Joriy yilning 10-11 dekabr kunlari Toshkentda bo‘lib o‘tishi kutilayotgan “O‘zbekistonning madaniy merosi jahon to‘plamlarida” loyihasining 2018 yil yakunlari va 2019 yil uchun “Yo‘l xaritasi”ni ishlab chiqishga bag‘ishlangan xalqaro multimedia forumida mamlakatimiz va xorijlik 300 dan ortiq olimlar, mutaxassislar, ekspertlar ishtirok etishi kutilmoqda. Bu haqda O‘zA xabar berdi.
O‘zbekiston elektron ommaviy axborot vositalari milliy assotsiatsiyasi tashabbusi bilan bir qator hamkor tashkilotlar ko‘magida tashkil etilayotgan ushbu nufuzli tadbirda xorijiy mamlakatlarning kutubxonalari, muzeylari, ilmiy muassasalari, shaxsiy kolleksiyalaridan topilgan yangi osori atiqalar haqida batafsil ma’lumot beriladi.
Shunday nodir topilmalardan biri mutafakkir Mir Alisher Navoiyning Buyuk Britaniyadan topilgan, uning tiriklik paytida ko‘chirilgan noyob qo‘lyozmasidir.
O‘zbekiston elektron ommaviy axborot vositalari milliy assotsiatsiyasi boshqaruvi raisi, “O‘zbekiston madaniy merosi dunyo to‘plamlarida” loyihasi rahbari Firdavs Abduxoliqov bu haqda shunday dedi:
– Mazkur qo‘lyozmalar “Xamsa” beshligi tarkibiga kirgan, alohida muqovalangan dostonlar bo‘lib, XV asr oxiri XVI asr boshlaridan Hirotda, temuriy shahzoda, Husayn Boyqaroning katta o‘g‘li Badiuzzamon Mirzo topshirig‘iga ko‘ra Alisher Navoiyga tuhfa qilish uchun ko‘chirilgan, – dedi F.Abduxoliqov. – Bu qo‘lyozmalar Buyuk Britaniyaning Oksford shahridagi Bodlean kutubxonasida saqlanmoqda. Biz bu yerda faqat to‘rtta dostonni topa oldik. Demak, ulardan yana biri qayerdadir bo‘lishi kerak. Kitoblar juda chiroyli bezatilgan, alohida did va mahorat bilan ko‘chirilgan. Qo‘lyozmalar Navoiy asarlarining asosiy kotibi Sulton Ali Mashhadiy tomonidan ko‘chirilgan, miniatyuralarni Kamoliddin Behzod ishlagan bo‘lishi haqiqatga yaqin. Hali bu asarlar tegishli mutaxassislar tomonidan jiddiy o‘rganilishi, tadqiq etilishi lozim. Chunki biz bu topilmalar haqida taniqli navoiyshunos olimlarimizga aytganimizda, ular hayratda qolishdi. Buni qarangki, shu paytgacha bu qo‘lyozmalar adabiyotshunoslarimiz uchun sir bo‘lib kelgan. Biz kelgusida, albatta, buyuk bobolarimizga tegishli bu javohirlarning asliyatdan qolishmaydigan faksimile nusxalarini tayyorlab, Vatanimizga tuhfa etamiz. Forumning yana bir ahamiyatli jihati shundaki, unda ishtirokchilar xorijiy mamlakatlarda saqlanayotgan “Katta Langar Qur’oni”, “Devoni Husayniy”, “Me’rojnoma”, “Zafarnoma”, “Temur tuzuklari”, “Ravzatus-safo” kitoblari bilan tanishishga muvaffaq bo‘ladi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati
Bismillahir Rohmanir Rohiym
Shayx Muhammad Mutavalliy Sha’roniy rahmatullohi alayh aytadilar:
"Bir kuni Ramazon oyida shomdan bir soat avval uyga qaytayotgan edim. Shu paytda masjiddagi darsimga ba’zan tashrif buyuradigan faqir odam meni to‘xtatdi. U meni qattiq quvonch bilan quchoqlab, ko‘z yoshlari bilan: — Sizdan iltimos qilaman, Alloh yuzi uchun, bugun mening uyimda iftor qiling! — dedi.
Shayx shunday davom etadi:
— Uning iltijosi tilimni tutib qo‘ydi, xohishi yuragimni zabt etdi va meni Alloh yuzi bilan so‘ragani qalbimni yoritdi.
Men unga: — Birodar, ahlim meni kutayapti, holatim bunga mos emas. Ammo...
Shunday desam-da, o‘zimni u kishi bilan yurib ketayotganimni sezdim. Uning uyini qayerdaligini ham, sharoiti qandayligini ham bilmasdim, shu qadar muhimi, iftorga ozgina vaqt qolgan edi.
Uning uyiga yetib borganimizda, bir xonali uy, oshxona va kichik ochiq bir hovli ekan. Uning uyi biron kishidan sotib olingan binoning tom qismida joylashgan bo‘lib, alohida kirish yo‘li va eski yog‘och zinasi bor edi. Zina ikki kishi bir vaqtda chiqishga dosh bera olmasdi, u eskirgan va arang turgan taxtalardek tuyuldi.
U odam haddan tashqari xursand edi. U menga minnatdorlik so‘zlarini aytib: — Qarang, ustoz, bu uy menga tegishli! (Albatta, barcha mulk Allohniki). Dunyoda hech kim mendan bir tiyin ham talab qila olmaydi! Qarang, ustoz, quyosh ertalab xonamga nur sochadi, kechqurun esa qarshi tomondan botadi. Men tong va shom oldidan shu yerda Qur’on o‘qiyman. Xotinim Alloh undan rozi bo‘lsin, ana u yerdagi oyna oldida o‘tirib, men uchun duo qiladi. Vallohi, ustoz, o‘zimni juda baxtiyor his qilaman, xuddi jannatda yashayotgandek!
Shayx shunday davom etadi:
— Bu so‘zlar go‘yo yuragimda jo‘r bo‘lib turardi. Men ehtiyotkorlik bilan zinadan chiqarkanman, yog‘ochlar sinmasin deb qo‘rqardim.
Biroz vaqt o‘tib, xonaga kirdik. Men o‘tirdim, u esa rafiqasi tomon yo‘l oldi. Shunda uning past ovozda: — Ustoz bugun bizning uyda iftor qiladilar, hozir taom tayyorla, — degan so‘zlari eshitildi. Xotini esa qiynalgan holda: — Vallohi, uyda birgina fuldan (bug‘doy yoki no‘xatdan tayyorlangan taom) boshqa hech narsa yo‘q. Iftorga ham yarim soat qoldi, bizda hatto tayyorlashga mahsulot ham yo‘q! — dedi.
Shayx:
— Bu muloqotning barchasini eshitib turdim. Shunda uy sohibiga bunday dedim: — Birodar, sizdan bir iltimosim bor: men bilan birga masjidga yuring, u yerda birodarlarimiz bilan birga iftor qilamiz. Keyin men siz bilan uyingizga qaytaman va sizga duo qilaman.
Uy sohibi rozi bo‘ldi va ular birgalikda masjidga yo‘l olishdi. Masjidda jamoat bilan birga iftor qilishdi va ibodat qilishdi. Keyin shayx va uy sohibi uning uyiga qaytishdi. Shayx unga va uning oilasiga duo qildi va ular bilan suhbatlashdi. Bu voqea uy sohibining qalbida chuqur iz qoldirdi va uning iymonini mustahkamladi.
Bu qissa bizga mehr-muhabbat, saxovat va birodarlikning ahamiyatini ko‘rsatadi. Shayxning uy sohibining holatini tushunib, uning ehtiromini saqlab, uni masjidga taklif qilishi va u yerda jamoat bilan birga iftor qilishlari ularning har ikkisi uchun ham barakotli bo‘ldi. Bu holat bizga insonlar o‘rtasidagi mehr-muhabbat va hamjihatlikning qanchalik muhim ekanligini eslatadi".
Homidjon domla ISHMATBЕKOV