Neyrofiziologlarning aniqlashicha, yashirin naqshlarni ongsiz ravishda ko'rish qobiliyatiga ega bo'lgan odamlar dinga e'tiqod qilishlari va Hudoga ishonishlari ehtimoli ko'proq. Ularning tadqiqotlari natijalari Nature Communications ilmiy jurnalida e'lon qilindi.
"Biz ongsiz ravishda aniq bo'lmagan munosabatlar va naqshlarni payqagan odamlar, agar ular dinga e'tiqod qilmagan oilada o'sgan bo'lsalar ham, ko'proq dindor bo'lishadi deb o'ylaymiz", dedi Adam Green, tadqiqot mualliflaridan biri, Jorjtaun universiteti (AQSh) dotsenti.
Eksperimentlar davomida displeyda bir qator fikrlar paydo bo'ldi, ular keyinchalik tezda yo'q bo'lib ketdi. Ko'ngillilar o'zlarining pozitsiyalarini yodlab olishlari va klaviatura yordamida ko'paytirishlari kerak edi.
Yashirin narsa shundaki, nuqta ekranda tasodifan paydo bo'lmadi, ular tushunarsiz, ammo hisoblab chiqiladigan naqshga bo'ysunishdi. Buni bilib olgach, tadqiqot qatnashchilari ulardan bittasining koordinatalarini bilib, deyarli hech qanday xatoliksiz barcha raqamlarning o'rnini hisoblashga muvaffaq bo'lishdi. Qoida tariqasida, sinov paytida ko'pchilik ilgari taxmin qilishga vaqt topolmaydi, ammo yashirin naqshlarni ko'rish qobiliyati ularning ba'zilariga ushbu sinovdan muvaffaqiyatli o'tishga yordam beradi.
Islam.ru xabariga ko'ra, Vashington va Qobulning 200 ga yaqin aholisi ishtirok etgan bunday tajribalar natijalarini taqqoslab, olimlar har ikki madaniyat vakillariga xos bo'lgan, har jihatdan bir-biridan juda uzoq bo'lgan qiziqarli naqshga e'tibor qaratdilar.
Ma'lum bo'lishicha, bunday sinovlarda eng yaxshi ishtirok etgan ko'ngillilar eksperimentning boshqa ishtirokchilariga qaraganda ko'p hollarda dindorlar bo'lib chiqishgan. Qizig'i shundaki, bu nafaqat nasroniylar va musulmonlarga, balki dinga e'tiqod qilmagan oilalarda o'sib, keyinchalik dindor bo'lganlarga ham xos bo'lgan, deb xabar beradi TASS.
O'zbekiston musulmonlari idorasi matbuot xizmati
Bismillahir Rohmanir Rohiym
Yaxshi niyatda safar kilish ko‘plab ajru-savoblarga noil etadi. Qolaversa, safar qilish sog‘liqqa foyda, rizqni keng qiladi. Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Safar qilinglar. Sog‘lom bo‘lasiz. Rizqingiz keng bo‘ladi”, deganlar.
1. Safarga otlanayotgan kishi uning odoblarini o‘rganmog‘i lozim.
Dastlab, safarda ishlatiladigan zarur buyumlar tayyorlanadi. Oisha roziyallohu anho: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam safarda ham, hazarda ham yetti narsani olib yurardilar. Ular: shisha idish, taroq, surmadon, qaychi, misvok, igna va ip”, dedilar.
Boshqa bir rivoyatda: Oisha roziyallohu anho: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam safarda ham, hazarda ham besh narsani olib yurardilar. Ular: taroq, surmadon, oyna, misvok va uzun dastali ilgak[1]”, deganlar (Imom Bayhaqiy rivoyati).
2. Safarga tongda yo‘lga chiqish safarni barakali hamda xayrli bo‘lishiga sabab bo‘ladi.
Soxr ibn Vado’a G‘omidiy roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Allohim, ummatimning tongiga baraka bergin”, deb duo qilardilar” (Imom Termiziy rivoyati).
Soxr roziyallohu anhu savdogar bo‘lganlar va savdolarini doimo tongda jo‘natar edilar. U zot boy, davlatmand bo‘lganlar.
3. Ilmli, solih kishilarning nasihat va duolarini olish lozim.
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Safar qilmoqchi bo‘lgan bir kishi Nabiy sollallohu alayhi vasallamning huzurlariga kelib, “Yo Rasululloh, menga nasihat qiling”, dedi. U zot: “Allohga taqvo qilishingni va har bir tepalikka ko‘tarilganingda takbir aytishingni buyuraman” dedilar. U orqasiga burilayotgan edi “Allohim, yerni unga yaqin va safarini oson qilgin”, dedilar (Imom Muslim rivoyati).
4. Xayrlashayotganda ham duo qilish xayrli amallardandir.
Quz’a ibn Yahyo Basriy aytadilar: «Ibn Umar roziyallohu anhu menga: Kel, sen bilan xuddi Rasululloh sollallohu alayhi vasallam men bilan xayrlashganlaridek xayrlashaman: “Diningni, omonatingni va amaling xotimasini Allohga topshirdim”, dedilar» (Imom Abu Dovud rivoyati).
5. Ulovga minayotganda duo o‘qish.
Ibn Umar roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi: “Nabiy sollallohu alayhi vasallam safarga chiqayotganda tuyalariga minsalar uch marta takbir aytib, so‘ngra: “Bizga buni bo‘y sundirgan Zot pokdir. Biz bunga qodir emas edik. Albatta, Robbimizga qaytguvchilardanmiz. Allohim, ushbu safarimizda yaxshilikni, taqvoni va O‘zing rozi bo‘ladigan amalni so‘raymiz. Allohim, bu safarimizni bizga yengil qilib, uzoqligini yaqin qilgin. Allohim, safardagi yo‘ldosh ham, xonadonda qoluvchi o‘rinbosar ham O‘zingdirsan. Allohim, Sendan safar qiyinchiliklari va qayg‘ulari, ahlda va molda yomon oqibatlardan panoh so‘rayman”, der edilar (Imom Muslim rivoyati).
6. Safar davomida ko‘proq o‘zi va boshqalar haqqiga duo qilish.
Musofirning duosi mustajobdir. Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Uch kishining duosi shubhasiz ijobatdir. Ular mazlumning duosi, musofirning duosi va ota-onaning farzandi haqqiga qilgan duosidir”, dedilar (Imom Termiziy rivoyati).
7. Musofirlar oralaridan bir kishini ishlarni boshqarib turuvchi qilib tayinlashlari kerak.
Abu Said Xudriy roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Agar uch kishi safarga chiqadigan bo‘lsa, ulardan bir amir bo‘lsin”, deganlar (Imom Abu Dovud rivoyati).
Imom Navaviy rahmatullohi alayh: “Musofirlar jamoada o‘zlariga eng ziyrak, eng afzal kishini yo‘lboshchi qilib ta’yinlashlari mustahabdir”, deganlar.
Musofir tepalikka chiqayotganida takbir (“Allohu akbar”) va hamd aytishi (“Alhamdulillah”), pastga tushayotganda tasbeh (“Subhanalloh”) aytadi. Jobir roziyallohu anhu aytadilar: “Biz Nabiy sollallohu alayhi vasallam bilan birgalikda safarga chiqardik. Agar tepalikka ko‘tarilsak takbir aytardik. Tushganda esa tasbeh aytardik” (Imom Ahmad rivoyati).
8. Safarda maqsad hosil bo‘lgach, tezda uyga qaytish lozim.
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Safar azob-uqubatning bir ko‘rinishidir. Sizlardan biringiz safarga chiqsa, taomi, ichimligi va uyqusidan to‘la baxra ololmaydi. Agar sizlardan biringizning (safarda) istagi hosil bo‘lsa, bas, u oila-ahliga shoshilsin”, dedilar (Imom Buxoriy rivoyati).
Davron NURMUHAMMAD
[1] Bu ilgak yog‘och yoki temirdan yasalgan bo‘lib, sochni tekislash va boshka narsalarda ishlatiladi.