Sayt test holatida ishlamoqda!
22 Oktabr, 2025   |   30 Rabi`us soni, 1447

Toshkent shahri
Tong
05:24
Quyosh
06:43
Peshin
12:12
Asr
15:49
Shom
17:36
Xufton
18:48
Bismillah
22 Oktabr, 2025, 30 Rabi`us soni, 1447

Mo‘minalarga ibrat mo‘minalar: Moriya al-Qibtiyya roziyallohu anho

29.12.2018   4880   4 min.
Mo‘minalarga ibrat mo‘minalar: Moriya al-Qibtiyya roziyallohu anho

Rasululloh sollallohu alayhi va salam marhamat qildilar: “Qibtiylar uchun xayr so‘rangiz...“ Moriya al-Qibtiyya roziyallohu anhoning nomi o‘z davrida mo‘minlarning ko‘ngillariga farah baxsh etgan. Bu nom tarixda abadiylangandir. Alloh taolo undan rozi bo‘lsin. Tarixda mashhur bo‘lishiga qaramay, u haqda juda kam yozilgan. Tarixiy manbalarda shaxsiyatini oydinlatuvchi ma’lumotlar deyarli uchramaydi. Moriya roziyallohu anho, Rasululloh sollallohu alayhi va sallamdan ko‘p marhamatlar ko‘rdi. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam uni joriya etib, Madinaning Oliyya degan chekka mahallasidan joy ajratib berdilar. Hijriy 8 yilning ilk oylarida Moriya roziyallohu anhoning homiladorligi ma’lum bo‘ldi. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam endi uni tez-tez ziyorat qilib turadigan bo‘ldilar. Oy-kuni to‘lib, Moriya roziyallohu anho o‘g‘il ko‘rdi. Rasululloh sollallohu alayhi va salam juda xursand bo‘ldilar. Chaqaloqqa esa Ibrohim deb ism qo‘ydilar. Suyunchisiga bir qulni ozod etdilar. Chaqaloq emizish uchun Munzir ibn Zayd ibn Najjorning qizi Ummu Burdaga topshirildi. Rasululloh sollallohu alayhi va salam Ibrohimni juda-juda sevardilar. Qayerga borsalar uni ham quchoqlarida qo‘tarib yurar, hatto boshqa zavjalarining xonalariga xam olib borardilar. Ibrohimni ularga yaqin tutib, erkalatib mehr bilan:

— Qarang... Uni xuddi mendan olingan bir parchaga o‘xshatmaydimi? — der edilar.

Ibrohimning tug‘ilishi onasi Moriya roziyallohu anhoning ozod etilishiga sabab bo‘ldi. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam: “Uni o‘g‘li ozod etdi“, deb marhamat qildilar. Chaqaloqning tug‘ilishi mo‘minlar onalarining ayrimlarida rashk tuyg‘ularining kuchayishiga turtki bo‘ldi. Oxir-oqibat Rasululloh sollallohu alayhi va sallam:

— Moriyani nafsimga harom qildim, — deyishga ham majbur bo‘ldilar.

Moriya roziyallohu anho bu so‘zdan ranjimadi, aksincha sabr qildi. Shunda Alloh taoloning ushbu oyati nozil bo‘ldi:

“Ey payg‘ambar, nega siz juftlaringiz roziligani istab, Alloh siz uchun halol qilgan narsani (o‘zingizga) harom qilib olursiz?! Alloh mag‘firatli, mehribondir“ (Tahrim, 1).

Tasalli, umid va sevinch bulog‘i bo‘lgan chaqaloq Ibrohim Hazrati Moriya roziyallohu anhoning uyida o‘n olti oy yashadi. Bir yarim yoshli jajji Ibrohim yomon bir dardga chalindi. Onasi Moriya roziyallohu anho va xolasi Sirin uni mehr bilan parvarish qildilar. Ammo kasallik uni tark etmadi. Nihoyat, yuzida o‘lim ko‘lankasi ko‘rina boshladi. Rasululloh sollallohu alayhi va salam juda qayg‘urdilar. Avval his qilmagani bir siqilish yuraklarini og‘ritdi. Behol bo‘lishlariga qaramay, as'hobdan bir kishiga suyanib, Moriya roziyallohu anhoning uyiga keldilar. Ibrohim yig‘layotgan Moriya roziyallohu anhoning quchog‘ida so‘nggi nafaslarini olayotgan edi. Rasululloh sollallohu alayhi va salam shafqat bilan uni qo‘llariga oldilar. Muztarib qalblarini tinchlantirish uchun uni bag‘irlariga bosdilar: “Yo Ibrohim, biz sening Alloh taolo huzuriga ketishingga hech qanday to‘siq bo‘lolmaymiz“, dedilar va ko‘zlaridan yosh oqa boshladi. Moriya roziyallohu anho o‘zini tutolmay, faryod cheqdi. Rasululloh sollallohu alayhi va salam uni to‘xtatmadilar. Quchoqlaridagi jigarporalariga qaradilar. U unsiz va harakatsiz edi. Rasululloh sollallohu alayhi va salam: “Yo Ibrohim, agar bu haqiqiy ish, to‘g‘ri va’da bo‘lmaganida va bizdan keyin kelganlar oldin kelganlardan o‘rnak olmaganida, senga bundan ham alamliroq shaklda qayg‘urar edik”, deb marhamat qildilar. Bu so‘zlar bechora Moriya roziyallohu anhoga bir oz tasalli bergandek bo‘ldi. U ko‘z yoshlarini artdi va shunday dedi: “Ko‘z qaynoq yosh oqizadi, qalb qayg‘uradi. Ammo biz Alloh taoloni xushnud etuvchi so‘zdan boshqasini aytmaymiz. Yo Ibrohim, biz sening o‘limingga chindan ham juda-juda qayg‘uryapmiz...”

 

Saidabror Umarov

Maqolalar
Boshqa maqolalar
Maqolalar

SHAYX ZIYOVUDDINXON IBN ESHON BOBOXON

20.10.2025   3484   2 min.
SHAYX ZIYOVUDDINXON IBN ESHON BOBOXON

O‘rta Osiyo va Qozog‘iston musulmonlari diniy boshqarmasi raisi, besh respublika muftiysi

Yashagan yillari: 1908-1982

Muftiylik yillari: 1957 – 1982

Shayx Ziyovuddinxon ibn Eshon Boboxon 1908 yili 10 yanvarda Toshkent shahrida tug‘ilgan.

1943 yilda Diniy nazorat tashkil qilishda otasi Shayx Eshon Boboxon ibn Abdulmajidxon bilan jonbozlik ko‘rsatgan. 1943-1948 yillarda Diniy nazoratning mas’ul kotibi, 1948-1957 yillarda rais o‘rinbosari vazifasida xizmat qilgan. 1957 yili muftiy Eshon Boboxon ibn Abdulmajidxonning vafotidan so‘ng shu idoraga rais va muftiy etib saylangan.

Shayx Ziyovuddinxon ibn Eshon Boboxonning xizmatlari:

– Jahondagi 80 ga yaqin islom va arab davlatlariga safar qilib Islom dunyosi bilan Sovet davlati va ittifoqda yashayotgan musulmon xalqlarni yaqinlashtirdi, siyosiy-madaniy aloqalarni o‘rnatishga vositachi bo‘ldi;

– 10 ta davlat rahbarining shaxsiy mehmoni bo‘ldi;

– Toshkent, Moskva, Dushanbe, Samarqand, Boku shaharlarida islom olami va global miqyosdagi dolzarb mavzularga bag‘ishlangan xalqaro anjumanlarni tashkil etib, ma’ruzalar bilan ishtirok etdi;

– “Sovet Sharqi musulmonlari” jurnali arab, ingliz, fors, fransuz, o‘zbek tillarida nashr etildi;

– Ittifoq Ministrlar Sovetining Diniy ishlar bo‘yicha Kengash tarkibidagi Musulmon tashkilotlarining xalqaro aloqalar bo‘limi rahbari sifatida 1962 yildan 1982 yilgacha faoliyat yuritdi;

–1971 yilda Imom Buxoriy nomidagi Toshkent islom instituti tashkil qildi;

– SSSR, Iordaniya, Marokash, Livan mamlakatlarining orden va mukofotlariga sazovor bo‘lgan.

Xalqaro tashkilotlarga a’zolik:

– Jahon Masjidlar Kengashi a’zosi;

– Jahon Tinchlik Kengashi a’zosi;

– Ittifoq Tinchlik Qo‘mitasi hay’at a’zosi;

– Osiyo va Afrika birdamlik tashkiloti a’zosi;

– Islom Konferensiyasi tashkiloti a’zosi;

– Xorijiy davlatlar bilan do‘stona va madaniy aloqalar o‘rnatish Sovet qo‘mitasi hay’at a’zosi;

– O‘zbekiston Tinchlik qo‘mitasi hay’at a’zosi;

– O‘zbekiston Xorijiy davlatlar bilan do‘stona va madaniy aloqalar o‘rnatish jamiyatining hay’at a’zosi.

Shayx Ziyovuddinxon ibn Eshon Boboxon 1982 yili 23 dekabrda Toshkentda vafot etdi.

2023 yil 27 iyunda O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev Farmoni bilan Shayx Ziyovuddinxon ibn Eshon Boboxon hazratlari “Oliy Darajali Imom Buxoriy” ordeni bilan mukofotlandi.

Idora faoliyati