Sayt test holatida ishlamoqda!
08 Iyun, 2025   |   12 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:06
Quyosh
04:50
Peshin
12:27
Asr
17:36
Shom
19:58
Xufton
21:35
Bismillah
08 Iyun, 2025, 12 Zulhijja, 1446

Aql va fikr

15.10.2018   4751   4 min.
Aql va fikr

Insonni boshqa jonzotlardan ajratib turuvchi va uning asosiy xususiyatini belgilovchi “fahm-farosat, o‘ylash, anglash va tafakkur malakasi”ni anglatuvchi atama “aql” deyiladi.

Darhaqiqat, aql orqali ilmu ma’rifat sirlari ochiladi. Jamiyatning murakkab muammolari hal etiladi, turli-tuman hayotiy voqealar, nozik masalalar o‘z yechimini topadi. Chunki, inson faqat aql bilan narsaning mohiyatini ravshan anglashi mumkin. U aql bilan fikrlaydi, aql bilan harakat qiladi.

 Alloh taolo xabar berib aytadi:

“…Biladiganlar bilan bilmaydiganlar teng bo‘lurmi?! Darhaqiqat, faqat aql egalarigina eslatma olurlar”.(Zumar surasi 9-oyat)

Alloh taolo mazkur oyati karima orqali inson aqli ilmu ma’rifat va imon bilan hamohang ekanini ta’kidlaydi. Zero, imon aql vositasi ila yuzaga keladi. Aql haq bilan botil, hidoyat bilan zalolat orasini ajratib beradi. Yomonlik bilan yaxshilik o‘rtasini farqlaydi.

Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam: “Aql haq va botilni ajratadigan qalbdagi nurdir”, -deganlar.

Omir ibn Abdulqays: “Aqling seni noloyiq ishlardan qaytara olsa, demak sen aqllisan”, — degan.

Alloh taolo inson zotini aql tufayli mukarram etib, uni barcha jonzotlardan afzal qildi. Aql sababidan insonga turli burch va vazifalarni yukladi.

Alloh taolo O‘z irodasi va qudrati ila insonni aqlli qilib yaratdi. Shuning uchun ham islom ta’limoti aql rivoji va taraqqiyotiga katta ahamiyat beradi. Zero, islom dini aql yuritish, fikrlash, nazar solish va ibratlashishga chaqiruvchi dindir. Islom aqidasiga ko‘ra, ilohiy vahiy bilan aql o‘zaro ziddiyatga bormaydi, chunki payg‘ambarlarga berilgan vahiy va aql Alloh taoloning ilohiy tuhfalari hisoblanadi. Qur’oni karim oyatlarini chuqurroq mushohada qilsak, vahiy va aql bir-birini naqadar qo‘llab quvvatlashini yaqqol ko‘ramiz. Alloh taolo aytadi:

 “Albatta, osmonlar va Yerning yaratilishida, kecha va kunduzning almashib turishida, odamlar uchun foydali narsalar ortilgan kemalarning dengizda suzishida, Alloh osmondan tushirib, u sababli (o‘lik) yerni tiriltirgan suvda, turli jonzotlarni unda (yerda) tarqatib qo‘yishida, shamollarni (turli tomonga) yo‘naltirishida va osmon bilan Yer orasidagi bo‘yin sundirilgan bulutlarda aqlni ishlatadigan kishilar uchun alomatlar (Allohning vujudi va qudratiga dalillar) bordir”. (Baqara surasi 164-oyat)

Alloh taolo boshqa bir oyati karimada sog‘lom aql egalarini fikr yuritishga va turli hissiyotlarni isloh etishga chorlaydi.

Qur’oni karim oyatlari va Hazrati Payg‘ambarimiz (s.a.v)ning hadislari barcha insonlarga ilm-ma’rifat hosil qilishda aqlni ishlatish ahamiyatini, turli hayotiy muomalalarda aql bilan ish tutishni o‘rgatadi. Aql – idrok etish, ajratish va hukm chiqarishda asosiy omildir. Turli fiqhiy masalalar yechimida ijtihod qilish va ularni yangilashda aqlning o‘rni e’tirof etilgan. Ibodatlar va hayotiy ishlarda aqlu tafakkurni o‘z o‘rnida ishlatish vojibligi alohida ta’kidlanadi.

Shu sababli yashayotgan oilamiz, mahalla-ko‘y, qishlog‘imiz, shahrimizda har bir ish qilishimizda, muomalamizda shoshqaloqlik qilmay, bo‘lar-bo‘lmas gaplarga uchmay, Alloh bergan aqlimizni ishlatishimiz, har narsani aql tarozusida o‘lchab, keyin ish qilishimiz yoki gapirishimiz darkor bo‘ladi.

Bishr Hofiy; “Agar insonlar Alloh taoloning buyukligi haqida fikrlashsa edi, Unga hech qachon osiy bo‘lishmas edi”. degan

Inson to‘g‘ri va chiroyli fikr qilishi orqali barcha yomonlik va qabihliklardan yuz o‘girib, chiroyli va maqbul ishlarni qilishga kirishadi. Tafakkur qilish orqali inson zoti o‘rtasida fazilatli munosabatlar o‘rin oladi. G‘iybat, hasad, gunoh, mas’uliyatsizlik, razolat va jaholat chekinadi.

Botir Nosirov
Xovos tumani «Husnobod»
jome masjidi imom-xatibi

 

O‘MI matbuot xizmati

Maqolalar
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Istig‘forning 72 ta xislati

02.06.2025   5569   4 min.
Istig‘forning 72 ta xislati

ISTIG‘FOR ning 72 ta XISLATI

                                       ni

    ULUG‘  USTOZ  ULAMOLARIMIZ  bayon  qilib  berganlar:

 

 

Kalomulloh – Qur’oni karimning

muborak oyati karimalaridan

va

Janobi Payg‘ambarimiz

Rasululloh sallallohu alayhi vasallamning

muborak hadisi shariflaridan

       ISTIG‘FOR ning 72 ta XISLATI:

 

 

  1. Alloh taologa itoatgo‘y banda istig‘for aytadi.
  2. Istig‘for aytgan banda payg‘ambarlar, solihlar yo‘lidan yuradi.
  3. Istig‘for aytuvchi odam imon halovatiga erishadi.
  4. Istig‘for bandani gunohlardan poklaydi.
  5. Istig‘for aytuvchining gunohlari savobli ishlarga almashtiriladi.
  6. Istig‘for aytuvchiga ne’matlar ko‘paytirib beriladi.
  7. Istig‘for bandaning ikki dunyoda ham martabasini ko‘taradi.
  8. Istig‘for baxt-saodat olib keladi.
  9. Istig‘for tufayli istig‘for aytuvchi ham, atrofdagi odamlar ham buzuqliklardan poklanadi.
  10. Istig‘for yomg‘ir yog‘ishiga sabab bo‘ladi.
  11. Istig‘for mol-dunyoga baraka kiritadi.
  12. Istig‘for aytuvchi inson farzand ne’mati bilan siylanadi.
  13. Dehqonchilik, chorvachilikdagi unumdorlik ham istig‘for aytish bilan uzviy bog‘liq.
  14. Istig‘for aytuvchi jahannamdan najot topadi.
  15. Istig‘for bandaning jannatga kirishiga sabab bo‘ladi.
  16. Istig‘for Alloh taoloning rahmati tushishiga sabab bo‘ladi.
  17. Istig‘for tanani baquvvat qiladi.
  18. Istig‘for aytuvchi odamning hayoti farovon bo‘ladi.
  19. Istig‘for aytuvchiga yaxshiliklar ko‘paytirilib beriladi.
  20. Istig‘for inson ko‘nglini xotirjam qiladi.
  21. Istig‘for boshga tushgan balolarni daf etadi.
  22. Istig‘for bandani Alloh taologa yaqinlashtiradi.
  23. Istig‘for aytuvchi odam Alloh taoloning rahmat-marhamatiga sazovor bo‘ladi.
  24. Istig‘for banda holatini ijobiy tomonga o‘zgarishiga sabab bo‘ladi.
  25. Istig‘for g‘iybatga kafforat bo‘ladi.
  26. Istig‘for shayton vasvasasini qaytaradi.
  27. Alloh taolo istig‘for aytgan bandani yaxshi ko‘radi.
  28. Istig‘for aytish Alloh taoloni xursand qiladi.
  29. Istig‘for g‘am-tashvishlarni ketkazadi.
  30. Istig‘for aytuvchi muammolaridan qutuladi.
  31. Istig‘for aytuvchi odam gunohlardan forig‘ bo‘ladi.
  32. Istig‘for aytuvchi muvaffaqiyat qozonadi.
  33. Istig‘for tashvishlarni aritadi.
  34. Ko‘p istig‘for aytuvchi odam kasallikdan to‘liq tuzalib ketadi.
  35. Istig‘for aytuvchi odam qiyinchilikdan farovonlikka chiqadi.
  36. Alloh taolo istig‘for aytuvchining mushkullarini oson qiladi.
  37. Yetib bo‘lmas marralarni istig‘for ila zabt etadi.
  38. Istig‘for ila dildagi vasvasalar yo‘qoladi.
  39. Istig‘for bilan qo‘rquvlar ariydi.
  40. Istig‘for bilan dilga quvonch kiradi.
  41. Istig‘for qalbga taskin beradi.
  42. Istig‘for ko‘ngilni xotirjam qiladi.
  43. Istig‘for tinchlik-xotirjamlik olib keladi.
  44. Istig‘for insonni sog‘lom qiladi.
  45. Istig‘for kasalliklarni aritadi.
  46. Istig‘for aytuvchi odam yorug‘ kunlarga erishadi.
  47. Istig‘for bilan inson orzusiga yetadi.
  48. Istig‘for aytuvchining dili yayraydi, ko‘ngli yoziladi.
  49. Istig‘for xursandchilik olib keladi.
  50. Istig‘for qalbni charog‘on, ruhni tetik qiladi.
  51. Istig‘for aytuvchining xotirasi kuchayadi.
  52. Istig‘for yuzni nurli qiladi.
  53. Istig‘for rizq kelishini osonlashtiradi.
  54. Istig‘for aytuvchining duosi qabul bo‘ladi.
  55. Alloh taolo istig‘for aytuvchining og‘irini yengil qiladi.
  56. Ko‘p istig‘for aytgan odam Qiyomat kuni nomai a’molini ko‘rib xursand bo‘ladi.
  57. Olamdan o‘tib ketgan ota-onalar farzandlari aytgan istig‘forlari tufayli jannatda eng yuqori martabalarga ko‘tarilishadi.
  58. Istig‘for odamni tushkunlikdan xalos etadi.
  59. Istig‘for hasrat-nadomatni, pushaymonni ketkazadi.
  60. Istig‘for qalbni tiniqlashtiradi.
  61. Istig‘for aytib yuruvchi odamga Alloh taolo har qanday qiyin vaziyatdan chiqish yo‘lini ko‘rsatadi.
  62. Istig‘for aytib yuruvchi odamning Alloh taolo musibatlarini ko‘taradi.
  63. Istig‘for aytib yurgan bandaning Alloh taolo har qanday qiyinchiliklarini yengillashtiradi.
  64. Istig‘for aytib yuruvchi inson qashshoqlikka yo‘liqmaydi.
  65. Istig‘for aytuvchining ishlari yurishadi.
  66. Istig‘for er-xotin o‘rtasidagi kelishmovchilikni daf etadi.
  67. Istig‘for farzandlarni itoatli qiladi.
  68. Alloh taolo istig‘for aytib yurgan odamga kutmagan tarafidan ne’mat, rizq jo‘natadi.
  69. Istig‘for aytuvchi odamning rizqi ulug‘ bo‘ladi.
  70. Istig‘for aytuvchi odamning kasb-koriga Alloh taolo xayr-baraka beradi.
  71. Kim mo‘minlar haqqiga istig‘for aytsa, Alloh unga har bir mo‘min muqobilida bittadan hasanot yozib qo‘yadi.
  72. Istig‘for aytilgan xonadonga ilohiy fayzu xayr-baraka kiradi.

 

Mehribon Parvardigorimiz

o‘zlarimizni ham,

farzand-zurriyotlarimizni ham

O‘zi buyurgan,

Janobi Payg‘ambarimiz alayhissalom tavsiya etgan,

o‘tmishda o‘tganlarimizning ruhlari shod bo‘ladigan,

xalqimiz xursand bo‘ladigan,

ota-onalarimiz rozi bo‘ladigan yo‘llardan yurishimizni nasib etsin!

Ibrohim domla Inomov

Ibratli hikoyalar