Har-qanday jamiyatni rivojlantiradigan, farovonlikka, baxt-saodatga yetaklaydigan omillar bo‘lishi bilan bir qatorda, shu jamiyatni parokandalikka, mavjud farovonlikning ko‘tarilishiga, baxtsizlikka olib keladigan sabablar ham mavjuddir. Ana shunday musulmonlar jamiyatiga zararli bo‘lgan illatlardan biri bu- oilalarning ajralishidir.

Oila buzilishining ba’zi sabablari va ularning muolajasi haqida so‘z borar ekan, albatta bunda hayotimizda bo‘lib turgan holatlarni hisobga olib, quyida keladigan asosiy omillar e’tiboridan so‘z yuritiladi.

1.Oila va oilaviy munosabatlar haqida ilmning yetishmasligi.

Bu borada birinchi o‘rinda turadigan omil oilaviy hayot, er-xotin oralaridagi munosabatlar va oila yuritish bo‘yicha madaniyatning yetishmasligi, to‘g‘risini aytganda, o‘sib kelayotgan yoshlarga, bo‘lg‘usi kelin-kuyovlarga turmush madaniyatini o‘rgatish yo‘lga qo‘yilishi lozim. Ming afsuslar bo‘lsinki, ko‘pchilik kelin-kuyovlar to‘ydan keyin o‘z xonalarida yolg‘iz qolganlarida, ularda oilaviy hayot haqidagi olingan asosli, shar’iy ta’limotlar emas, balki ko‘cha-ko‘yda eshitgan asossiz maslahatlar qoladi. Vaholangki har bir musulmonga o‘z holati qanday bo‘lsa, shu holatining shar’iy hukmini o‘rganib olish lozimdir. Misol uchun, tijoratchi savdo-sotiq ilmini, ota-ona farzand oldidagi shar’iy huquq va majburiyatlarini, er xotini oldidagi va xotin, er oldidagi vazifalarini o‘rganishi farzdur. Chunki:

عن أنس بْنِ مَالِكٍ قَالَ :عن النبيِّ صلَّى اللهُ عليهِ وسلَّم أنه قالَ : طَلَبُ العِلْمِ فَرِيْضَةٌ عَلَىْ كُلِّ مُسْلِمٍ
.رواه ابن ماجه ( 224 )

Anas ibni Molik roziallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Ilm o‘rganish har bir musulmonga farzdur”, dedilar”. Ibni Mojja rivoyati.

Ya’ni, ushbu hadisdan hammaning zimmasida hamma ilmlarni o‘rganish borligi tushunilmaydi, chunki bunga bandaning toqati yetmaydi, shari’at esa bandaga toqatidan ziyoda narsani yuklamaydi. Demak, har-bir musulmonga o‘z holati qanday bo‘lsa, shu holatining shar’iy hukmini o‘rganib olish farzdur.

Jamiyatimizda kelin kuyovlikka nomzod yoshlarimizni oilaviy hayotga tayyorlash ishlarini tartib bilan kerakli hajm va saviyada yo‘lga qo‘yishimiz juda ham zarur.

Albatta, oilani qurish, u qay tarzda amalga oshirilishi, oila a’zolarining o‘zaro munosabatlari qanday bo‘lishi kerakligi va boshqa zarur narsalar haqidagi dinimiz ta’limotlarini oldindan bilib, ularga ixlos bilan amal qilish, har bir mo‘min-musulmon uchun, uning baxt-saodati, oilasining mustahkamligi uchun shartdir. Oilaviy noxushliklar va muammolarning asl negizi o‘sha ta’limotlardan bexabarlik yoki ularga amal qilmaslikdir.

Albatta, har bir narsani tushunib yetib, bilim asosida olib borish ko‘p yaxshiliklarning manbasi bo‘ladi. Oila, er-xotinlik munosabatlari juda ham nozik narsalar ekani hammaga ma’lum. Shuning uchun bu munosabatlarga jiddiy qarashimiz va ularni yuqori saviyada tutishga harakatda boo‘lishimiz lozim. Aynan shuning uchun ham farzandlarimizni oilaviy hayotga yoshliklaridan o‘rgatib borishimiz, bu borada moddiy taraflariga e’tibor berib, ma’naviy taraflarni unutib qo‘ymasligimiz zarur.

“Aqoid va fiqhiy fanlar” kafedrasi o‘qituvchisi Rahimov Ne’matulloh