Musulmon olamida keng qo‘llaniladigan “Inshaalloh” iborasi nemis tilining eng mashhur imlo lug‘ati – Dudenga kiritildi. Endilikda nemis tilida gapiruvchilar ham ushbu so‘zni ishlatishadi.
“Inshaalloh” arabcha so‘z bo‘lib, o‘zbek tilida “Xudo xohlasa”, “Xudoga hush kelsa” ma’nolarini anglatadi. Yaxshi istak bildirish, Xudoyo, Ilohim kabi ma’nolarda keladigan duo iborasi hamdir.
Nemislar oldin ham arab tilidan ba’zi so‘zlarni olishgan. Ammo bu ibora Islom dini va musulmonlar e’tiqodi bilan bog‘liq ilk atama sifatida nemis lug‘atiga kiritildi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi matbuot xizmati
“Yalla, ya hajji” – Makkadagi Masjidul Haram xodimlari tomonidan ko‘p ishlatiladigan ibora bo‘lib, “ey hoji, yuring” degan ma’noni bildiradi. Bu so‘z ikki qismdan iborat:
Shuning uchun, xodimlar “yalla, ya hajji” desa, “ey hoji, yuring!” yoki “hojilar, harakatlaninglar!” deyayotgan bo‘ladi.
Bu iborani asosan Masjidul Haramdagi xavfsizlik xodimlari odamlar oqimini boshqarish, tig‘izlikning oldini olish va ziyoratchilarning harakat ravonligini ta’minlash uchun qo‘llaydilar. Har kuni millionlab ziyoratchilar yig‘iladigan ushbu muqaddas maskanda harakatni muvofiqlashtirish juda muhim hisoblanadi.
Xavfsizlik xodimlari ba’zan “Yalla, hajji, tariyq!” deb ham murojaat qiladi. Bunisi “hoji, yuring, yo‘l bering!” degan ma’noni anglatadi. “Tariyq” (طريق) so‘zi “yo‘l” yoki “yo‘l bering” ma’nosida qo‘llanadi.
Haj va umra safarlariga borayotgan ziyoratchilar uchun arabchadagi ayrim iboralarni bilib olish juda foydali. Bu nafaqat xavfsizlik xodimlarining ko‘rsatmalariga to‘g‘ri amal qilishga yordam beradi, balki harakat jarayonidagi tartibni ham ta’minlaydi.
“Yalla hajji” – bu oddiy so‘z emas, balki Makkadagi tartib va hamjihatlik ramzidir. U hojilarni bir yo‘nalishda harakatlantirish, ularning xavfsizligini ta’minlash va ibodat muhitini osoyishta saqlash uchun qo‘llaniladigan iboradir.
T.Azimov