Sayt test holatida ishlamoqda!
11 Iyun, 2025   |   15 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:05
Quyosh
04:49
Peshin
12:28
Asr
17:38
Shom
19:59
Xufton
21:37
Bismillah
11 Iyun, 2025, 15 Zulhijja, 1446

Ayol kishining ishlashi masalasi

11.05.2021   4860   5 min.
Ayol kishining ishlashi masalasi

Ayol kishi ko‘chaga chiqib ishlashi mumkinmi yoki yo‘q? Odamlar bu savolga javob berishda uch toifaga bo‘linadilar.

1-toifa. Ayol kishini uyidan tashqarida ishlashi sal kam farz amal xisoblanadi. U ham erkak kishi kabi ishlashi kerak.

2-toifa. Ayol kishini ko‘chaga chiqib ishlashi mumkin emas.

3-toifa. Ayol kishini ko‘chaga chiqib ishlashi mumkin. Ammo sharti bor.

1-toifadagilar. Ayol kishi shaxs sifatida jamiyatni yarmi xisoblanadi. Faqat uyda o‘tirib , kiyimlarni yuvib, dazmollab, taom tayyorlab, uyni tozalab, bolalar tarbiyasi bilan shug‘ullanib uyida o‘tiraverishi to‘g‘ri emas. Balki u ham jamiyat ishlarida faol qatnashib, o‘zini qobiliyatini, iqtidorini namoyon qilib, mehnat qilishi va o‘z mehnatini samarasini olishga haqli. Iqtisodiy jihatdan oilaga o‘z ulushini qo‘shishi kerak.

2-toifadagilar. Ayol kishining asosiy vazifasi uyida bo‘lishi kerak. Uy ishlarini idora qilishi, uy yumushlarini bajarishi, bolalar tarbiyasi, erini xizmati, o‘zini iffatini saqlab, erini molini himoya qilib, eriga bo‘yin toblamasdan, itoat qilishi kerak.Bu haqda Alloh ta’olo kalomi Qur’oni karimning Niso surasi 34-oyatida marhamat qiladi:

الرجال قوامون على النساء

Erkaklar ayollar ustidan rahbardurlar[1]

Ushbu oyatni nozil bo‘lishi xususida bir qancha mufassirlar va Hasanul Basriy quyidagi rivoyatni keltiradilar. Rosuli akram S.A.V ning oldilariga bir ayol kelib, eridan shikoyat qildi. Eri uni yuziga bir tarsaki urganini aytdi. Shunda Rosuli akram: “Sen ham qasos olishing mumkin. Ering qanday urgan bo‘lsa,shunday urasan dedilar.” Haligi ayol xuzurlaridan chiqib uyiga yetmasdanoq mazkur oyat nozil bo‘ldi. Shu onda xaligi ayolni ketidan odam yuborib, xuzurlariga qaytishini aytdilar. Ayol keldi. “Robbim bu haqda oyati karima nozil qildi va eringni senda haqqi bor ekan. Undan qasos olmaysan” dedilar.

Imom Ahmad Abdurohman ibn Avf roziyallohu anhudan rivoyat qilgan hadisda Payhambarimiz sallallohu alayhi va sallam : “Agar ayol kishi besh vaqt namozini o‘qisa, bir oy (Ramazon) ro‘zasini tutsa, farjini (haromdan) saqlasa, eriga itoat qilsa, unga “Jannatning qaysi eshigidan xohlasang kiraver”, deyiladi, deganlar”

Ayol kishi eriga itoatsizlik qilib, ishlayman deb turib olsa va ko‘chaga chiqib ketsa, endi uyidagi ishlarni to‘la-to‘kis nazorat qila olmay qoladi. Ishlari bilan ovora bo‘lib, bolalariga bir enagani bolalari tarbiyasi uchun tayinlaydi. Va bolalari tarbiyasini buzib tarbiyalagan o‘sha xizmatchiga topgan pulidan sarflaydi. Natijada qosh qo‘yaman deb, ko‘z chiqaradi. Oila isloh bo‘lishi o‘rniga, parokanda bo‘ladi. Bolalarini yoqotadi. Ko‘chadagi ishlari bilan mashg‘ul bo‘lib, ko‘pincha eriga ham to‘la-to‘kis risoladagidek xizmat qilaolmaydi. Ayrim erkaklar esa ayoli topayotgan pulga o‘rganib qolib, oila boqish masalasiga beetiborlik qilib, hamma yukni ayol kishi bo‘yniga yuklab qo‘yadi. Ayol kishi esa ko‘chada ishlab, charchab keladi va ayrim uy yumushlarini bajarishi kerak bo‘ladi. Ham ko‘chada, ham uyda ishlab qiynalib ketgandan keyin, ayrim ishlarda eriga itoat qilmay, bo‘yin tovlashga o‘tib, gap qaytarishni boshlaydi. O‘zini pul topib kelayotganini ta’na qiladi. Va oilada janjal paydo bo‘ladi. Endi ayol eri uni qadriga yetmayotganini anglagandek bo‘ladi. Unga nisbatan kundan-kunga nafrati kuchayib boradi. Uni tushinadigan, qadriga yetadigan, uni asrab-avaylaydigan boshqa bir erkakni istab qoladi. Oxir –oqibat ko‘p oilalardagi bunday yashash tarzi ularning ajrashib ketishlariga sabab bo‘ladi.

3-toifadagilar. Ayol kishi asosiy ishlarni uyida bajaradi. Shu bilan birga ko‘chaga chiqib ishlashga ham haqli bo‘ladi.Ammo bir sharti bilan. Ishlaganda ham ayollarga munosib sohalarda ishlashi kerak bo‘ladi. Qanday? Ya’ni axloqiga ziyon yetmaydigan, erkaklarga aralashib yurmaydigan, oilasini buzilishga olib kelmaydigan. Masalan tibbiyot sohasida, xamshiralik, bolalar shifokori yoki  ta’lim sohasida ishlashi, o‘qituvchi, murabbiya yoki faqat ayol-qizlar ishlaydigan korxonada, yoki shunday soha bo‘lsinki – bu sohada erkaklarning ishlashi mumkin bo‘lmaydigan bo‘lishi kerak. Shunday bo‘lganda oila rahbarlari bo‘lgan ularning erlari ham ishlashlariga rozilik beradilar. Natijada oilaning moddiy holatini bir oz yaxshilanishiga xissa qo‘shgan  bo‘ladilar. Va oilani gullab-yashnashiga o‘z mehnatlari  bilan ko‘mak bergan bo‘ladilar.

 

Yuldashev Izzatulloh

Toshkent islom instituti “Tillar” kafedrasi o‘qituvchisi

 

 

[1]Abdulaziz Mansur.Qur’oni karim ma’nolar tarjima va tafsiri -Toshkent. 2009.

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Qalbingizni zabonsiz toshga aylantirib qo‘ymang.

09.06.2025   3590   4 min.
Qalbingizni zabonsiz toshga aylantirib qo‘ymang.

Har yangi kunning tongini ko‘rganingizda qalbingizni zikr ila to‘ldiring. Iymon zikrlariga quloq tutar ekansiz, borliq Yaratgan Zot sari talpinayotganini his qilasiz. Alloh taolo aytadi: «...Mavjud bo‘lgan barcha narsa hamd bilan Unga tasbeh aytur...»[1]. Balki uyda, balki ko‘chada, qayerda bo‘lsangiz-da, Allohning zikriga shoshiling. Zikrlarni ko‘paytirganingiz sari Allohga bo‘lgan muhabbatingiz ortib boradi, osmonlaru yerning Xoliqi bo‘lgan Alloh taolodek buyuk Zot suyanchig‘ingiz ekanini anglaysiz...

Ushbu misralarni doim yodda tuting:

Gar ersa qalblar Xoliqin zikridin mosuvo,
Alar jasad ichidin joy olgan tosh kabi go‘yo.

Qalbingizni zabonsiz toshga aylantirib qo‘ymang.
Toshda na mehr va na his bor. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam: “Robbini zikr qiladigan bilan zikrdan yiroqda bo‘lgan kishi xuddi tirik bilan o‘lik kabidir” [2],  deganlar.

Yana Nabiy alayhissalom: “Sizlarga amallaringizning eng xayrlisi va Sultoningiz huzurida eng pokiza, darajangizni yuqorilatadigan, sizlar uchun tillo-kumushlarni ehson qilgandan-da, dushmaningizga yo‘liqib, uning boshini tanasidan judo qilishingiz, u ham sizning kallangizni bo‘yningizdan uzib tashlashidan-da yaxshiroq amal qaysi ekanini bildirib qo‘yaymi?!” dedilar. Sahobalar: ”Ha, ey Allohning Rasuli”, deyishdi. U zot: U Allohning zikridir”,3] dedilar.

Ubayd ibn Umayr aytadilar: “Mo‘minning amal daftaridagi hamd ila tasbeh – u bilan dunyo tog‘laricha tillo sudralib yurishidan xayrlidir”.

Nabiy alayhissalom yana boshqa bir hadisda: «Alloh taoloning fazilat izlab kezib yuruvchi farishtalari bo‘lib, ular zikr aytib o‘tirilgan davralarni izlab yurishadi. Shu asnoda zikr bo‘layotgan davrani topishsa, farishtalar zikr halqasidagilar bilan birgalikda o‘tirishadi va bir-birlarini qanotlari bilan o‘rab olishadi, shu tarzda zikrdagi kishilar bilan dunyo osmonining orasi farishtalar bilan to‘lib ketadi. Zikr halqasidagi kishilar tarqalib ketishsa, farishtalar osmonga ko‘tarilib ketishadi.

Keyin Alloh taolo hammasini bilib turgani holda, ulardan: “Qayerdan keldinglar? – deb so‘raydi. Ular: “Biz yerdagi bandalaring oldidan keldik. Ular Senga tasbeh aytyaptilar, takbir, tahlil aytib, Senga maqtov yo‘llayaptilar va O‘zingdan so‘rashyapti”, deb javob qaytarishadi.

Alloh taolo: “Ular Mendan nimani so‘rayapti?” – dey­di. Farishtalar javoban: “Sendan jannatingni so‘rashyapti”, deyishadi.  Alloh taolo: “Ular jannatimni ko‘rishganmi?” – deya farishtalardan yana savol so‘raydi. Farishtalar javob berib: “Yo‘q! Ey Yaratgan Zot!” – deyishadi. Alloh subhanahu va taolo yana: “Mabodo ular jannatimni ko‘radigan bo‘lsalar, holat qanday bo‘ladi-ya?” – deydi. Farishtalar: “Ular yana Sendan panoh tilashyapti”, deyishadi. Alloh taolo savol tariqasida: “Nimadan panoh berishimni so‘rashyapti?” – deydi.

Ular: “Jahannamingdan, ey Yaratgan Zot!” – deb javob qaytarishadi. “Ular do‘zaximni ko‘rganmi?” – deb so‘raydi Alloh taolo. Javob qaytarib: “Yo‘q!” – deyishadi ular.

Alloh taolo: “Ular do‘zaximni ko‘rishsa qanday bo‘larkin?” – deydi.

Farishtalar: “Ular yana Sendan mag‘firat qilishingni so‘rashyapti”, deyishadi.

Alloh taolo: “So‘zsiz ularning gunohlarini kechirdim, ularga so‘rovlarini ato etdim va panoh tilagan narsalaridan ularni O‘z panohimga oldim”, deydi.

Farishtalar: “Ey Yaratgan Zot! Ular orasida falonchi, o‘ta xatokor qul ham bor. U o‘tib keta turib ularning oldiga o‘tirib oldi”, deyishadi. Alloh taolo shunday deya marhamat qiladi: “Uni ham kechirdim! Ular hammajlislari badbaxt bo‘lmaydigan kishilardir”, deydi»[4]dedilar. 

 


[1]  Isro surasi, 44-oyat.
[2]  Imom Muslim rivoyati.
[3]  Imom Termiziy rivoyati.
[4]  Imom Muslim rivoyati.