Savol: Janoza namozi durust bo‘lishi uchun necha kishi qatnashishi kerak?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohim.
Janoza namozi durust bo‘lishi uchun jamoat shart qilinmagan. Bir kishi (xoh u erkak bo‘lsin, xoh ayol bo‘lsin) janoza namozini o‘qisa, namoz durust bo‘ladi va boshqalardan farz soqit bo‘ladi. Hatto janoza o‘quvchi balog‘atga yetmagan bola bo‘lsa ham namoz durust bo‘ladi.
Mayyitga jamoat bo‘lib janoza o‘qish afzal. Chunki janoza mayyitning haqqiga duodir. Musulmonlarning jamoat bo‘lib duo qilishi duoning qabul bo‘lishiga katta sabab bo‘ladi (“al-Muxtasar fil-Fiqhil-Hanafiy” kitobi).
Bu mavzuda Hanafiy mazhabi mo‘tabar manbalaridan biri “al-Fatavo Hindiya” kitobida shunday deyiladi: “Janoza namozi yolg‘iz imomning ado qilishi bilan ham durust bo‘ladi. Chunki jamoat bo‘lib namoz o‘qish – janoza namozining sharti emas, “Nihoya” kitobida shunday kelgan” (“Kitobus solah”,).
Janozaga qatnashuvchilar kam bo‘lganda qanday yo‘l tutish kerakligi haqida hanafiy alloma Muhammad Amin ibn Obidin rahmatullohi alayh shunday deydilar: “Payg‘ambarimiz sallallohu alayhi va vasallam: “Kimning janozasini uch saf musulmon o‘qisa, uning gunohlari kechiriladi”, deganlar (Imom Abu Dovud va Imom al-Hokim rivoyatlari).
Shuning uchun ham “Muhit” kitobida aytiladi: “Janozada uch saf qilish mustahab. Agar janoza o‘qiydiganlar yetti kishi bo‘lsa, biri oldinga chiqib imom bo‘ladi, orqasidan uch kishi turadi, keyingi qatorda ikki kishi, oxirgi qatorda bir kishi turadi”.” (“Raddul Muhtor”).
Guvoh bo‘lib turganimiz xatarli virus tarqalgan karantin davrida, shu virusdan yoki boshqa sabablar bilan vafot etganlarning janozalariga kamida yetti kishi yig‘ilsa, fazilatli jamoatga aylanadi. Yuqorida zikr qilingani kabi uch saf musulmonlar janozasini o‘qigan mayyitga Allohning rahmati bo‘lishini umid qilamiz.
Demak, bugungi kundagi janozalarga karantin sababli katta jamoat yig‘ilmayotgan bo‘lsada, musibat egalari tushkunlikka tushmasdan, imkon qadar o‘z burchlarini bajarishlari va Alloh taoloning keng rahmatidan umidvor bo‘lishlari lozimdir. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi Fatvo hay’ati
Unda Turkiy davlatlar muftiylari, xususan O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlari, din va davlat arboblari, taniqli ulamolar, yetuk islomshunoslar va diniy soha xodimlari qatnashdi.
Qur’oni karim tilovati bilan boshlangan tadbirda tadqiqotchi va olimlar, jumladan, O‘zbekiston musulmonlari idorasi Fatvo markazi rahbari o‘rinbosari G‘ulomiddin domla Xolboyev hamda ushbu markaz ulamosi Hikmatulloh domla Toshtemirov ma’ruza bilan ishtirok etdi.
Ahli sunna val jamoa ulamolari sof e’tiqodni avlodlarga yetkazishda ta’lif etgan muxtasar matnlar ichida Sirojiddin Ali ibn Usmon O‘shiyning “Bad’ul amoliy” asari muhim o‘rin tutishi ta’kidlandi.
Asarda asosiy e’tiqodiy masalalar Hanafiy mazhabi va Moturidiy aqidasi bo‘yicha lo‘nda bayon etilgani, turli nusxalari mavjudligi, unga ko‘plab sharhlar yozilgani qayd etildi.
Darhaqiqat, “Bad’ul amoliy” asari sakkiz yuz yildan buyon sof e’tiqodni shakllantirishda beqiyos ahamiyat kasb etib kelmoqda va bugungi kunda ham yoshlarni yot g‘oyalardan muhofaza qilish va ma’naviy komillikni ta’minlashda muhim manba hisoblanadi.
Anjumanda so‘zga chiqqanlar O‘shda tug‘ilib, Samarqandda ilmiy faoliyat olib borgan, Farg‘ona vodiysida xizmat qiligan, turkiy xalqlar uchun mushtarak ulamo sanalgan Sirojiddin O‘shiy asarlari va ularning tadqiqi, Movarounnahrda X–XII asrlarda islom ilmlari rivoji va madrasalar holati, turkiy tildagi asarlarning islom ilmlarini tarqatishdagi o‘rni haqida to‘xtalib o‘tishdi.
Ushbu ilmiy meros bugun ham dolzarb, turkiy dunyo ma’naviy taraqqiyotida juda muhim ekani ma’ruzachilar tomonidan e’tirof etildi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati