Sayt test holatida ishlamoqda!
28 Dekabr, 2025   |   8 Rajab, 1447

Toshkent shahri
Tong
06:23
Quyosh
07:48
Peshin
12:30
Asr
15:20
Shom
17:05
Xufton
18:24
Bismillah
28 Dekabr, 2025, 8 Rajab, 1447
Maqolalar

Axborot tarqatish va jurnalist odobi

27.06.2024   12634   2 min.
Axborot tarqatish va jurnalist odobi

Bismillahir Rohmanir Rohiym

Birinchidan, tarqatilayotgan har bir ma'lumot va axborot insonlar manfaatiga xizmat qiladigan yaxshi so'z bo'lishi lozim. 

Alloh taolo bunday marhamat qiladi: "Alloh yaxshi so'zga qanday misol keltirganini ko'rmaysanmi? U xuddi bir yaxshi daraxtga o'xshaydir. Uning asli sobit turadir. Shoxlari esa, osmonda. Robbi izni ila har doim mevalarini berib turadir" (Ibrohim surasi, 24-25 – oyatlar).

Ikkinchidan, turli fahsh va behayo ma'lumotlarni, bo'xton, yolg'on hamda mish-mish xabarlarni tarqatishdan ehtiyot bo'lish shart.

Alloh taolo bunday ogohlantiradi: "...fahsh ishlar tarqalishini yaxshi ko'radiganlarga bu dunyoyu oxiratda alamli azob bordir" (Nur surasi, 19-oyat).

Uchinchidan, tarqatilayotgan har qanday xabar yoki ma'lumot uchun Qiyomat kuni javob berishni hamda "Kitobat ham xitobat kabidir (yozish – gapirish kabi)", degan qoidani unutmaslik kerak.

Alloh taolo bunday marhamat qiladi: "Bugungi kunda ularning og'izlariga muhr uramiz. Nima kasb qilganlarini Bizga qo'llari so'zlar va oyoqlari guvohlik berur" (Yosin surasi, 65-oyat).

Imom Shofi'iy aytadilar: "Vafot etmaydigan yozuvchi yo'q. Ammo uning qo'llari yozgan narsalar necha yillar o'tsada saqlanib qoladi. Shunday ekan, Qiyomatda ko'rganingizda xursand bo'ladigan narsadan boshqa hech narsa yozmang!”.

To'rtinchidan, har bir axborotning ishonchli ekanini tekshirib, keyin tarqatish.

Alloh taolo shunga buyuradi: "Ey, iymon keltirganlar! Agar fosiq xabar keltirsa, aniqlab ko'ringlar, bir qavmga bilmasdan musiybat etkazib qo'yib, qilganingizga nadomat chekuvchi bo'lmanglar” (Hujurot surasi, 6-oyat).

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: "Bir kishining yolg'onchi bo'lishi uchun eshitgan narsasini gapiraverishi kifoya qiladi”, deganlar (Imom Muslim rivoyati).

Beshinchidan, mualliflik huquqiga amal qilish. O'zgalarning mehnatini ko'chirib, o'zlashtirib olmaslik.

Imom Shofi'iy rahimahulloh: "Menga bu so'zni falonchi aytgan”, deb aytuvchisini aniq shaklda gapirgan kishi haqiqiy marddir”, deganlar.

Abdul Fattoh Abu G'udda aytadilar: "Jumla yoki so'zni naql qiluvchiga nisbat berish omonatdir”.

Oltinchidan, har bir kasb egasi o'z mutaxassisligi doirasida axborot yoki ma'lumot tarqatishi lozim. Bilimi etmagan, mutaxassisligi bo'lmagan xabarni tarqatmaslik kerak.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: "Qachon ish o'z ahlidan boshqaga topshirilsa, qiyomatni kutaver", deganlar (Imom Buxoriy rivoyati).

Davron NURMUHAMMAD

Maqolalar
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Ilmga tikilgan sarmoya va uning mevasi

27.12.2025   1500   3 min.
Ilmga tikilgan sarmoya va uning mevasi

Fazilatli shayx Muhammad Avvoma hafizahulloh aytadilar:
"Hindistonlik ulamo Shayx Abdulhay Laknaviy rohimahulloh haqida eshitgansizlar. Shayx Abdulhay Laknaviy rohimahulloh hind ulamolari orasida nihoyatda mashhur olim bo‘lgan. U zot rohimahulloh qirq yoshga yetmasdan, ya’ni o‘ttiz to‘qqiz yarim yoshda vafot etgan, qirqqa kirib ulgurmagan. Shunga qaramay, u juda ulkan ilmiy meros qoldirgan: uning yozgan asarlari 115 dan ortiq! Ularning ichida kichik risolalar ham, katta kitoblar ham bor. Ammo o‘sha kichik risolalarning o‘zi ham katta bir kitobning o‘rnini bosa oladigan darajada edi, chunki ularning har birida ma’lum bir ilmiy masala nihoyatda puxta va mukammal tarzda yoritib berilgan.

 Buning sababi quyidagicha: Bir kuni o‘sha paytdagi Laknav amiri shayxning ilm bilan mashg‘ul bo‘lib, unga chuqur sho‘ng‘ib ketgani va aqlbovar qilmas iste’dodi haqida xabar topadi va uni o‘z huzuriga chaqirtiradi. Shayx amirning oldiga borgach, amir u zotga shunday deydi…
 Uning shayxga nima deganini aytishdan avval ushbu voqeani hikoya qilib bergan hind ulamosi menga aytgan yana bir gapni zikr qilib o‘tay: "Biz olti kishidan iborat oila edik: ota-onam va to‘rt nafar farzand - jami olti kishi. Oyiga to‘rt rupiy bizga kifoya qilar edi". Mazkur ulamo Shayx Abdulhay Laknaviy vafotidan o‘ttiz yil o‘tib tug‘ilgan. Ya’ni, o‘sha davrda to‘rt rupiy hozirgidan ancha katta xarid quvvatiga ega bo‘lib, avvallari bu pulga bugungi kundan ko‘ra ko‘proq narsa sotib olish mumkin edi. Shunga qaramay, bu kishi: "Bizning oilamizga oyiga to‘rt rupiy yetardi", deyapti...
  
Endi avvalgi gapimizga qaytsak: Shunday qilib Laknav amiri Shayx Abdulhayni huzuriga chaqirtirib, u zotga: "Men sizga o‘z hisobimdan oyiga to‘rt yuz rupiy maosh tayinlayman. Siz ilm bilan mashg‘ul bo‘lib, o‘zingizni ilmga bag‘ishlang!" deydi.

Shayx bu voqeadan keyin ilmga butkul berildi va ana shunday buyuk natijaga erishdi! Ey yoshlar, e’tibor bering, aytilgan raqamlarni mulohaza qiling! To‘rt yuz rupiy shayx uchun naqadar katta mablag‘ bo‘lgan. Nega? Ayni mana shu narsa uchun - men sizlarga aytmoqchi bo‘lgan narsa shu: Tolibi ilmni o‘z kafilligiga olish, ya’ni ilm talab qiluvchini moddiy jihatdan ta’minlash!

Bu uning ilmga bo‘lgan ta’siridir. Tarix bizga buni real voqelik misolida ko‘rsatib bermoqda. Shu bois ushbu ishni barcha musulmonlar orasida, jumladan, boy-zodagonlar va ulamolar o‘rtasida yana qayta tiriltirishimiz kerakki, ular o‘zaro hamkorlik asosida shar’iy ilmlar uchun vaqf qo‘llab-quvvatlovini qayta tiklasinlar".

Muhaddis Muhammad Avvoma suhbatlaridan

HIM talabasi
Nazirxonov Hasanxo‘ja tarjimasi

MAQOLA