Sayt test holatida ishlamoqda!
12 Iyun, 2025   |   16 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:49
Peshin
12:28
Asr
17:38
Shom
20:00
Xufton
21:38
Bismillah
12 Iyun, 2025, 16 Zulhijja, 1446

Saharlikda “to‘yib ovqat yeb olish kerak”mi?!

13.05.2019   39451   3 min.
Saharlikda “to‘yib ovqat yeb olish kerak”mi?!

     Tanlovga!

Anas ibn Molik roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Payg‘ambarimiz Muhammad sallollohu alayhi vasallam o‘z hadis shariflarida quyidagicha marhamat qilganlar: “Saharlik qilinglar, albatta unda baraka bordir”. (Buxoriy va Muslim rivoyati)

Boshqa bir rivoyatda esa “Kim ro‘za tutishni istasa, biror narsa bilan bo‘lsa ham saharlik qilib olsin”, deyilgan. (Ahmad rivoyati)

Saharlik ham dunyoviy, ham uxroviy foydalarni o‘z ichiga oladi:

- Ibodatlarni taqvo bilan qilish, subh paytida qiroat, zikr hamda istig‘for bilan mashg‘ul bo‘lishga yordam beradi. Qorni och odam esa bu narsalarga dangasalik qiladi, hosizlanadi.

- Saharlik husni xulqqa chaqiradi. Qorni och ldam esa odatda jahldor bo‘lib qoladi.

- Ro‘za tutishda dangasalik va beparvolikdan asraydi.

- Saharlik – sunnatga ergashishdir. Saharlikda Nabiy sallollohu alayhi vasallam sunnatlariga ergashaman, toat-ibodatlarimga kuch to‘playman, deb niyat qilgan kishi katta ajrlarga ega bo‘ladi.

- saharlik tunning oxirida bo‘lgani uchun duo va zikrlar qabul bo‘lishi umid qilinadi.

- Saharlik qilgan kishi ahli kitoblarga o‘xshamaydi. Chunki, hadisda bunday aytilgan: “Bizning va ahli kitoblarning ro‘zasidagi farq saharlik qilishdadir”.

- Bomdod namozini jamoat bilan ado qilishga sabab bo‘ladi.

Saharlikning afzal payti bomdod paytiga yaqin qilinganidir. To‘g‘ri, uni erta qilib olsa ham, saharlik qilmay niyat qilib yotsa ham bo‘ladi. Bu sunnatga xilofdir. Erta saharlik qilgan odam odatda uxlab, bomdodni qazo qilib qo‘yadi.

(Shu o‘rinda bir gap: “Kim ro‘za tutishni istasa, biror narsa bilan bo‘lsa ham saharlik qilib olsin”, hadisi xalq orasida noto‘g‘ri talqin qilinadi. Ya’ni kim saharlik vaqtiga uxlab, ulgurmay qolsa, hech bo‘lmaganda suv ichib olishi kerak, deyishadi. Bu mutlaqo noto‘g‘ri. Saharlik vaqti o‘tgach, narsa yeyish ro‘zani buzilishiga sabab bo‘ladi. Nabodo, kishi saharlik vaqtiga uxlab, taqvimdagi og‘iz yopish vaqtdan kech uyg‘onsa, hech narsa yemay, niyat qilib qo‘ya qoladi. Ovqat yemay ro‘zadorga aylangani, ovqat yeb ro‘zani buzgandan ming karra afzaldir!)

Xo‘sh, saharlikda qanday taomlar iste’mol qilinadi? Kuchli va to‘yimli taomlarmi? Mutaxassislar quydagi tavsiyalarni berganlar:

  • Ko‘katlar. Ma’lumki ko‘katlar vitaminlarning koni.
  • Xurmo. Uning foydali xususiyatlari ko‘pligi va to‘yimliligi uchun saharlikda yeyish sog‘lik uchun rosa foydali.
  • Sut va sutlik mahsulotlar. Ularda protein va suyaklarni mustahkamlovchi kalsiy moddasi juda ko‘p.
  • Suv. Suvni ham me’yorda juda ko‘p ham, juda kam ham qilmayichiladi.
  • Meva va sabzavotlar. Vazn to‘plashdan himoya qiladi hamda organizmga foydali ozuqalarni yuboradi.
  • Yengil hazm bo‘ladigan taomlar, sho‘rvalar.

Saharlikda kuchli tuzlangan, dudlangan, gazli, yog‘li, o‘ta shirin hamda badhazm narsalarni yemaslik lozim. Maslan, kunda osh, qozon kabob, norin, manti, honim, beshbarmoq singari kuchli taomlarni yeyish oshqozonning zo‘riqishiga olib keladi.

Ma’lumki, ro‘za tutilganda oshqozon yil davomida uchrgan qiyinchiliklardan xalos bo‘ladi, dam oladi va o‘z-o‘zini tozalaydi. Oddiy tilda aytganda, “hashar” sodir bo‘ladi. Shu bois, hamma o‘zining jismoniy salohiyatidan kelib chiqqan holda saharlikni o‘rtacha qilgani, dasturxonda meva-sabzavotlar hamda xurmo arimasligi lozim.

 

Xadichai Kubro ayol-qizlar bilim yurti

 o‘qituvchisi N.Saidakbarova tayyorladi

Ramazon-2019
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Mehr-oqibat, shodlik, xayr-saxovat ayyomi

06.06.2025   3158   4 min.
Mehr-oqibat, shodlik, xayr-saxovat ayyomi

Shukuh


Mamlakatimizda muborak Qurbon hayitini ko‘tarinki kayfiyatda nishonlash yaxshi an’anaga aylangan. Bayram kunlari yurtimizda mehr-oqibat, insonparvarlik, shukronalik, saxovat va bag‘rikenglik kabi xalqimizga xos ezgu fazilatlar yanada yorqin namoyon bo‘ladi.

Ushbu muborak ayyomda qarindosh-urug‘lar, yaqinlar, yolg‘iz keksalar holidan xabar olinadi, ko‘makka muhtoj insonlarga yordam beriladi, qisqacha aytganda, jamiyatda birdamlik va ahillik muhiti yana ham mustahkamlanadi.

Kezi kelganda, bugun mamlakatimiz yangi taraqqiyot bosqichiga chiqqanini, barcha sohalar qatori diniy-ma’rifiy jabhada ham ko‘plab islohotlar amalga oshirilayotganini, yutuqlarga erishilayotganini alohida qayd etish lozim.

Yangi O‘zbekistondagi bu muvaffaqiyatlar zamirida fuqarolarning vijdon erkinligi huquqlarini ta’minlash borasidagi yangilik va yengilliklarni alohida qayd etish, xususan, ikki muhim hujjatni eslab o‘tish lozim.

Birinchisi — “O‘zbekiston Respublikasida fuqarolarning vijdon erkinligini ta’minlash va diniy sohadagi davlat siyosati konsepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida”gi Qonun, ikkinchisi — Prezidentimizning “Fuqarolarning vijdon erkinligi huquqi kafolatlarini yanada mustahkamlash hamda diniy-ma’rifiy sohadagi islohotlarni yangi bosqichga olib chiqish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi Farmoni. Ushbu ikki muhim hujjat tom ma’noda diniy-ma’rifiy soha samaradorligini yangi bosqichga olib chiqishning mustahkam huquqiy asosi bo‘ldi.

Farmonga asosan, ko‘hna Buxoroda Bahouddin Naqshband ilmiy-tadqiqot markazi tashkil etildi. Bu xalqimiz, xususan, diniy-ma’rifiy soha vakillari uchun katta xushxabardir. Ushbu markaz tom ma’noda buyuk ajdodimiz Bahouddin Naqshband va naqshbandiylik tariqati allomalarining yuksak insonparvarlik g‘oyalarini ilmiy asosda o‘rganish, yosh avlodni bag‘rikenglik hamda o‘zaro hurmat ruhida tarbiyalashda muhim o‘rin tutadi. Shuningdek, tasavvuf ta’limoti tarixi va uning bugungi kundagi ahamiyatini ilmiy tadqiq etish, “Yetti pir” allomalari va aziz avliyolarning boy ilmiy-ma’naviy merosini xalqaro maydonda keng targ‘ib qilish kabi asosiy vazifalarni bajaradi. Naqshbandiylik ta’limotining ezgu g‘oyalarini tadqiq etish uchun ilmiy-nazariy va uslubiy masalalarga bag‘ishlangan anjuman, konferensiya, ko‘rgazma, seminar-trening, tanlovlar hamda boshqa madaniy-ma’rifiy tadbirlar tashkil etadi. Tasavvuf ta’limotining ilmiy asoslangan g‘oyalarini targ‘ib qiladi va soxta tariqatchilikning oldini olish bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqadi.

Sirasini aytganda, ushbu markaz ham Imom Buxoriy, Imom Termiziy, Imom Moturidiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazlari hamda O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi singari uchinchi Renessansni qaror toptirish yo‘lidagi yana bir mustahkam ilm va aql markazi bo‘ladi, albatta.

Shu o‘rinda, O‘zbekiston Prezidentining Qurbon hayiti munosabati bilan yo‘llagan tabrigida ta’kidlanganidek, buyuk tariximiz va madaniyatimiz durdonalarini, mashhur allomalarimizning boy merosini to‘plash va keng targ‘ib etishga alohida e’tibor qaratilmoqda. Jumladan, ko‘hna Sharq mo‘jizasi — Samarqand shahri 2025 yilda Islom madaniyati poytaxti, deb e’lon qilindi, ulug‘ vatandoshimiz Imom Moturidiyning 1155 yillik tavallud sanasi yurtimiz bo‘ylab keng nishonlanmoqda.

Poytaxtimizda bunyod etilayotgan O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi ilmiy-ma’naviy yo‘nalishdagi ulkan va noyob loyiha sifatida el-yurtimiz hamda xalqaro jamoatchilikda katta qiziqish uyg‘otmoqda. Bu muazzam maskan ko‘p ming yillik qadimiy tariximiz, boy va betakror milliy madaniyatimizning yorqin timsoli sifatida yangi O‘zbekiston hayotidagi g‘oyat muhim voqeaga aylanajak, albatta.

Shukrki, maqtansak arziydigan bu kabi xushxabar va yangiliklar bisyor. Ayniqsa, ayni hayit kunlarida bu yurtdoshlarimiz kayfiyatini yanada ko‘tarishi, bayramga o‘zgacha shukuh qo‘shishi muqarrar.

Kezi kelganda aytish joizki, muborak Qurbon hayitining ahamiyati yangi O‘zbekistonda ijtimoiy davlat barpo etish jarayonlari hal qiluvchi bosqichga kirayotgan bugungi sharoitda tobora ortib bormoqda. Bu muborak kunda yaqinlar bilan ko‘rishish, uzoqlashgan do‘stlar bilan yarashish, qarindosh-urug‘larga ziyoratga borish — barchasi mehr-oqibat va insonlar o‘rtasidagi uzviy aloqalarni mustahkamlaydi.

Hayit faqat bayramgina emas, balki ming yillar davomida shakllangan qadriyatlarimiz tarannumi hisoblanadi. Odatda ushbu ayyomda hamma bir-birini bayram bilan samimiy muborakbod etadi, qurbonliklar qilinadi. Qurbonlik go‘shtidan va taomidan ehtiyojmand, kam ta’minlangan insonlar, turli millat va din vakillariga ulashiladi. Bu, o‘z navbatida, saxiylik, shukronalik, jamiyatdagi tenglikni ta’minlashga qaratilgan ulkan ibrat hamda muhtojlar, yetim-yesirlar va e’tiborga muhtoj insonlar haqida qayg‘urishning amaliy ifodasi, qolaversa, o‘zaro mehr-oqibat rishtalarining yanada mustahkamlanishiga sabab bo‘ladi.

Hayit ayyomingiz muborak bo‘lsin!

 

Homidjon ISHMATBЕKOV,

O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi o‘rinbosari.

Maqolalar