Yoshlarga go‘zal odoblardan juda ko‘p misollar keltirgan ulamo Ali Tantoviyning hikmatli so‘zlari nihoyatda sermazmun. Qalbga fayz va orom beruvchi bu so‘zlar har bir mo‘min kishini befarq qoldirmaydi, chuqur o‘yga toldiradi, hidoyatga chorlaydi, dillarga surur va qanoat baxsh etadi.
Ulamo Ali Tantoviy hazratlari “Ey o‘g‘lim” deb nomlangan risolalarida bunday deydi:
“Ey o‘g‘lim, menga nima uchun ikkilanib va uyalib yozasan? Ey o‘g‘lim, tinchlan, sen shikoyat qilayotgan dard yolg‘iz senda emas, u barcha yigitlar dardi. O‘n yetti yoshingda bu dard seni uyqusizlikka olib kelgan bo‘lsa, boshqalarni ham bedorlikka olib borgan, ularning ham uyqu-oromini yo‘q qilgan. U ko‘p o‘quvchini darsdan, ishchini mehnatdan, tojirni savdodan qaytargan.
Bunday yigit nima qiladi? U shahvat qiynog‘i, tana azobi va qoni qaynaganida qanday yo‘l tutadi? Bu juda qiyin, albatta! Allohning yo‘li unga uylan, deydi. Boshqa fikrlar esa uni chalg‘itib, uch yo‘ldan birini tanla, qolgani bekor, deydi.
Sen to‘rtinchisi haqida fikr qilishni o‘zingga lozim tut. Faqat shu to‘rtinchisi yaxshi. U ham bo‘lsa “uylanish”dir.
Yuqorida aytilgan uch xato yo‘l quyidagilar:
Bu qabih yo‘l imkonini berayotgan mol-dunyodir. Ma’lum muddat o‘tib, “rohat” berayotgan tana bo‘ysunadimi? Ana o‘shanda sog‘liq kuchi shahvat talabini ko‘tara oladimi?
Qancha-qanchalar ajoyib quvvatli, kuchli kishilar kurashda, tosh otishda va yugurishda g‘olib edi. Ular shahvatiga ergashib o‘ta nimjon, bo‘sh, kambag‘al, bechora bo‘lib qolishdi.
Allohning ajib hikmatiga ergashganlar fazilatli amal evaziga sog‘lom va quvvatli bo‘lib ajrga ega bo‘ladi. Razolat va gumrohlik yo‘lini tutgan esa tanazzul va kasallik azobiga loyiq bo‘ladi.
Ko‘pincha o‘ttiz yoshdan o‘tmagan o‘z nafsiga jabr qilganidan go‘yo oltmishga kirgandek ko‘rinadi. Ko‘pgina keksalar iffatliligidan xuddi o‘ttiz yoshli yigitdek ko‘rinadi. Shunday hikmat bor: “Kim yoshligini saqlasa, unga keksaligi saqlanur”.
Bu dardning davosi nima? Buning davosi Allohning yo‘lini tutish. Albatta, Alloh nimani harom qilgan bo‘lsa, uning o‘rniga boshqasini halol qilgan. Riboni harom qildi va savdoni halol qildi. Zinoni harom qildi va uylanishni halol qildi. Bas, davo – uylanish. Agar uylanishga qurbi yetmasa, o‘zini pok tutishdir.
Bir misol. Olov ustida qaynab turgan choynakni ko‘rganmisiz? Agar siz uni mahkam berkitsangiz va olov yoqsangiz, to‘silgan bug‘ uni yorib chiqadi. Agar uni teshsangiz, suvi oqib ketadi va choynak kuyadi. Agar unga parovoz richagiga o‘xshash richak qo‘ysangiz-chi, sizga motorni aylantiradi va poyezdni yurgizadi!
Shahvat girdobidan qutulish choralari:
Birinchi, shahvatdan nafsini tiygan kishi uning tuban oqibati haqida fikr qila boshlaydi va unga qarshi qattiq kurashadi.
Ikkinchi, zalolat yo‘liga ergashgan kishining holati, harom lazzat o‘chog‘iga tinmasdan tortayotganini payqaydi va buning oldini oladi.
Uchinchi, oldin yo‘l qo‘ygan xatolaridan batamom tiyilgan kishi ulardan o‘zini uzoqda saqlaydi.
Ruhiy, aqliy va qalbiy jiddu jahd ila nafsdan bunday g‘amni uloqtirish lozim. Ana shunda to‘planib qolgan shaytoniy quvvat tamom bo‘ladi va g‘aflat bosib, qamalib qolgan nur yana zohir bo‘ladi. Bu esa Allohga iltijo qilish, ibodatda qoim bo‘lish, tavbada bardavom bo‘lish va ixlos bilan bo‘ladi. Shuning barobarida tasavvurda paydo bo‘ladigan manzaralardan forig‘ bo‘lish va shahvat uyg‘otuvchi narsalardan butunlay voz kechish shart. Albatta, sport bilan muntazam shug‘ullanish ham bunday yomon odatlarni esdan chiqarishga katta yordam beradi.
Ey o‘g‘lim, inson o‘zini yaxshi ko‘radi. Biron kishini o‘zidan afzal ko‘rmaydi. U oyna oldida turib, yelkasi doirasimon bo‘lganini va tanasi qattiq, qo‘li baquvvat bo‘lganini ko‘rsa, bu unga har qanday ayol zotidan sevimli bo‘ladi. Haqiqiy imonli, mard yigit esa, qandaydir bir hayosizni deb, bunday ko‘rkam viqorni yo‘qotishga, quvvatini boy berishga, mushaklari kuchsiz va qomati dol bo‘lishiga zinhor rozi bo‘lmaydi.
Eng ma’qul yo‘l – uylanish yo‘lini tanlaydi. Bu mukammal davodir. Agar bunga qodir bo‘lmasa, ro‘za tutgani yaxshi.
Xullas, to‘g‘ri yo‘l tutsang, ey o‘g‘lim, uylanish lozim. Agar uylanishga qodir bo‘lmasang, Allohga taqvo qilish, ibodat va bilimga sho‘ng‘ish, barcha fanlar va sport bilan shug‘ullanishni mahkam tutish lozim. Chunki bu ishlar nafsni jilovlashda juda yaxshi choradir.
Ey yigit-qizlar, bu usullar jinsiy muammolarni yechishdagi halol yo‘llar. Sizlarga buzuqlikni ziynatlab ko‘rsatayotganlarni eshitishdan saqlaning. Ular axloqsizlikni go‘zal qilib aytadi. Bu mushkullarni yengish go‘daklik yoki yoshlik vaqtidan boshlab, ichki tuyg‘u va tarbiyani yaxshilash bilan bo‘ladi.
G‘alamis kimsalar o‘zlarining qabih maqsadlarini amalga oshirishga urinadi. Yigit-qizlarni sog‘lom jamiyatdan buzuq maydonga va axloqsizlik ko‘lamiga tortadi. Nima uchun, bilasizmi?! Ma’rifatli yoshlarni urish bilan emas, balki ushbu yaltiroq usul bilan to‘g‘ri yo‘ldan burib, ularning boshini egish va buzuqlikni joriy qilish fitnachi kimsalarning qing‘ir maqsadidir.
Bunday yolg‘on, aldamchi chaqiriqlardan sabr qilish va qalblarni Allohga bog‘lash yo‘li bilan saqlaning. Alloh taoloning bu ulug‘ amriga quloq tuting:
“…Oldindan adashgan va ko‘plarni adashtirgan hamda to‘g‘ri yo‘ldan chalg‘iganlarning havoyi nafslariga ergashmangiz!” (Moida surasi, 77-oyat).
Usmonxon ALIMOVning
“Yoshlar kelajagimiz” kitobidan
Ibn Abbos roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam aytdilar: “Ummatimning sharaflilari Qur’onni (yodlab) olib yuruvchilar va kechasi qoim bo‘luvchilardir” (Imom Tabaroniy rivoyati).
Anna roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam: “Insonlar ichida Allohning xos bandalari bor”, dedilar. Ular kimlar, deb so‘rashdi. U zot alayhissalom “Qur’on ahli – Allohning ahli va xos bandalaridir”, deb javob berdilar (Imom Ibn Moja rivoyati).
Ali roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallam aytdilar: “Yo Ali, Qur’onni o‘rganib, uni o‘rgatgin. Shunda vafot qilsang, insonlar xuddi Allohning baytini tavof qilganlari kabi farishtalar qabring atrofini tavof qiladi” (Imom Abu Nuaym rivoyati).
Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam aytdilar: “Sizlarning eng yaxshilaringiz Qur’onni o‘rganib, Uni o‘rgatganlaringizdir” (Imom Buxoriy rivoyati).
Abu Harayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam aytdilar: “Qur’on boylikdir, undan so‘ng faqirlik yo‘q, undan boshqa boylik ham yo‘q” (Imom Abu A’lo, Imom Tabaroniy rivoyati).
Qur’oni karim ziyo, oydinlik sochgan bir nurdir. Qur’oni karimni yod olish musulmonlar zimmasidagi farzi kifoyadir. Ya’ni, bir shaharda Qur’oni karimni yod olmagan hofiz inson bo‘lmasa, shahar xalqining barchasi gunohkor bo‘ladi. Bir yoki bir necha insonning Qur’onni yod olishi bilan ularning ustidagi farz soqit bo‘ladi.
Kunlardan bir kun qorilarning sultoni Hofiz Is'hoq Mavlono Jaloliddin Rumiyning huzuriga keldi. Mavlono unga katta hurmat ko‘rsatib, o‘rnidan turdi va yuqoriga chiqib o‘tirishini iltimos qildi: “Mehmonni qanday izzat-hurmat bilan kutib, uni uy to‘riga o‘tqazish lozim bo‘lganidek, Qur’oni karim qorilarini ham xuddi shunday izzat-hurmat bilan kutib olib, eng yuqoriga taklif qilish lozimdir. Qalbida Qur’oni karim nuri bo‘lgan inson jahannam yuzini ko‘rmas! Bir qog‘oz parchasiga Qur’oni karim oyati yozilgan bo‘lsa, unga hurmat ko‘rsatib, uni olovga otmaslar, bunga Qur’oni karim yozilgan derlar. Qalbida Qur’oni karim nuri bo‘lgan, butun bir Qur’oni karimni o‘ziga jo qilgan bo‘lsa, uni qanday qilib, jahannamga otishadi?” dedi.
Qur’oni karimni qalbiga va hofizasiga naqsh etgan ilk inson Payg‘ambarimiz hazrat Muhammad mustafo sollallohu alayhi va sallamdirlar. Ulardan keyin to‘rt buyuk xalifa hazrat Abu Bakr, hazrat Umar, hazrat Usmon va hazrat Ali roziyallohu anhumdir. Sa’d ibn Abu Vaqqos, Abdulloh ibn Mas’ud, Abu Muso Ash’ariy, Abu Hurayra, Muoz ibn Jabal, Ubay ibn Ka’b, Abu Zarr G‘iforiy, Abu Dardo, hazrat Oisha roziyallohu anhum kabi sahobiylar Qur’onni yod olishgan.
Imom Buxoriy, Ibn Sino, Amur Temur kabi ulug‘ ajdodlarimiz, buyuk allomalarimiz Qur’oni karimni juda yoshliklaridayoq yod olganlar.
Hofiz faqat Qur’oni karim lafzini hofizasiga olib, yodlagan bo‘lishi emas, balki uning ma’nosini qalbiga jo qilgan, hukmlarini muhofaza etgan, uni yaxshi ko‘rgan, buyruqlariga itoat etib, qaytariqlaridan qaytgan bo‘lishi kerak. Qur’onni unutgan, Qur’onga amal etmasdan, dunyoning zeb-ziynatlariga aldangan insonni Qur’on ham unutadi va Mahshar kuni unga juda og‘ir bo‘ladi.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Ummatimning eng sharaflisi Qur’oni karimni yod olganlardir”, deganlar.
Hazrat Abu Said Xudriy roziyallohu anhudan kelgan hadisda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Qur’oni karim ahli (ya’ni, uni o‘qigan va unga amal qilgan insonlar) jannatga kirishi bilan “O‘qi va yuksal!” deyiladi. U esa o‘qib, yuksaladi. Har oyat uchun bir daraja beriladi. Shu usulda u bilgan oyatlarini oxirigacha o‘qiydi (va har biri uchun bir daraja yuksaladi)”, deganlar.
Muoz ibn Juhayniy roziyallohu anhudan keltirilgan rivoyatga ko‘ra, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Kim Qur’oni karimni yodlab, unga amal qilsa, qiyomat kunida uning ota va onasiga bir toj kiydiriladi. U tojning ziyosi dunyoda uylardagi quyosh nuridan ham porloq”, deganlar (Imom Abu Dovud rivoyati).
Buyuk valiylardan biri Sufyoni Savriy “Kishi Qur’oni karimni o‘qigan paytda farishta uning ikki ko‘zi orasidan o‘padi. Ya’ni, o‘quvchiga hurmat va o‘qiganiga ta’zim uchun farishtalar Odam bolasidan Qur’oni karimni tinglashga ziyoda oshiqdir”, degan (“Ihyou ulumid din”dan).
﴿إِنَّ الَّذِينَ يَتْلُونَ كِتَابَ اللَّهِ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرًّا وَعَلَانِيَةً يَرْجُونَ تِجَارَةً لَنْ تَبُورَ لِيُوَفِّيَهُمْ أُجُورَهُمْ وَيَزِيدَهُمْ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّهُ غَفُورٌ شَكُورٌ﴾
«Allohning Kitobini tilovat qiladigan, namozni barkamol ado etadigan va Biz ularga rizq qilib bergan narsalardan maxfiy va oshkora ehson qiladigan zotlar sira kasod bo‘lmaydigan tijoratdan (ajru savob bo‘lishidan) umidvordirlar. Zero, (Alloh) ularning ajrlarini komil qilib berur va O‘z fazlini ularga yanada ziyoda qilur. Albatta, U mag‘firatli va o‘ta shukur qiluvchidir» (Fotir surasii, 29-30).
Oisha roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Qur’onni o‘qigan va unga mohir bo‘lgan qorilar ulug‘ va mukarram farishtalar bilan birga bo‘ladi, Qur’onni tutilib-tutilib o‘qigan va qiroat unga mashaqqatli bo‘lgan kishi uchun ikki ajr bordir”, dedilar (Imom Buxoriy va Imom Muslim rivoyati).
Umar roziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Alloh taolo bu Kitob (Qur’on) bilan ba’zi qavmlarning darajasini ko‘taradi va ba’zi qavmlarning darajasini tushiradi”, deganlar (Imom Muslim rivoyati).
Abu Umoma Bohiliy roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Qur’on o‘qinglar, zero u qiyomat kunida o‘z egalari uchun shafoatchi bo‘lib keladi”, dedilar (Imom Muslim rivoyati).
Ibn Umar roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Faqat ikki narsada hasad (havas ma’nosida) qilish joiz: Alloh unga Qur’onni ato qilgan bo‘lib, kechayu kunduz uning tilovati bilan mashg‘ul bo‘ladigan kishiga va Alloh taolo unga mol dunyo ato qilgan bo‘lib, kechayu kunduz uni infoq qiladigan kishiga”, dedilar (Imom Buxoriy, Imom Muslim rivoyati).
Abdulloh ibn Mas’ud roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Kim Alloh taoloning Kitobidan bir harf o‘qisa, buning barobariga u kishi uchun bir yaxshilik berilur. Alif, lam, mimni bir harf deb aytmayman . Balki alif bir harf, lom bir harf va mim bir harfdir”, dedilar (Imom Termiziy rivoyati).
Abu Sa’id Xudriy roziyallohu anhudan Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning bunday deganlari rivoyat qilinadi: “Alloh taolo aytadi: “Kimni Qur’on o‘qish va mening zikrim uni boshqa narsalarni so‘rashdan to‘sib qo‘ysa, men unga so‘raganlarga berganimdan ko‘ra ko‘prog‘ini beraman. Alloh taolo kalomining boshqa kalomlarga nisbatan fazli Alloh taoloning bandalarga nisbatan fazli kabidir” (Imom Termiziy rivoyati).
Ibn Abbos roziyallohu anhumo rivoyat qiladilar: Rasululloh sollallohu alayhi va sallam aytadilar: “Qalbida Qur’ondan hech narsa bo‘lmagan inson xaroba uy kabidir” (Imom Termiziy rivoyati).
Abdulloh ibn Mas’ud roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Rasululloh sollallohu alayhi va sallam: “Qur’on o‘qinglar zero, Alloh taolo Qur’onni yod olgan qalbni azoblamaydi. Albatta, bu Qur’on Alloh taoloning ziyofatidir. Kim unga tashrif buyursa, omonda bo‘ladi. Kimki Qur’onni yaxshi ko‘rsa, bas, u quvonsin”, dedilar (Imom Dorimiy rivoyati).
Abdulhamid ibn Hammoniy aytadilar: “Men Sufyon Savriydan: “Siz uchun g‘azot qiladigan kishi suyuklimi yoki Qur’on o‘qiydigan kishimi?”, deb so‘radim. Shunda u zot: “Qur’on o‘qiydigan kishi. Chunki Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Sizlarning yaxshilaringiz Qur’onni o‘rganib, uni (boshqalarga) o‘rgatganlaringizdir”, deb javob berdilar.
Oisha roziyallohu anho onamizdan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Qur’on (qiroati)ga mohir kishi itoatkor ulug‘ farishtalar bilandir. Qur’onni tilovat qilib (tili) duduqlangan va bu unga mashaqqat bo‘lgan kishi uchun ikki ajr bordir”, dedilar (Imom Buxoriy rivoyati).
Qur’oni karim tunlari bedor bo‘lib qiroat qilib chiqqan kishini Qiyomat kunida shafoat qiladi. Bu haqda Payg‘ambarmiz sollallohu alayhi vasallam bunday deganlar: “Qur’on va ro‘za Qiyomat kuni bandani shafoat qiladi. Ro‘za: “Ey Robbim, men (bandangni) kunduzlari taom va o‘zi qattiq xohlab turgan narsalardan to‘sdim, meni unga shafoatchi qilgin”, deb aytadi. Qur’on: “Robbim, men uni tunlari uyqudan qo‘ydim, meni unga shafoatchi qilgin”, deydi va ikkisi bandani shafoat qiladi”.