2021 yil "Yoshlarni qo'llab-quvvatlash va aholi salomatligini mustahkamlash" yili
Har bir jamiyat o'zining poydevori-kelajagi bo'lmish yoshlari haqida qayg'uradi, ularning ilm-ma'rifatli bo'lishida bor imkoniyatlardan foydalanadi. Haqiqatdan ham, ilm va ta'limga, yoshlarga e'tibor bo'lmas ekan, mamlakat va millat tanazzulga yuz tutadi. Ilmsiz odamlar tubanlashadi, jamiyatlar xarob bo'ladi. Shunday ekan, har bir yurt fuqarosi bu muhim omilga beparvo bo'lmasligi zarur.
Farzandlar tarbiyasi va ularning axloq-odobiga ota-ona mas'ul va javobgar. Agar farzand tarbiyasini faqatgina o'quv dargohi va hukumatga tashlab qo'ysa, ota-ona har ikki dunyoda ham javobgar va gunohkor bo'ladi.
Farzandlarga tirgak, ularni qo'llab-quvvatlaguvchi ma'rifat yordamchisi bo'lmog'imiz zarur. Bugun ota-ona ertangi faravon hayot uchun ularning oldidagi o'z burchlarini bajarsin. Farzandlarning axloqi borasida bugun e'tiborni kuchaytirmoqlik juda muhim ekanligini hayot ko'rsatib turibdi. Ulug'lardan: "Oldin ilm olinadimi yoki odobmi?" deb so'raganlarida, ular: "Odob", deb javob berganlar.
Farzandlarning yurish turishi, g'animat umrini odob-axloqqa va ilm-ma'rifatga yo'naltirmog'imiz muhim. Bu yo'lda ustoz va muallimlar, ota-onalar va davlat miqyosida birlashib hamjihatlikda ishlar olib borilsa, inshaalloh ertangi kun egalari bizlar niyat qilgandek bo'lib kamol topajaklar.
Go'zal axloqli bo'lib ulg'aygan farzand ilmga va hunarga ham e'tiborli, vaqtini g'animat biladigan, umrini, yoshligini omonat ekanini anglab etadi.
"Adibus-soniy" kitobida tarbiya xaqida shunday so'z ketadi: "Tarbiyali bola ulug'larni hurmat va izzat qilur. O'zi barobarig'a yaxshi muomala qilur va o'zidan kichiklarga shafqat va marhamat qilur. O'zidan rozi qilmoqqa harakat qilur. Qo'lidan kelganicha boshqa insonlarga yordam qilur. Insonliqqa yarashgan ishlardan o'zini tortmas. Yarashmag'an ishlarning yaqinig'a bormas. O'zi bilmaydirg'on va qo'lidan kelmaydirg'on ishlarga aralashmas. Har so'zni vaqtig'a va joyiga qarab so'zlar. O'zlarig'a va boshqalarg'a foydasi tegmaydirg'on ishlarg'a qadam qo'ymas. Tarbiyasiz yomon bolalarga qo'shulmas. Ota va onasi, muallimining so'zlaridan chiqmas. Birovdan yaxshilik ko'rsa esidan chiqarmas. "Millat" degan so'zni jonidan ortiq suyar... "
Farzandlarimizni ulug' ajdodlarimiz qoldirgan ilmiy xazinalar bilan kamol toptirsak, inshaalloh murodimizga etamiz. Yurtboshimizning bobolarimiz qoldirgan bebaho ilmiy meroslari haqida takror-takror gapirishi bejiz emas. U ilmiy meroslarda ham Qur'on, ham sunnat ta'limotlari, yana dunyoviy ilmlar taraqqiyoti musajjam.
Alloh taolo farzandlarimizni salohiyatli, vataniga, xalqiga muhabbatli avlodlar bo'lib kamol topmog'ini nasib aylasin.
Abdurahmon ARTIQOV,
Andijon shahar "Uyg'ur" jome masjidi imom-xatibi.
Musulmonlar Hunayn g‘azotida g‘alaba qozonishdi. Hunayn g‘azoti Shavvol oyida, hijratning sakkizinchi yili, Makka fathidan so‘ng Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam bilan Havozin va Saqiyf qabilalari o‘rtasida bo‘lib o‘tgan edi. Jangda g‘alaba qozongan musulmonlar katta g‘animatga (o‘ljaga) ega bo‘ldilar.
Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam bu g‘animatlarni qalbi Islomga moyil bo‘lgan yangi musulmonlarga taqsimlab berdilar. Qavmning kattalari Abu Sufyon, Uyayna, Aqra’, Suhayl ibn Amr va boshqalarga ham berdilar.
Vaholanki, ular Quraysh mushriklarining eng kattalari bo‘lib, uzoq yillar Payg‘ambarimizga qarshi urushgan kishilar edi. Ushbu g‘animatlar taqsimlanishidan bir necha kun oldingina islomni qabul qilishgan edi. Lekin Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam ansorlarga (Madinalik sahobalarga) ushbu g‘animatlardan hech narsa bermadilar.
Holbuki, ular Islomni yoyish va Payg‘ambar alayhissalomni himoya qilish uchun qonlarini to‘kkan, jonlarini fido qilgan kishilar edi. Bu holat ularning qalblariga og‘ir botdi va xasratlanib shunday deyishdi: «Qilichlarimizning tig‘idagi dushmanning qoni hali qotgani yo‘q, ammo g‘animatlardan boshqalar bahramand bo‘ldi. Bizga esa, hech narsa berilmadi».
Bu borada Sa’d ibn Uboda roziyallohu anhu kelib Payg‘ambarimizga bo‘layotgan gaplar xaqida, odamlarning qalbidagi xafalikni aytdi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Ey Sa’d, sen bu haqda nima deysan?” dedilar. Sa’d: “Men ham qavmim tarafidaman”, deb javob berdi. Shunda Payg‘ambarimiz alayhissalom: “Qavmingni mening huzurimga yig‘”, dedilar. Ular to‘planganlaridan keyin, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamjuda buyuk, nihoyatda ta’sirli, qalblarni jumbushga keltiruvchi, ko‘zlarni yoshga to‘ldiruvchi xutba qildilar.
U zot ularga muloyimlik va muhabbat bilan quyidagicha murojaat qildilar: “Ey ansorlar! Men sizlarni gumroh holda topmaganmidim? Alloh taolo men tufayli sizlarni hidoyat qilmadimi? Sizlar tarqoq va parokanda emasmidinglar, Alloh taolo men sababli sizlarni birlashtirmadimi? Sizlar faqir va muhtoj emasmidinglar, Alloh taolo men orqali sizlarni boy qilmadimi?”.
Har safar Rasululloh sollallohu alayhi vasallam savol bilan murojaat qilganlarida, ular: “Alloh va Uning Rasulidan minnatdormiz”, deb javob qaytarishardi.
So‘ng Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Nima uchun menga javob qaytarmayapsizlar?” dedilar. Ular yana: “Alloh va Rasulidan minnatdormiz!”, deyishdi.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytdilar: «Agar istasangiz, sizlarning ham shunday deyishga haqqingiz bor: “Siz bizning huzurimizga qavmingiz tomonidan inkor qilingan holda keldingiz, biz esa, sizni tasdiqladik. Siz qavmingiz tomonidan yolg‘onchiga chiqarilgan edingiz, biz sizga ishondik, imon keltirdik va sizga yordam berdik. Siz o‘z yurtingizdan quvildingiz, biz esa, sizga panoh berdik. Siz muhtoj holda keldingiz, biz esa, Sizni o‘z mol-mulkimizga sherik qildik”.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ushbu so‘zlarni aytganlarida ular: Alloh va Uning rasuligina bizlarga minnat qilishga haqli, deyishdi. Aslida Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bu so‘zlarni ularga tavozelik va insof yuzasidan aytgan edilar. Lekin, haqiqatan olganda, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam minnat qilishga haqli edilar, ular har qancha minnatdor bo‘lsalar arziydi. Chunki agar Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning Madinaga hijratlari bo‘lmaganida, ularning orasida yashamaganlarida, ularning boshqalardan farqlari bo‘lmas edi. Ansorlarning sha’ni yuksalmas edi, qadrlari ko‘tarilmas edi.
Shuning uchun Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ularga qarab: “Ey ansorlar! Nima deb o‘ylaysizlar, boshqalar qo‘y va tuyalar bilan uylariga qaytsalar, sizlar Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bilan uylaringizga qaytishni istamaysizlarmi? Bundan rozimasmisizlar?”-dedilar.
Bu gapning naqadar ulug‘ligi, ansorlarning qalbiga yetib borishligini bilganlari uchun ham Rasululloh ularga g‘animatdan bermagan edilar.
So‘ngra Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bunday dedilar: “Agar hijrat qilmaganimda, albatta men ansorlardan bo‘lar edim, agar odamlar bir vodiyda yursalar, men ansorlar yurgan yo‘llardan yurar edim, ansorlar men uchun ichki kiyimimdek, boshqalar esa tashqi kiyimimdek”, dedilar va: “Allohim ansorlarga rahmatingni yog‘dir, ularning farzandlariga va farzandlarining farzandlariga ham”, deb ularning haqqiga duo qildilar.
Bu so‘zlarni tinglagan ansorlarning ko‘zlaridan yoshlar to‘kildi, soqollari xo‘l bo‘ldi. Ular yig‘lagan holatda: Biz Rasululloh sollallohu alayhi vasallamni biz bilan bo‘lishlariga rozimiz, bizning g‘animatimiz, bizning ulushimiz bo‘lganlaridan rozimiz!” — deyishdi.
Shundan keyin Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ularni kelajakda bo‘ladigan fitnalardan ogohlantirib shunday dedilar:
“Mendan keyin sizlar o‘zingizga nisbatan adolatsizlikni ko‘rasizlar, ammo sabr qilinglar. Mening havzimda men bilan yuzlashguningizcha, sabr qilinglar!”.
Homidjon qori ISHMATBЕKOV