Sayt test holatida ishlamoqda!
25 Dekabr, 2024   |   24 Jumadul soni, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:22
Quyosh
07:47
Peshin
12:28
Asr
15:18
Shom
17:02
Xufton
18:22
Bismillah
25 Dekabr, 2024, 24 Jumadul soni, 1446

Ro‘za va nafs tarbiyasi

13.05.2019   46672   15 min.
Ro‘za va nafs tarbiyasi

Ramazon oyi musulmonni fazilatli qadriyatlar, ulug‘ xulqlar, go‘zal o‘rnaklar ila tarbiyalaydigan oydir. Shu oydan boshlab musulmon nafsini tiyishga, uni boshqarishga o‘rganishi lozim. Har qanday razil xulqdan, yomon yo‘llardan uzoq bo‘lishi kerak.

Shu bilan musulmon barcha holatda muloyimlik, bag‘rikenglik, kechirimlilik bilan sifatlanib, qo‘pollik va buzuqlikdan tilida ham, ishida ham uzoq bo‘ladi.

 

Ro‘zada johillik, tortishuv, fisq-fujur va yomonlikdan uzoq bo‘linadi. Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) aytadilar: “Birontangiz ro‘za tutsa, yomon gaplarni gapirmasin, baqirib-chaqirmasin. Agar birov uni so‘ksa yoki urishsa, “men ro‘zadorman”, desin” (Muttafaqun alayh).

 

Ro‘zaning musulmonlar uchun tarbiya maktabi ekanini Alloh taolo undan ko‘zlangan eng oliy maqsad taqvoga erishish ekanini bayon qilganidan ham bilib olsak bo‘ladi. Alloh taolo marhamat qiladi: “Ey, imon keltirganlar! Sizlardan oldingi (ummat)larga farz qilingani kabi sizlarga ham ro‘za tutish farz qilindi, shoyad (u sababli) taqvoli bo‘lsangiz” (Baqara, 183).

 

Taqvoning eng asosiy unsurlaridan biri bu odamlar bilan yaxshi muomalada bo‘lishdir. Odamlardan o‘zini yuqori olish, ularga qo‘pollik qilish, ular bilan yomon muomalada bo‘lish taqvoga xilofdir.

 

Abu Hurayra (roziyallohu anhu) aytadi: “Nabiy (sollallohu alayhi va sallam)ga “Falonchi ayol kechasi namoz o‘qiydi, kunduzi ro‘za tutadi. Lekin tili yomon, qo‘shnilariga aziyat beradi, surbet”, deyishdi. U zot: “Unda yaxshilik yo‘q, u do‘zaxda”, dedilar. Yana u kishiga: “Falonchi ayol farz namozlarni o‘qiydi, ramazon ro‘zasini tutadi va sadaqa qiladi. Lekin uning boshqa amali yo‘q. Qo‘shnilariga aziyat bermaydi”, deyishdi. U zot: “U jannatda”, dedilar” (Imom Ahmad rivoyati).

 

Ro‘za bandada taqvo sifatini namoyon qiladi, uning so‘zi, ishi, yurish-turishida, do‘stu dushman, kattayu kichik bilan muomalasida Qur’on xulqlarini aks ettiradi.

 

Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) aytdilar: “Kim yolg‘on gapirishni, unga amal qilishni tark qilmasa, uning yeyish va ichishdan tiyilishiga Alloh muhtoj emas” (Imom Buxoriy rivoyati).

 

Ibodatlar, xususan, ro‘za ibodati nafslarimizni go‘zal amallarga, chiroyli xulqlarga o‘rgatadi. Shuning uchun, Nabiy (sollallohu alayhi va sallam) ezgulikni “go‘zal xulqdir” deb ta’riflaganlar. Yana u kishi: “Qiyomat kuni bandaning tarozisida go‘zal xulqdan og‘irroq narsa yo‘qdir”, deganlar (Imom Termiziy rivoyati).

 

U zotdan “Odamlarni jannatga ko‘proq kiritadigan narsa nima?” deb so‘rashdi. U kishi: “Allohga taqvo qilish va chiroyli xulq”, dedilar (Imom Termiziy rivoyati).

 

Yana u zot: “Mo‘min go‘zal xulq bilan kunduzi ro‘za tutgan, kechasi ibodat bilan qoim bo‘ladigan kishining darajasiga yetadi”, deganlar. Shunday ekan, bu oy nafslarimizda olijanoblik, chiroyli xulq va xushmuomalalilikni paydo qilsin.

 

Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam)ning ushbu ko‘rsatmalari bilan kishilar, jamiyat saodatga erishadi, xotirjamlik topadi. Darhaqiqat, chiroyli xulq jamiyatda xotirjamlik va omonlikning asosidir. Yomon xulq esa, barcha ko‘ngilsizliklar va baxtsizlik sababidir.

 

Ramazon ana shunday go‘zal xulqlar, saxovat va muruvvat shakllanadigan, kamol topadigan oydir. Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) bu oyda boshqa oylardagidan-da saxiyroq bo‘lib ketar edilar. Shu bois, bu oyda Alloh taologa yaqin qiladigan yaxshiliklar va toatlarimiz ko‘payib, yurish-turishimiz, so‘zimiz va ishlarimiz ezgulik ila yo‘g‘rilsin.

 

Jamshid Shodiyev tayyorladi.

 

Ramazon-2018
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Qalbingizga kelgan mehmonni hurmat qiling!

25.12.2024   2114   1 min.
Qalbingizga kelgan mehmonni hurmat qiling!

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

Hakimu ummat, Mavlono Ashraf Ali Tahonaviy quddisa sirruh shunday der edilar: "Qalbga, biron yaxshi amalni qilib olay, degan o‘y kelishi so‘fiylar istilohida "vorid" deyiladi. Ya’ni, men shu savob ishni qilay, namoz o‘qib olay, tahajjudga turay, sadaqa beray, birodarimga yordam qilay, do‘stimning g‘amini ketkazay degan o‘ylar kelishini "vorid" deydilar.

"Vorid" Alloh taolo tarafidan kelgan mehmondir. Agar sen bu mehmonni biroz bo‘lsa ham izzat qilsang, mehmonnavozlik ko‘rsatsang, u holda u yana keladi. Qaysi yaxshi amalni qilish fikri qalbingga kelsa, o‘sha zahoti uni bajarish mehmonnavozlikdir. Agar sen bir marta mehmonnavozlik qilmasang, u mehmon juda hurmatga sazovor bo‘lgani sababli huzuringa boshqa kelmay qo‘yadi. Uning qaytib kelmay qolishidan panoh so‘ragin. U mehmon qaytib kelmay qolishi degani, endi qalbga yaxshi amal qilish fikri kelmaydi deganidir. Alloh taolo bunday holdan O‘zi saqlasin. Qalbga muhr bosilsa, zang qoplasa, ana o‘shanda yaxshi amal qilish fikri kelmay qoladi".

«Nasihatlar guldastasi» kitobidan