Sayt test holatida ishlamoqda!
14 Yanvar, 2025   |   14 Rajab, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:23
Quyosh
07:47
Peshin
12:37
Asr
15:36
Shom
17:21
Xufton
18:39
Bismillah
14 Yanvar, 2025, 14 Rajab, 1446

Dinimizda silai rahm

25.12.2020   2669   4 min.
Dinimizda silai rahm

Islom dini qarindoshlar orasini yaxshilik va mehr bilan bog'lashga targ'ib qiladi. Nafaqat targ'ib qiladi balki bu ishga buyurib ibodat darajasiga chiqargan.
Alloh taolo bandalarini qarindoshlik rishtalarini bog'lash va mustahkamlashga buyurib, Qur'oni karimda shunday marhamat qiladi: “Sizdan (ey, Muhammad!) qanday ehson qilishni so'raydilar. Ayting: “Nimaniki xayr-ehson qilsangiz, ota-ona, qarindoshlar, etimlar, miskinlar va musofirlarga qilingiz! Alloh har qanday qilgan ehsonlaringizni bilib turuvchidir” (Baqara surasi 215-oyat).

Shu bilan birga qarindoshlik rishtalarini uzish eng og'ir gunohlardan va yomon fe'llardan hisoblanib, toshbag'irlik va hissiyotsizlik deb baholanadi. Abdulloh ibn Amr roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi: Rasululloh sollallohu alayhi va sallam dedilar: “Haqiqiy silai rahm qiluvchi kishi qarindoshlari tarafidan unga qilingan aloqaga javob tariqasida (bordi-keldi) aloqa qilayotgan odam emas, balki ular tarafidan aloqa uzilgan paytda ularga aloqani bog'lagan odamdir” (Imom Buxoriy rivoyati).

Demak, bir-birimizga qanchalik yaxshilik va rahm-shafqat qilsak, Allohning rahmati bizlarga shunchalar yaqin bo'laveradi. Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Men Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning shunday deganlarini eshitganman: “Kim rizqi mo'l-ko'l qilinishini va umri uzaytirilishini istasa, silai rahm (qarindoshlari bilan aloqa) qilsin!” (Imom Buxoriy rivoyati).
Quyidagi hadisi sharifda silai rahm qilish iymondan ekanligi va iymon dalolati esa silai rahm bilan bo'lishini aytiladi. Rasuli akram sollallohu alayhi vasallam: “Kim Allohga va oxirat kuniga imon keltirgan bo'lsa, silai rahm qilsin”, deganlar (Imom Buxoriy va Muslim rivoyati).

Bugungi kunda tirikchilik, nafaqai ro'zg'or ilinjida chet-ellarda yillar davomida qolib ketib, ota-ona va farzandlarining holidan xabar olmay, hatto butunlay aloqani uzub yuborgan yurtdoshlarimiz ham yo'q emas. Silai rahm eng avvalo kishining o'z oila a'zolaridan boshlanadi. Payg'ambarimiz Muhammad alayhissalom ummatlarini silai rahmga chaqirib, o'z yaqinlaridan aloqalarini uzganlarni oxiratda og'ir azob-qiynoqlar kutayotgani haqida ogohlantirganlar. Abu Bakr roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Payg'ambar sollallohu alayhi va sallam: “Qarindoshlik aloqasini uzish va zulmdan ko'ra egasiga tez uqubat etkazadigan va qolgani oxiratga saqlab qo'yiladigan gunoh yo'q”, deganlar” (Abu Dovud, Termiziy va ibn Moja rivoyat qilgan). Qarindoshlik aloqalarini uzish hattoki insonning jannatga kirishiga to'siq bo'lib uni Allohning rahmatidan uzoqlashtirar ekan.

Imom Buxoriy va Imom Muslim rivoyat qilgan boshqa bir hadisda Rasululloh sollallohu alayhi va sallam: “Silai rahm qilmagan odam jannatga kirmaydi”, deganlar. Insonni jamiyat bilan uzviy bog'laydigan rishtalar juda ko'p va turlichadir. Bularning ichida eng muhimi qon va nasab qarindoshligidir.

Alloh taolo marhamat qiladi: “Albatta, Alloh adolatga, ezgu ishlarga va qarindoshga yaxshilik qilishga buyuradi hamda buzg'unchilik yovuz ishlar va zulumdan qaytaradi. Eslatma olursiz deb (U) sizlarga (doimo) nasihat qilur!.” (Nahl 90-oyat) Inson qarindoshlari bilan ziyorat qilish va hadyalar berish ila bordi-keldi qilib turishi vojib. Agar hadya berishga qodir bo'lmasa, ziyorat qilishi, ishlariga ko'maklashib, holidan xabar olishi lozim bo'ladi, buni ham iloji bo'lmasa so'zlashuv orqali bog'lanib turishi kerak. Hullas mo'minman degan kishi qarindoshlar bilan aloqalarini yaxshilashi lozim.

B.Abdullayev

  Hazorasp tumani “Shayx Husayin bobo” masjidi imom-xatibi

Maqolalar
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Destruktiv axborot tarqatishning xatarlari

13.01.2025   1821   3 min.
Destruktiv axborot tarqatishning xatarlari

Bismillahir Rohmanir Rohiym

Bugungi globallashuv davrida axborot tarqatish tezligi beqiyos darajada oshdi. Internet, ijtimoiy tarmoqlar va ommaviy axborot vositalari orqali tarqatiladigan ma’lumotlar jamiyatning turli qatlamlariga kuchli ta’sir ko‘rsatmoqda. Afsuski, bu imkoniyatlar ba’zan milliy nizo va diniy bo‘linishga sabab bo‘ladigan axborot tarqatish uchun ham ishlatiladi. Bunday xatti-harakatlar jamiyat birdamligi va barqarorligiga jiddiy tahdid soladi.


Destruktiv, ya’ni buzg‘unchi, nizoli axborot tarqatishning asosiy xatarlari quyidagilar:

1. Jamiyatda adovat va nafrat uyg‘otish. Millatlar va diniy konfessiyalar o‘rtasida adovatli axborot tarqatish jamiyatda nafrat uyg‘otadi. Bunday ma’lumotlar odamlar o‘rtasida ishonchsizlikni kuchaytiradi, o‘z navbatida, ijtimoiy birdamlikka putur yetkazadi;

2. Jamoat xavfsizligini buzish. Milliy va diniy bo‘linishga sabab bo‘ladigan axborot jamoat tartibining buzilishiga olib keladi. Natijada tartibsizliklar yoki hatto mojarolar kelib chiqishi mumkin;

3. Beqarorlikni kuchaytirish. Destruktiv axborotlar boshqaruv va hokimiyat tizimlarini zaiflashtirishi mumkin. Milliy va diniy bo‘linish davlat barqarorligiga tahdid soladi, chunki aholi o‘rtasidagi ziddiyatlar boshqaruvga salbiy ta’sir ko‘rsatadi;

4. Yosh avlodga salbiy ta’siri. Bunday axborotlar yoshlar o‘rtasida millatchilik yoki diniy radikalizmga moyillikni kuchaytirishi mumkin. Bu esa kelajak avlodni ham buzilishga olib keladi.

Sabab va oqibatlar

Milliy nizo va diniy bo‘linishga sabab bo‘ladigan axborotlar aksar hollarda uydirmalar, yolg‘on yangiliklar yoki atrofdagi voqealarning bo‘rttirilishi orqali tarqatiladi. Bu axborotlar quyidagi oqibatlarga olib kelishi mumkin:

  • Tinch aholi orasida yomon munosabatlar shakllanadi;
  • Jamiyatda iqtisodiy va ijtimoiy taraqqiyot sekinlashadi;
  • Xorijiy yoki manfaatdor guruhlar tomonidan beqarorlik, nizolar uchquni alangalatishi mumkin.

Qanday choralar ko‘rish kerak?

1. Axborot iste’moli madaniyatini shakllantirish. Har bir shaxs tarqatilayotgan ma’lumotning haqiqiyligini tekshirish madaniyatini o‘zida shakllantirishi zarur;

2. Qonunchilikka rioya qilish va javobgarlik. Milliy nizo va diniy bo‘linishga sabab bo‘ladigan axborot tarqatgan shaxslarga nisbatan qonuniy choralar ko‘rilishi muhim;

3. Ta’lim va tarbiya orqali ongni oshirish. Maktab va oliy ta’lim muassasalarida axborot xavfsizligi va jamiyatga salbiy ta’sir ko‘rsatadigan ma’lumotlarni tanqidiy baholash bo‘yicha bilim berish kerak;

4. Ijtimoiy tarmoqlar tahlili. Ijtimoiy tarmoqlarda yoyilayotgan axborotlarni tahlil qilib, zararli kontentlarni tezkorlik bilan aniqlash mexanizmlarini ishga tushirish zarur.

Xulosa

Milliy va diniy bo‘linishga sabab bo‘luvchi axborot tarqatish nafaqat jamiyat, balki mamlakatlar barqarorligiga katta tahdid soladi. Har bir fuqaro va jamoat tashkilotlari bunday xatti-harakatlarning oldini olishda o‘z hissasini qo‘shishi zarur. Axborot tarqatish madaniyatini shakllantirish orqali, jamiyatda tinchlik va barqarorlik ta’minlanadi.

Shermuhammad Boltayev,
Xorazm viloyati, Hazorasp tumani, "Shayx Qosim bobo" jome masjidi imom-xatibi.

MAQOLA