Muhtaram Prezidentimiz tashabbuslari bilan barcha sohalar qatori, diniy-ma’rifiy jabhada ham keng ko‘lamli islohotlar amalga oshirilmoqda. Yurtimiz mo‘min-musulmonlari o‘z ibodatlari, diniy marosimlarini emin-erkin ado etayaptilar. Har yili minglab yurtdoshlarimiz Haj va Umra ibodatlarini ado etib kelmoqdalar.
Istiqlolgacha sanoqli kishilar muborak ziyoratlarga borish baxtiga muyassar bo‘lgan bo‘lsa, mustaqillik yillarida minglab fuqarolarimiz ushbu baxtga muvaffaq bo‘lmoqdalar.
Hozirda Haj va Umra ziyoratlarining tashkiliy ishlari O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2017 yil 7 iyun kunidagi 364-sonli “Haj” va “Umra” tadbirlarini tashkil etish va o‘tkazishni yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi Qarori asosida tizimli ravishda amalga oshirib kelinmoqda.
Dastlab, yurtimiz fuqarolarining muqaddas ziyoratga bo‘lgan ehtiyojlarini to‘laqonli qondirish maqsadida muhtaram Prezidentimiz Shavkat Miromonovichning tashabbuslari bilan Jamoatchilik kengashi qarori asosida Umra safariga boruvchi ziyoratchilarning sonini belgilash bo‘yicha (kvota) cheklovlar olib tashlanganini eslab o‘tish o‘rinli bo‘ladi.
Ma’lumot uchun so‘nggi yillarda umra ziyoratiga borayotganlarning soni 10 000 nafardan oshmagan edi. Avvallari fuqarolarimiz umra safariga borish uchun yillab navbat kutishar, boshqa yo‘llar bilan borish imkoniyatlarini qidirishar edi. Endilikda, ortiqcha ovoragarchilik va yugur-yugurlarga barham berildi.
Shu o‘rinda 2019 yil umra mavsumi uchun sarf-xarajatlar smetasi loyihasi ishlab chiqildi va har bir ziyoratchidan olinadigan mablag‘ o‘tgan mavsumda umra safari uchun to‘lanadigan mablag‘ miqdoridan arzonlashtirildi. Ya’ni 11 600 000 so‘mdan 11 450 000 so‘mga tushirildi.
Yana bir masalaga e’tiboringizni qaratmoqchimiz.
Joriy yil sentyabr oyidan boshlab SAP haj va umra ishlari vazirligi tomonidan har bir ziyoratchi uchun qo‘shimcha 132 AQSH dollari miqdorida mablag‘ joriy etilmoqda. Yuqoridagi xarajatlar smetasiga ushbu mablag‘ kiritilmagan. Kelishuvga ko‘ra, mazkur qo‘shimcha mablag‘ umra ziyorati uchun joriy yil noyabr oyidan boshlab tuziladigan keyingi shartnomada qo‘shilishi belgilab olindi.
Saudiya Arabistoni Podshohligi hukumati tomonidan haj va umra sohasida chet el ziyoratchilariga qulay shart-sharoitlar yaratish maqsadida keng qamrovli islohotlar olib borilib, ziyoratchilarga xizmat ko‘rsatishning yangi tizimi ya’ni elektron platforma joriy qilingan.
Yangi tizim to‘liq ishga tushirilmaganligi sababli
20 kun SAPga kirish vizasi faoliyati to‘xtab qolgan. Shu yilning 25 sentyabr kunidan boshlab elektron platforma orqali dastlab kichik guruhli (5-25 nafar) umra ziyoratchilariga “V2S” turdagi kirish vizalari rasmiylashtirish boshlangan.
Lekin, umra ziyoratiga kelishi rejalashtirilayotgan hukumatlararo kelishuv asosidagi katta guruhlarga esa mazkur portalning to‘liq ishga tushirilmaganligi sababli “V2V” turdagi viza berish tizimi hozirgacha ishga tushmaganligi haqida rasmiy bildirildi. Ushbu turdagi kirish vizasini rasmiylashtirish bo‘yicha O‘zbekiston hukumati tomonidan barcha amaliy ishlar amalga oshirilib, jarayon shay holga keltirilgan. SAPdagi hamkorlar tomonidan o‘zbekistonlik ziyoratchilarni kutib olish ishlari nihoyasiga yetgan. Barcha shart-sharoitlar hozirlab qo‘yilgan.
Eslatib o‘tamiz, ijtimoiy tarmoqlar va OAVda fuqarolarimiz tomonidan berilayotgan turli savollarga javob tariqasida, yuqorida zikr etilgan kirish vizasi bilan bog‘liq masalalar tez orada hal etilgandan so‘ng, umra safariga otlangan birinchi guruh ziyoratchilarimizning Saudiya Arabistoniga jo‘nab ketish kuni Din ishlari bo‘yicha qo‘mitaning rasmiy veb-sayti orqali e’lon qilinadi.
Ma’lumot uchun, har bir ziyoratchi uchun to‘lanadigan mablag‘ ichiga:
Saudiya Arabistoni Podshohligi rasmiy vizasi;
Toshkent-Jidda-Toshkent yo‘nalishi bo‘yicha aviachipta;
Makka va Madina shaharlaridagi 5 va 4 yulduzli mehmonxona;
oshpazlar tomonidan tayyorlanadigan tansiq taomlar; sarxil mevalar, shirinliklar, salqin ichimliklar;
24 soatlik bepul to‘liq tibbiy xizmat;
mamlakatimiz ramzlari tushirilgan maxsus nimcha va sumka;
Umra qo‘llanmasi (kitobi), beyjik, qo‘l tasmasi, vaksina, zamonaviy transport hamda boshqa ziyorat xizmatlari kiritilgan.
E’tiborli jihati, so‘nggi 2-3 yil ichida Muhtaram Prezidentimiz tashabbuslari bilan Haj va Umra safariga boradigan fuqarolarimiz uchun yaratiladigan shart-sharoit va xizmatlarga alohida e’tibor qaratildi hamda sezilarli yutuqlarga erishildi. Jumladan, o‘tgan yildan buyon ziyoratchilarimizga Madina shahrida “Masjidun Nabaviy”dan 50 metr uzoqlikda joylashgan 5 yulduzli “Pulman Zam-zam”, Makka shahrida esa “Masjidul haram”dan 600-650 metr uzoqlikdagi 4 yulduzli “Abroj al-Kisva” mehmonxonasi xizmat ko‘rsatmoqda.
Ziyoratchilarimiz uchun mehmonxonalarda yuqori darajadagi servis yo‘lga qo‘yilib, 24 soat davomida bepul tibbiy xizmat ko‘rsatish punktlari joriy etildi.
Shu o‘rinda, Umra safari davomida ziyoratchilarimizga xizmat ko‘rsatish, ularning ibodatlari mukammal bo‘lishi uchun bilimli, tajribali guruh rahbarlari saralab olinganini ham alohida qayd etish lozim.
O‘z navbatida, tayyorgarlik va tashkiliy ishlarni o‘z vaqtida, tizimli va tartibli amalga oshirish uchun Makka shahrida 3 nafar va Madinada 2 nafar jami 5 nafar ishchi guruhi xizmat ko‘rsatishini ma’lum qilamiz.
Ma’lumot uchun, Umra ziyorati 10 kunni tashkil etib, yurtdoshlarimiz 3 kun Madinai munavvara, 7 kun Makkai mukarrama shahrida bo‘ladilar.
Umra safari davomida ziyoratchilarga o‘zbekistonlik
5 nafar ishchi guruhi, 200 nafar guruh rahbari (ellikboshi) va 47 nafar shifokor xizmat ko‘rsatadi.
Umra safariga otlanayotgan yurtdoshlarimizning safarlari bexatar, amallari maqbul, eson-omon, sog‘-salomat oila a’zolari bag‘riga qaytib kelishlarini Yaratgandan so‘rab qolamiz.
Din ishlari bo‘yicha qo‘mita Matbuot xizmati
Bismillahir Rohmanir Rohiym
1. Kvadroberlik atamasining kelib chiqishi va mazmuni
Kvadroberlik (quadrobics yoki quadrobics lifestyle) ingliz tilidagi "quad" (to‘rt) va "aerobics" (jismoniy mashq) so‘zlaridan tashkil topgan atamadir. Bu submadaniyat to‘rt oyoqlab yurgancha mushuk, it yoki boshqa hayvonlarga taqlid qilish, ularga xos sakrash va harakatlarni bajarish orqali o‘zini ifoda etish shaklidir. Ayrim hollarda bu harakat o‘zini hayvon deb tasavvur qilishga borib yetadi.
Uning paydo bo‘lishi:
2008-yilda yaponiyalik Kenichi Ito maymunlarga taqlid qilib, 100 metrni to‘rt oyoqlab yugurib o‘tganidan keyin e’tiborni tortgan.
2010-yillarda "Animal Flow" nomli sport yo‘nalishi bilan bog‘liq tarzda ommalasha boshlagan.
So‘ngra, TikTok va boshqa ijtimoiy tarmoqlarda yoshlar orasida "kvadrober"lar jismoniy mashqlarni, sakrashlarni, maska va kostyumlar kiyishni moda qilganlar.
2. Ijtimoiy va ruhiy oqibatlari
Kvadroberlik tashqi tomondan zararsiz ko‘rinsa-da, uning chuqur ijtimoiy va ruhiy oqibatlari mavjud:
Shaxsiylik inqirozi: Yoshlar o‘zlarini hayvon sifatida ko‘rishga intilishi psixologik nomutanosiblik va shaxsni tan olmaydigan buzilishlarga olib kelishi mumkin.
Ota-ona va jamiyatdan ajralish: Bu submadaniyatni tanlaganlar ko‘pincha real jamiyatdan yiroqlashadi, internetdagi virtual guruhlarga yopishib qoladi.
Normativ qadriyatlarga qarama-qarshilik: Jamiyatda qabul qilingan axloqiy me’yorlarga zid bo‘lgan harakatlar – odamlar oldida itdek yurish, qichqirish, sakrashlar – boshqalarda noqulaylik uyg‘otadi va bu omma orasida tushunmovchilik va ziddiyatlarga sabab bo‘ladi.
Fitna va ijtimoiy xavf: Ayrim holatlarda kvadroberlar odamlar ustiga sakrash, g‘alati tovushlar chiqarish orqali atrofdagilarda qo‘rquv uyg‘otgan holatlar kuzatilgan (masalan, Toshkentda kuzatilgan holatlar).
3. Islom nuqtayi nazaridan bahosi
Islom dini inson sha’nini oliy darajada qadrlaydi. Kvadroberlik esa bu sha’nni pastga tushiruvchi, fitratga zid bo‘lgan xatti-harakatdir.
A) Insonning sha’ni va martabasi
وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ
"Biz Odam bolalarini aziz qildik…" (Isro surasi, 70-oyat).
Tafsiri: Imom Tabariy va boshqa mufassirlar bu oyatda insonlarga Alloh tomonidan berilgan sha’n va fazilatlar – aql, to‘g‘ri yo‘riq, nutq, kiyinish qobiliyati, halol rizq kabi ne’matlarni nazarda tutganlar. Bu oyat asosida inson o‘zini hayvonga o‘xshatmasligi lozim, chunki Alloh insonni hayvondan ustun qilgan.
B) O‘zini boshqalarga o‘xshatish (tashabbuh) haqida hadis
"Kim bir qavmga o‘xshasa, u o‘sha qavmdandir" (Abu Dovud, Libos: 4020).
Sharh: Ulamolar bu hadisdagi "tashabbuh" ni faqat diniy emas, balki xulqiy va madaniy jihatdan o‘xshashlik deb izohlaydi. Odam o‘zini hayvonga o‘xshatish orqali aslida insoniy fazilatlarini rad etgan bo‘ladi.
C) Fitratni buzish – harom amallardan biri
وَلَآمُرَنَّهُمْ فَلَيُغَيِّرُنَّ خَلْقَ اللَّهِ
(Shayton dedi:) "Ularni albatta buyuraman, shunda ular Allohning yaratganini o‘zgartiradilar" (Niso surasi, 119-oyat).
Tafsiri: Ibn Kasir rahimahulloh va boshqa mufassirlar bu oyatni fitratni buzish – jinsni o‘zgartirish, tabiiy xulqdan chiqish, o‘zini boshqa mavjudotga o‘xshatish sifatida talqin qilishgan. Kvadroberlik bu ma’noda insoniy fitratni o‘zgartirishga kiradi.
D) Fitna va ijtimoiy xavf
وَالْفِتْنَةُ أَشَدُّ مِنَ الْقَتْلِ
"Fitna qotillikdan battar" (Baqara surasi, 191-oyat).
Tafsiri: Qurtubiy bu oyatdagi "fitna"ni – ijtimoiy notinchlik, odamlar orasida g‘alayon chiqish, ularning tinchini buzish deb tushuntirgan. Jamoat joyida o‘zini hayvon kabi tutish aynan mana shu fitnaga olib keladi.
Kvadroberlik tashqi tomondan zamonaviy "subkultura" bo‘lib ko‘rinsa-da, aslida bu harakat yoshlar orasida insoniylik sha’nini pastga tushiruvchi, fitratni buzuvchi, jamiyatda fitna chiqaruvchi va Islomiy qadriyatlarga ziddir. Ulamolar, tarbiyachilar, ota-onalar bunga qarshi ogoh bo‘lishi, yoshlarni bunday zararli yo‘nalishlardan kelajak avlodlarni ham ogohlantirishi va uzoq tutishi zarur.