Alloh taologa beadad hamdu sanolar bo‘lsinki, bizni muborak Ramazon oyiga yetkazdi va avvali rahmat, o‘rtasi mag‘firat va oxiri Do‘zax olovidan xalos bo‘lish oyi ne’mati bilan rizqlantirdi. Qancha insonlar bor ushbu kungacha yetib kela olmadi. Ammo, bizni Alloh taolo shunday sharaf bilan siyladi. Bu uchun Alloh subhanahu va taologa hamdu sanolar bo‘lsin!
Ushbu oyning fazilatini zikr etish uchun Alloh taoloning quyidagi kalomining o‘zini keltirish kifoya qiladi:
شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِيَ أُنزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِّنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ
“Ramazon oyiki, unda odamlarga hidoyat hamda hidoyatu furqondan iborat ochiq bayonotlar bo‘lib, Qur’on tushirilgandir” (Baqara surasi 185-oyat).
Butun musulmon ummatini hidoyat yo‘liga boshlashlik uchun nozil qilingan Qur’oni karim ushbu oyda nozil qilingandir. Albatta, ushbu oy musulmon ummati uchun yaxshiliklarni ko‘paytiradigan, Alloh taologa qurbat hosil qiladigan, nafsni tarbiyalaydigan, ma’siyatdan toatga va fasoddan islohga o‘tadigan barakali oy hisoblanadi.
Ramazon bizni o‘zgartirsin! Chunki, bu oyda rahmat va barakalar mo‘lu-ko‘l bo‘ladi. Rahmat esa butun musulmonlarni qamrab oladi, faqatgina yakka bir kishini emas!
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Besh mahal namoz va juma keyingi jumagacha, Ramazon keyingi Ramazongacha oradagi (gunoh)larga kafforatdir, agar kishi gunohi kabiralardan saqlangan bo‘lsa», der edilar. (Muslim rivoyat qilgan).
Imom Termiziy rohimahullohning “Sunan”larida keladi, Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilanadi: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam shunday marhamat qildilar: “Burni yerga ishqalansin! Uning huzurida mening nomim zikr etilib, salovot aytmagan kishini. Burni yerga ishqalansin! Ramazonga kirib, undan (gunohlari) kechirilmay chiqqan kishini. Burni yerga ishqalansin! Ota-onasini kattalik chog‘ida topib, Jannatga kirmagan kishini”.
Ko‘rdim, gunohlar qalbni o‘ldirar,
Unda bardavomlik xorlik keltirar.
Gunohlarni tark etish qalblar hayoti,
Nafsga bo‘ysunmaslik kishi najoti!
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: "Kim Ramazon ro‘zasini iymon bilan, savob umidida tutsa, uning o‘tgan gunohlari mag‘firat qilinadi. Kim qadr kechasini iymon bilan, savob umidida ibodat bilan o‘tkazsa, uning o‘tgan gunohlari mag‘firat qilinadi," dedilar. (Muttafaqun alayh)
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: "Kim Ramazonda farzligiga ishonib, savob umidida ro‘za tutsa, uni avvalgi gunohi kechiriladi", dedilar. (Muttafaqun alayh)
Hasan Basriy aytadilar: «Xaloyiq toat-ibodatda musobaqalashishi uchun Ramazon oyini Alloh taolo musobaqa maydoni qildi. Bir qavm u musobaqada g‘alaba qozondi, boshqa bir qavm ortda qolib, yengildi».
Ishonch hosil qilaylik, biz tavba qiladigan va o‘z holatlarimizni to‘g‘irlab, Robbimiz bilan aloqamizni mustahkamlaydigan kunlar oldida turibmiz.
Alloh taolo ushbu oyda qiladigan ibodatlarimizni O‘z dargohida husni maqbul aylasin!
Abdussami’ Ergashev tayyorladi
Al-Kisoiy al-Kufiy 119/737 yil Kufada dunyoga kelgan.
To‘liq ismi: Ali ibn Hamza ibn Abdulloh ibn Bahman ibn Fayruzm al-Kisoiy al-Kufiy. Imom al-Kisoiy yoshligida ilm o‘rganishga juda intilardi, lekin boshlang‘ich davrda muvaffaqiyat qozona olmasdi. Bir safar Qur’onni yod olishda qiynalgach, ustoziga: “Men hech narsani yodlay olmayapman, charchadim”, dedi.
Ustoz unga sabr qilishni va Qur’onning barakasiga ishonishni tavsiya qildi. Shundan so‘ng, Imom al-Kisoiy sabr bilan harakat qilib, Qur’onni mukammal yod oldi va keyinchalik mashhur qiroat imomlaridan biri bo‘ldi. Bu voqea sabr va mehnatning samarasini eslatadi.
Hayoti: Al-Kisoiy Kufada tug‘ilgan va tilshunoslikda ham, qiroatda ham yuqori maqomga ega bo‘lgan. Undan nega «Kisoiy» deb nom olganligi haqida so‘rashganida u, – "chunki men hajda kisoda (kiyimda) ehrom bog‘laganman", deb javob bergan ekan. U asli fors bo‘lib, Bani Asad qabilasining qullaridan edi.
Ilmiy faoliyati: Uning asosiy ustozlari Hamza al-Kufiy va boshqa yirik qiroatchilar bo‘lgan. Bundan tashqari Kufa maktabini asoschisi hisoblanadi.
Muoz al-Harro va Abu Ja’far Ruasiylarda nahvdan tahsil oldi. Ular-dagi ilmlarni olib bo‘lib, ulardan qoniqmay qolgach, Basraga kelib Iso ibn Umar, Abu Amr ibn al-Alo va Al-Xalil ibn Ahmaddan ilm o‘rgangan. Qiroatni esa Sho‘ba ibn Hajjojdan ta’lim olgan.
U zot juda ko‘p asarlar ham yozgan: "Kitab muxtasar fi an-nahv" (Nahvga oid qisqa bo‘lgan kitob), "Kitab al-hudud fi an-nahv" (Nahvdagi hadlar oid kitob), "Kitob al-qiroat (Qiroatga doir kitob)", "Kitab al-adad (Sonlarga doir kitob)", "Kitab ixtilaf al-adad (Sonlarning ixtilofiga oid kitob)", "Kitab al-huruf (Harflarga oid kitob)", "Kitab maoniy al-Qur’an (Qur’on ma’nolari haqidagi kitob)" kabi ko‘plab kitoblar yozgan.
Nahvdan Farro uning xos shogirdlaridan hisoblanadi.
Kisoiy 189/805 yil Roy shahrida vafot etgan.
Matkarimov Nurmuhammad,
Hadis ilmi maktabi o‘qituvchisi.