Islom nuri mashriq sarhadlarini yoritar ekan, Sharq o'lkalari, xususan, Movarounnahrda ham masjidlarni qurish me'morchilikning durdona yo'nalishi sifatida alohida taraqqiy etdi. O'ziga xos uslubi, murakkab me'moriy echimlari bilan mintaqa masjidlari dunyoga mashhur bo'ldi.

O'rta Osiyoda ilk masjid Buxoroda islom fotihi Qutayba ibn Muslim rahmatullohi alayhi tomonidan shahar qo'rg'oni ichida 713 yilda bunyod etilgan. Samarqanddagi dastlabki masjid esa Hazrati Hizr masjidi o'rnida bo'lgan. Shu tariqa masjidlar O'rta Osiyoning boshqa yirik shaharlarida ham bunyod etila boshlagan. Ayniqsa, Temuriylar, Shayboniylar davrida masjid va madrasalar me'morchiligi ancha taraqqiy etib, o'lka madaniy hayotining ajralmas qismi sifatida moziyning oltin zarvaraqlariga muhrlandi. Ushbu obidalarning asrlar silsilasidan hozirgi davrimizgacha saqlanib kelinayotganining sinoati nimada? Bugungi masjidlarchi? Ular qanday quriladi? Me'morchilik va ganch san'ati soxasidagi azaliy ana'analarimizni davom ettirib kelayotgan, yurtimiz va xorijdagi ko'plab milliy uslubdagi masjid va majmualarda ishlagan Fahriddin Hamzayev va Muhammadjon Mansurovlar bilan ana shu savollar atrofida bilan suhbatlashdik.