgan yangi jome Gulistonning bezagi bo'lishi shubhasiz. Chunki joylashgan o'rniga ko'ra u Guliston shahri va tumani kesishmasi oralig'idadir.

3. "HojiAbdullohalAnsoriy" masjidi

Manzil: Farg'ona viloyati, Oltiariq tumani
Sig'imi: 2000 kishi
Me'moriyuslubi: Eklektika
Foydalanishgatopshirishvaqti: 2021 yil dekabr' oyi
Qo'shimchaimkoniyatlari: uch tomonlama kirish yo'li, keng avtoturargoh

Ko'rinishi va bezak uslublari “Masjidun Nabaviy”ni eslatib turuvchi ushbu masjid avvalgi joylashgan o'rnidan 500 metr masofada, Marg'ilon-Qo'qon katta avtomobil yo'li yoqasida qurilmoqda. Dastlab, er olish masalasida qiyinchiliklarga duch kelingan bo'lsada, bugun bari ortda qoldi. Hatto ismini oshkor etishni xohlamagan himmati baland kishilarning ko'magi bilan 50 sotix maydonda bino ko'tarilib, tom qismini yopib bo'lindi. Masjid loyihasini arxitektor Fahriddin Abdullatipov ishlab chiqqan.

4. "Qorashbuva" masjidi

Manzil: Farg'ona viloyati Qo'shtepa tumani
Sig'imi: 1500 kishi
Me'moriyuslubi: Yangi klassika
Foydalanishgatopshirishvaqti: 2021 yil sentyabr' oyi

Qo'shtepa tumanining serqatnov Shijoatkor ko'chasida joylashgan masjidning eski binosiga namozxonlar sig'may qolishdi. Jamoatning aksariyat qismini yo'lovichilar tashkil etadi. Buning ustiga masjid qiblasi ham to'g'ri emas edi. 250 o'rinlik masjid o'rnida 1500 kishini sig'dira oladigan, betakror ulubdagi namozgoh istiqlolimizning 30 yillik sanasi arafasida mo'min-musulmonlarga tuhfa etilishi rejalashtirilmoqda.

5. "O'tovliEshon" masjidi

Manzil: Horazm viloyati Tuproqqal'a tumani
Sig'imi: 250 kishi
Me'moriyuslubi: an'anaviy-tarixiy
Foydalanishgatopshirishvaqti: 2021 yil may oyi (Ramazon hayiti)

Horazm-Buxoro viloyatlari chegarasida joylashgan Tuproqqal'a maskani, Sarimoy, Nukus, Hazorasp mahallalari ahlining ko'p yillik orzulari ushaladigan bo'ldi. 9 ming aholi istiqomat qiladigan to'rt hududda birorta masjid yo'q edi, eng yaqini Hazorasp tumanidagi “Shayx Qosim bobo” masjidi bo'lib, 120 kilometr masofani tashkil etadi. Masjid uchun “Tuproqqal'a maskani” mahallasidan 60 sotix er ajratildi.

Ibodatgoh Horazm me'morchilik an'analari asosida zamonaviy talablar uyg'unligida barpo etiladi. Honaqoh 160 kishiga mo'ljallangan bo'lsa, hovli va atrof sahnlari bilan 250 ga yaqin namozxonni sig'diradi.

6. "Devonaboy" masjidi

Manzil: Andijon viloyati Andijon shahri
Sig'imi: 15000 kishi
Me'moriyuslubi: an'anaviy-tarixiy
Foydalanishgatopshirishmuddati: 2021 yil Aprel' (Ramazon) oyi
Qo'shimchaimkoniyatlari: Veb-sayt faoliyati uchun aloxida xona, anjumanlar zali, ayollar uchun tahoratxona va namozxona.

Sig'imi bo'yicha nafaqat Andijon, balki, O'zbekistondagi eng katta masjid bo'lishi kutilayotgan ushbu jomeni kengaytirish ishlari bu yili yakunlanadi. Aslida 2020 yilda bitkazilishi rejalashtirilgan edi. Biroq, har bir sohaga ta'sir o'tkazgan pandemiya masjidlardagi qurilish jarayonini ham chetlab o'tmadi. Yangi bino uch qavatdan iborat. Ta'kidlanganidek, hozircha O'zbekistondagi eng katta jomening ichki va tashqi bezaklarida Farg'ona, Samarqand, Buxoro, Horazm naqsh va o'ymakorlik san'at namunalarining barchasidan foydalanilgan. Bugungi qadar 90% ish yakunlandi. Masjid loyihasini Obloqul Mirzayev ishlab chiqqan.

Qadim o'zbek me'morchilik san'atining silsilasi sifatida qad rostlayotgan mazkur ibodatgoh ko'pdan-ko'p avlodlar uchun muqaddas maskan bo'lishini Alloh taolo nasib etsin!

7. "Abdulhamidqori" masjidi

Manzil: Andijon viloyati viloyati Honobod shahri
Sig'imi: 3000 kishi
Me'moriyuslubi: an'anaviy-milliy
Foydalanishgatopshirishvaqti: 2021 yil sentyabr' oyi
Qo'shimchaimkoniyatlari: ayollar uchun tahoratxona va namozxona

Namozdan so'nggi tasbeh miqdoriga teng gumbazlariga ega masjid. Aniqroq aytilsa, 33 ta katta-kichik gumbazdan iborat ajoyib me'moriy echim o'ziga xos ramziy ma'noga ega. Arxitektor Saidakbarxon Murtazoxo'jayev boshchiligida ishlab chiqilgan loyiha asosida qurilayotgan ushbu masjid Andijon suv ombori yo'lidan o'tayotgan har qanday kishining e'tiborini tortishi, unga bir bor kirish istagini uyg'otishi tabiiy. Masjidning Telegram messenjerida ochilgan kanalida qurilish uchun kunlik qilingan xayriyalar e'lon qilinib boriladi. Yaqinda asosiy gumbazga hilol ramzini o'rnatish uchun kanalda o'ziga xos “kim oshdi savdosi” tashkil etildi.

8. "Sarimozor" masjidi

Manzili: Surxondaryo viloyati Boysun tumani
Sig'imi: 5000 kishi
Memoriyuslubi: Eklektika
Foydalanishgatopshirishvakti: 2021 yil avgust oyi
Qo'shimchaimkoniyatlari: anjumanlar zali, oshxona, ayollar uchun tahoratxona va namozxona

Boysunning markaziy masjidi mana shunday ko'rinishda bo'ladi. Eski masjid 2000-2500 kishini sig'dirsada, juma namozlarida 5000 namozxon kelar edi. 2019 yilda masjid uchun shahar markazi, M19 magistral yo'li yoqasidan viloyat hokimligi tomonidan oz emas, 2 ga er ajratildi. Yirik masjid loyihasi ham o'sha vaqtdagi viloyat hokimi tomonidan tayyorlandi. Bu joyda ko'plab infratuzilma ob'ektlari barpo etila boshlandi. Shahar ma'lum ma'noda yangi manzilga ko'chirildi. Hozirda ko'plab masjidlarda avtomobillarni joylashtirish bilan bog'liq muammolar yuzaga kelayotgan bir vaqtda, bu erda avtoturargoh uchun 80 sotix maydon ajratilgan.

9. "QilichbekQo'rg'oncha" masjidi

Manzil: Qashqadaryo viloyati Qarshi shahri
Sig'imi: 1800 kishi
Me'moriyuslubi: Eklektika
Foydalanishgatopshirishvaqti: 2021 yil dekabr' oyi
Qo'shimchaimkoniyatlari: kutubxona, kitob do'koni.

XIX asr bekliklaridan birining nomi bilan atalguvchi ushbu masjid nihoyatda tor va nurab qolgan edi. Yangi holatidagi sig'imidan o'n barobar kam namozxongina sig'ar edi unga. Alloh taoloning marhamati ila bu yili mahalla ahli yangi zamonaviy masjidga ega bo'ladi. Sakkiz burchak uslubidagi masjid Qashqadaryo viloyati uchun ham o'ziga xos yangilik bo'ladi.

10. "Boymoqli" masjidi

Manzil: Jizzax viloyati Zomin tumani
Sig'imi: 860 kishi
Me'moriyuslubi: Sakkiz burchak
Foydalanishgatopshirishvaqti: 2021 yil avgust oyi.
Qo'shimchaimkoniyatlari: anjumanlar zali, kutubxona, ayollar uchun alohida tahoratxona va namozxona.

Tez orada Zomin tumanidagi beshta qishloq uchun durdona masjid qurib bitkaziladi. Bugungi islohotlarning asl maqsadi chekka hududlardagi aholining ham turmushini yaxshilash, etarli shart-sharoit yaratib berishdan iborat. Zamonaviylik faqat shaharlarda emas. Sakkiz burchak uslubida, to'rtta yirik portali bilan alohida mahobat kasb etadigan Boymoqli masjidi yangi avlod masjidlarining ko'pgina detallarini o'zida jamlaydi. Sakkiz tomonidan shaxtasimon o'rnatilgan havoni shamollatish tizimi fikrimiz misolidir. Bir vaqtlar bir qarich tsement ustiga loydan qurilgan, qurilish idoralari shikoyat qilaverib charchagan uvada holiga kelgan imoratning yaqin yillarda mana shunday betakror san'at asariga aylanishini biror kimsa tasavvur qilganmikin?! Shubhasiz, Allohning baytini O'ziga va oxiratga iymon keltirganlar obod etadilar.

11. "Dilkusho" masjidi

Manzil: Buxoro viloyati Buxoro shahar
Sig'imi: 2000 kishi
Me'moriyuslubi: tarixiy-an'anaviy
Foydalanishgatopshirishvaqti: 2021 yil mart oyi
Qo'shimchaimkoniyatlari: Yirik kutubxona, 2 kishilik dam olish xonasi (mehmonxona), ayollar uchun namozxona

Buxoroning asl me'moriy an'analari asosida bunyod bo'layotgan ushbu masjidni kengaytirishga ehtiyoj mavjud edi. 2019 yilgacha to'rtta alohida kichik pastqam xonaqohlardan iborat ibodat uyi jamoat to'plansa, havo etishmas darajada isib ketar edi. Subhon Odilov va boshqalarning loyihasi asosida islom qubbati marjonlari safiga yana bir sadafning qo'shilishiga juda oz vaqt qoldi...

12. "Siroj solih" masjidi

Manzil: Toshkent shahar Olmazor tumani
Sig'imi: 4000 kishi
Me'moriy uslubi: Eklektika
Foydalanishga topshirish vaqti: 2021 yil aprel' (Ramazon) oyi Qo'shimcha imkoniyatlari: anjumanlar zali, veb-sayt faoliyati uchun videostudiya

Eklektika - milliy va zamonaviy uslublarning o'zaro uyg'unligi. Bugun aksariyat qurilayotgan masjidlar arxitekturasida shunday uslub tanlanyapti. Qoraqamish 2/3 mavzesida chiroy ochajak “Siroj solih” masjidi loyihasi “Etalon Projest” muassasasi mahsuloti. Minoralar “Harami sharif”ni eslatib yuboradi. Yurtimizdagi taniqli ulamolardan, masjid imom-xatibi Hasan domla Qodirovning tashabbusi bilan o'rin olgan tasvirga olish videostudiya xonalari ham o'ziga xos yangilik bo'lmoqda.

13. "Kulol qo'rg'on" masjidi

Manzil: Toshkent shahar Yunusobod tumani
Sig'imi: 3500 kishi
Me'moriy uslubi: Eklektika
Foydalanishga topshirish vaqti: 2021 yil aprel' (Ramazon) oyi
Qo'shimcha imkoniyatlari: sartaroshxona, 30-35 sig'imli ichki avtoturargoh (“parkovka”), kitob do'koni, ayollar uchun tahoratxona va namozxona

“Masjid qurilishini boshlaginu, barcha sabablarini qilgan holda O'ziga tavakkul qil. Bayti uchun O'zi etkazadi.” Bu iborani xuddi shu masjidga nisbatan ishlatish mumkin. Shaharning turli nuqtalariga qo'yilgan ehson qutilari evaziga bunyod bo'ldi bu namozgoh. Poytaxt masjidlari doimo e'tibor va andozada bo'lib kelgan. Kichik bir mavzeda bo'lsa ham azim shaharda masjid qurilayotganidan ko'pchilik xabar topadi va imkoni qadar o'z hissasini qo'shishga intiladi. Yuqorida ta'kidlaganimizdek, bugun masjidlarda avtomobillarni qo'yish bilan bog'liq muammolar mavjud. Avtoturargohlar kichiklik qilmoqda, kattasiga esa ortiqcha er maydoni zarur. Bu holat ayniqsa Toshkent shahrida yaqqol ko'zga tashlanadi. Loyihada esa muammoga zamonaviy echim berilib, erto'la qismga “parking” joylashtirilgan. Hozirda masjidda 75% ish tugallangan. Uchqahramon ahlini yangi masjid bilan qutlash tez orada nasib etsin!

Ta'kidlash kerakki, bu ishlar sahovatpesha insonlar, mehnatsevar xalqimizning hashari bilan bo'lmoqda. Muxlis elimiz qayerdaki masjid qurilishi haqida darak topsa, “Allohning uyini obod etishga men ham hissamni qo'shsam”, degan ilinjda baholiqudrat xizmatga bel bog'lamoqdalar, ijtimoiy tarmoqlarda dalolat qilmoqdalar. Siz-chi, aziz vatandosh, chetda qolib ketmadingizmi? Bordiyu shunday bo'lsa, imkoniyat bor, fursat bor. Kimnidir emas, olamlar Robbisining xizmatiga sizni taklif etamiz!

Zoirjon Sodiqov
Masjidlar bo'limi mutaxassisi

O'zbekiston yangiliklari

MА`LUMOTNI IJTIMOIY TАRMOQLАRDА ULАSHING

G‘iybat qilishayotganini eshitsangiz...

30.07.2025 2004 8 min.

G‘iybatning ta’rifini ushbu hadisdan bilib olamiz:

Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Yo Allohning Rasuli, g‘iybat nima?” deb so‘rashdi. “Birodaringni o‘ziga yoqmagan narsa bilan eslashing”, dedilar. Shunda: “Birodarimda men aytgan narsa bo‘lsa-chi, bunga nima deysiz?” deyishdi. “Agar aytganing unda bo‘lsa, g‘iybat qilgan bo‘lasan, aytganing unda bo‘lmasa, bo‘hton qilgan bo‘lasan”, deb javob berdilar” (Abu Dovud rivoyat qilgan).

Ba’zilar “Men birodarimning yo‘q aybini gapirmayapman. Balki bor aybini aytyapman” deb da’vo qilishadi. Mazkur hadisga ko‘ra ularning da’vosi asossiz bo‘lib, ular g‘iybat qilayotgan bo‘lishadi.

Qur’oni karimning Hujurot surasida Alloh taolo aytadi: "Ey iymon keltirganlar! Ko‘p gumonlardan chetda bo‘linglar, chunki ba’zi gumonlar gunohdir. Josuslik qilmanglar. Ba’zilaringiz ba’zilaringizni g‘iybat qilmanglar. Sizlardan birortalaringiz o‘zining o‘lgan birodarining go‘shtini yeyishni yaxshi ko‘radimi? Ha, yomon ko‘rasizlar. Allohdan qo‘rqinglar! Albatta, Alloh tavbani ko‘p qabul qiluvchi va rahmlidir".

Ma’lumki, kimning o‘yiga badgumonlik o‘rnashsa, u odam o‘sha gumonini tasdiqlash uchun hujjat va dalil qidira boshlaydi. Natijada gumon ostidagi odamning o‘ziga bildirmasdan, aybini axtarishga tushadi. Buni esa, josuslik, deydilar. Odatda, josuslik deb birovga yomonlik yetkazish niyatida ayblarini va zaif joylarini o‘ziga bildirmay yashirincha axtarishga aytiladi. Bu ish ham katta gunohlardandir. Chin musulmon kishining qalbi bu kabi jirkanch odatlardan pok bo‘lmog‘i zarur.

Afsuski, uch-to‘rtta ulfatlar yig‘ilib qolsa, suhbat orasida kimnidir g‘iybat qilish ham sodir bo‘ladi. Iymoni komil musulmon birovni g‘iybat qilmasligi, g‘iybatchilarni bu gunohdan qaytarishga urinishi, agar ular g‘iybatdan tillarini tiymasalar, o‘zi unday majlisni tark etishi kerak. Chunki g‘iybatchilar bilan birga o‘tirib, ularni bu ishdan qaytarmay o‘tiravergan kishi o‘sha kimsalarning gunohiga sherik bo‘ladi.

G‘iybat birodarimizning unga yoqmaydigan narsa bilan eslash ekan, bu narsa uning tashqi ko‘rinishi, shakliga oid bo‘lishi ham mumkin. Masalan, ba’zilar “Falonchi pakana”, “Falonchi cho‘loq”, “Falonchi naynov”, “Falonchi qora” kabi gaplarni ko‘p ishlatishadi. Bu gapni o‘sha inson eshitsa, xafa bo‘ladi. Demak, bu ham g‘iybat hisoblanadi.

G‘iybatchini hech kim yoqtirmaydi. Unday kimsaga oxiratda ham alamli azob bordir.

Anas ibn Molik roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam dedilar: “Me’rojga chiqarilganimda bir qavmning yonidan o‘tdim. Ularning misdan bo‘lgan tirnoqlari bo‘lib, ular (o‘sha tirnoqlar ila) yuzlarini va ko‘kraklarini tirnar edilar. Men: “Ey Jabroil, bular kim?” deb so‘radim. U: “Ular odamlarning go‘shtlarini yeydigan (g‘iybat qiladigan) va ularning obro‘lariga til tekkizadigan kishilardir” deb javob berdi” (Imom Ahmad va Abu Dovud rivoyat qilishgan).

Oddiy tirnoq bilan yuzingizni yoki tanangizning biror joyini qashiyversangiz, borib-borib o‘sha joy yaraga aylanadi. Endi misdan bo‘lgan tirnoqlar bilan yuz va ko‘kraklarni tirnash juda qo‘rqinchlidir. Hadisi sharifda g‘iybatchilar “odamlarning go‘shtlarini yeydiganlar” deb vasf qilinmoqda. Bu Hujurot surasida keltirilgan g‘iybatchi misolining hadisda ham keltirilishidir. G‘iybatchi kimsa g‘iybat qilayotgan paytda do‘stining, dindoshining go‘shtini yeb o‘tirgan bo‘ladi.

Imom Ahmad, Imom Abu Dovud va boshqalar Abu Barza Al Aslamiy roziyallohu anhudan rivoyat qilgan hadisi sharifda Payg‘ambarimiz alayhissalom bunday marhamat qildilar: “Ey tili bilan iymon keltirib, qalbiga iymon kirmaganlar! Musulmonlarni g‘iybat qilmanglar, ularning avratlari orqasidan (nomuslariga teguvchi gap tarqatib) tushmanglar! Chunki kim o‘z birodarining avrati ortidan tushsa, Alloh uning avrati ortidan tushadi. Kimki, Alloh uning ortidan tushgan bo‘lsa, uni sharmanda-yu sharmisor qiladi, garchi uyining ichkarisida bo‘lsa ham!”.

Sa’d ibn Abu Vaqqos bilan Xolid ibn Valid roziyallohu anhumoning orasidan gap o‘tib qoldi. Keyin bir kishi Sa’dning oldida Xolidni g‘iybat qilmoqchi edi, Sa’d unga bunday dedi: «U bilan o‘rtamizda bo‘lib o‘tgan narsaning aslo dinimizga aloqasi yo‘q!».

G‘iybat harom bo‘lgani kabi yomon gumon ham harom. Birodaringiz ortidan yomon gaplar so‘zlash harom bo‘lganidek, undan asossiz ravishda yomon gumon qilishingiz ham harom. Yomon gumon deganda birov haqida qalbda chiqarilgan hukm yoki mustahkam e’tiqodni nazarda tutyapmiz. Ammo xayolga kelgan turli narsalar, o‘y-fikrlar avf qilingan, hatto shak ham kechirilgan.

Gumon qalbning o‘sha tomonga ko‘proq moyil bo‘lishi, ko‘proq tayanishidir. Alloh ta’olo aytadi: “Ey iymon keltirganlar! Ko‘p gumonlardan chetda bo‘linglar, chunki ba’zi gumonlar gunohdir” (Hujurot surasi, 12-oyat).

Yomon gumon harom qilinishining sababi shuki, qalblardagi sir-asrorlarni faqat g‘aybni biluvchi Zotgina biladi, shunday ekan siz birov haqida yomon e’tiqodda bo‘lishga haqqingiz yo‘q. Magar sizda bunga yetarlicha asoslar bo‘lsa va ularni yaxshi tarafga ta’vil qilish imkoni bo‘lmasa, unda ko‘rgan, guvohi bo‘lgan narsangizdan boshqani e’tiqod qilishdan o‘zga imkoningiz yo‘q. Ammo ko‘zingiz bilan ko‘rmasangiz ham, qulog‘ingiz bilan eshitmasangiz ham ichingizda gumon paydo bo‘layotgan bo‘lsa, bilingki, bu shaytondandir.

Birinchidan, g‘iybatni eshitgan paytda g‘iybat qilinayotgan inson haqida yomon gumonga bormaslik, u haqda zikr etilayotgan yomon sifatlarni rost deb bilmaslik, boshqa odamlar huzurida uni nakl qilmaslik, g‘iybat qilgan kishini gunohi kabira qilyapti deb bilish, uning gapini e’tiborsiz deb hisoblash, «Ehtimol, g‘iybat qilingan insonga uning adovati bordir, shuning uchun shunday gaplarni gapirayotgandir», deb o‘ylash lozim.

Ikkinchidan, g‘iybatni eshitgach, unga sherik bo‘lib, musulmon birodarining qolgan ayblarini ham ochmasin. G‘iybat qiluvchi kishi Alloh taoloning itobiga qoladi, agar men unga sherik bo‘lsam, Alloh taolo mendan norozi bo‘ladi va qiyomat kuni azoblaydi, degan fikrda bo‘lsin.

Uchinchidan, bir musulmon birodarining g‘iybat qilinayotganini eshitsa, o‘sha musulmonni maqtashni boshlasin va unga yordam bersin. Ajab emaski, shunda g‘iybat qiluvchi g‘iybatdan tiyilsa.

To‘rtinchi ish shuki, g‘iybat qiluvchini til bilan aytib yoki qo‘l va ko‘z bilan ishora bo‘lsa ham, g‘iybatdan to‘xtatish lozim.

Agar binamki nobinovu chohast,
Agar xomush binishinam gunohast.

Nazmiy ma’nosi:
Agar ko‘rsamki ko‘r oldida chohdur,
Indamay o‘tirsam, beshak, gunohdur.

Nasriy baëni:
Agar ko‘zi ko‘r kishining oldida chuqurni ko‘rsam-u, indamay o‘tiraversam, gunohdir.

Agar uni g‘iybat qilishdan qaytarish imkoni bo‘lmasa, o‘sha majlisdan turib ketish lozim. Bordi-yu, turib ketishning ham iloji bo‘lmasa, u holda bo‘layotgan g‘iybatni dilda yomon ko‘rib o‘tirish kerak. Rozi bo‘lib, jim o‘tirish joiz emas.

Yana bir gap. G‘iybatchiga «Jim bo‘l» deb turib, lekin bo‘layotgan g‘iybatni dilda xohlab turish munofiqlikdir.

Ibn Mas’ud roziyallohu anhu aytadi: «Allohga qasamki, agar bir kishi boshqa kishini “bu itni emgan” deb ayblaganda, kuni kelib o‘zi, albatta, itni emgan bo‘lardi».

Muhammad ibn Sirin rahimahulloh aytadi: “Insonlarning eng xatokori boshqalarning aybini ko‘p gapiradiganidir”. Sahobalar va tobe’inlar gunohning kasofatiga shunchalik aniq ishonishgan ekan.

TII Modul ta’lim tizimi talabasi,
To‘raqo‘rg‘on tuman “Is'hoqxon to‘ra” jome masjidi imom-xatibi Ja’farxon SUFIYEV