Sayt test holatida ishlamoqda!
13 Iyun, 2025   |   17 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:49
Peshin
12:28
Asr
17:38
Shom
20:00
Xufton
21:38
Bismillah
13 Iyun, 2025, 17 Zulhijja, 1446

Kamtarlik

24.01.2024   768   4 min.
Kamtarlik

Kamtar boshliq eng afzal odam sanalishidan tashqari, eng ko'p faoliyatli kishi hamdir, zero, u doim xatolarini e'tirof etishga, ergashuvchilariga yorug'lik ulashishga tayyor bo'ladi. Boshqalardan ta'lim olaveradi. Bu esa kamtarona boshliqlik sifatlaridandir.

Kamtar odam nafsni boshqarishga eng qudratli odam hisoblanadi. Nafsni boshqarish ayni vaqtda muvaffaqiyatli hayot kalitlaridandir.

Kamtar inson o'ziga juda kam e'tibor beradi, natijada ig'vogarlik qilinadigan o'rinlarda ham o'zini boshqara biladi. Boshqalarni qanday bo'lsa shundayligicha qabul qiladi, ular bilan bog'lanishi, mustahkam aloqalarni o'rnatishi oson bo'ladi.

Kamtar odam “Butun olam mendan qarzdor”, “Mening mavqeyim boshqalarnikidan baland” kabi xayollardan xoli bo'ladi. U hamma narsani yaxshi qabul qilshim, kechiruvchan bo'lishim, shaxsiy fikrlarimni boshqalarnikidan Afzal ko'rib, o'zimni oqlamasligim kerak, deb biladi.

Kamtar tolibi ilm, talabalar ichida eng ilmlisi bo'ladi, xuddi chuqur erda suv ko'p bo'lgani kabi.

Nabiy sollallohu alayhi vasallam aytadilar: “Alloh bandani kechirimliligi tufayli faqat va faqat qadrini ko'taradi. Qaysiki banda Alloh oldida o'zini kamtar tutsa, Alloh uni yuqorilatadi” (Imom Muslim rivoyati).

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam kamtarlar sayyidi edilar, buyuk qadr-qimmatlari, oliy maqomlaridan tashqari u zotda kibr, dimog'dorlikdan asar ham bo'lmagan. Mo'minlarga qanotlarini pastlatar, ularga kattalik qilmasdilar, ular orasida o'tiganda xuddi ulardan bo'lgan bir oddiy odam singari o'tirardilar. Tashqaridan kelgan odam u zotni ajrata bilmasdi, chunki to'g'ri kelgan joyga o'tirib ketaverardilar. Savol so'rab kelgan begona odamlar “Muhammad kim?” deya so'ragani ham bejizga emas!

Abu Zarr va Abu Hurayra roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam sahobalari orasida o'tirar edilar, begona odam kelsa, payg'ambar qaysi birlari ekkanini ajrata olmay so'rardi. Keyin biz Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga alohida joy qilishni qasd qildik, toki begona odam kelsa, bilishi uchun. Tuproqdan minbar qurdik, keyin unga o'tiradigan bo'ldilar, biz esa atroflarida o'tirar edik” (Abu Dovud rivoyati).

Kamtarlik bilimsiz odamninig bilimsizligini satr qiladi. Kibr esa aksincha, bilimli odamning fazlini yo'qqa chiqaradi. Oqil odam daraxtning shoxiga o'xshaydi, kattalashgani sari enkayib, kamtarlashib boradi.

Bir rivoyatda aytilishicha, Ali roziyallohu anhu go'sht sotib olib, yopinchiqlariga solibdilar. Odamlar: “Ey mo'minlar amiri, keling, sizdan olaylik”, deyishibdi. Shunda u zot: “Yo'q, boshliq odam ko'tarishga haqliroq”, degan ekanlar.

Doktor Hasson Shamsi Poshoning "Metin qoyalar" kitobidan

G'iyosiddin Habibulloh, Ne'matulloh Isomov tarjimasi.

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Qalbingizni zabonsiz toshga aylantirib qo‘ymang.

09.06.2025   6247   4 min.
Qalbingizni zabonsiz toshga aylantirib qo‘ymang.

Har yangi kunning tongini ko‘rganingizda qalbingizni zikr ila to‘ldiring. Iymon zikrlariga quloq tutar ekansiz, borliq Yaratgan Zot sari talpinayotganini his qilasiz. Alloh taolo aytadi: «...Mavjud bo‘lgan barcha narsa hamd bilan Unga tasbeh aytur...»[1]. Balki uyda, balki ko‘chada, qayerda bo‘lsangiz-da, Allohning zikriga shoshiling. Zikrlarni ko‘paytirganingiz sari Allohga bo‘lgan muhabbatingiz ortib boradi, osmonlaru yerning Xoliqi bo‘lgan Alloh taolodek buyuk Zot suyanchig‘ingiz ekanini anglaysiz...

Ushbu misralarni doim yodda tuting:

Gar ersa qalblar Xoliqin zikridin mosuvo,
Alar jasad ichidin joy olgan tosh kabi go‘yo.

Qalbingizni zabonsiz toshga aylantirib qo‘ymang.
Toshda na mehr va na his bor. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam: “Robbini zikr qiladigan bilan zikrdan yiroqda bo‘lgan kishi xuddi tirik bilan o‘lik kabidir” [2],  deganlar.

Yana Nabiy alayhissalom: “Sizlarga amallaringizning eng xayrlisi va Sultoningiz huzurida eng pokiza, darajangizni yuqorilatadigan, sizlar uchun tillo-kumushlarni ehson qilgandan-da, dushmaningizga yo‘liqib, uning boshini tanasidan judo qilishingiz, u ham sizning kallangizni bo‘yningizdan uzib tashlashidan-da yaxshiroq amal qaysi ekanini bildirib qo‘yaymi?!” dedilar. Sahobalar: ”Ha, ey Allohning Rasuli”, deyishdi. U zot: U Allohning zikridir”,3] dedilar.

Ubayd ibn Umayr aytadilar: “Mo‘minning amal daftaridagi hamd ila tasbeh – u bilan dunyo tog‘laricha tillo sudralib yurishidan xayrlidir”.

Nabiy alayhissalom yana boshqa bir hadisda: «Alloh taoloning fazilat izlab kezib yuruvchi farishtalari bo‘lib, ular zikr aytib o‘tirilgan davralarni izlab yurishadi. Shu asnoda zikr bo‘layotgan davrani topishsa, farishtalar zikr halqasidagilar bilan birgalikda o‘tirishadi va bir-birlarini qanotlari bilan o‘rab olishadi, shu tarzda zikrdagi kishilar bilan dunyo osmonining orasi farishtalar bilan to‘lib ketadi. Zikr halqasidagi kishilar tarqalib ketishsa, farishtalar osmonga ko‘tarilib ketishadi.

Keyin Alloh taolo hammasini bilib turgani holda, ulardan: “Qayerdan keldinglar? – deb so‘raydi. Ular: “Biz yerdagi bandalaring oldidan keldik. Ular Senga tasbeh aytyaptilar, takbir, tahlil aytib, Senga maqtov yo‘llayaptilar va O‘zingdan so‘rashyapti”, deb javob qaytarishadi.

Alloh taolo: “Ular Mendan nimani so‘rayapti?” – dey­di. Farishtalar javoban: “Sendan jannatingni so‘rashyapti”, deyishadi.  Alloh taolo: “Ular jannatimni ko‘rishganmi?” – deya farishtalardan yana savol so‘raydi. Farishtalar javob berib: “Yo‘q! Ey Yaratgan Zot!” – deyishadi. Alloh subhanahu va taolo yana: “Mabodo ular jannatimni ko‘radigan bo‘lsalar, holat qanday bo‘ladi-ya?” – deydi. Farishtalar: “Ular yana Sendan panoh tilashyapti”, deyishadi. Alloh taolo savol tariqasida: “Nimadan panoh berishimni so‘rashyapti?” – deydi.

Ular: “Jahannamingdan, ey Yaratgan Zot!” – deb javob qaytarishadi. “Ular do‘zaximni ko‘rganmi?” – deb so‘raydi Alloh taolo. Javob qaytarib: “Yo‘q!” – deyishadi ular.

Alloh taolo: “Ular do‘zaximni ko‘rishsa qanday bo‘larkin?” – deydi.

Farishtalar: “Ular yana Sendan mag‘firat qilishingni so‘rashyapti”, deyishadi.

Alloh taolo: “So‘zsiz ularning gunohlarini kechirdim, ularga so‘rovlarini ato etdim va panoh tilagan narsalaridan ularni O‘z panohimga oldim”, deydi.

Farishtalar: “Ey Yaratgan Zot! Ular orasida falonchi, o‘ta xatokor qul ham bor. U o‘tib keta turib ularning oldiga o‘tirib oldi”, deyishadi. Alloh taolo shunday deya marhamat qiladi: “Uni ham kechirdim! Ular hammajlislari badbaxt bo‘lmaydigan kishilardir”, deydi»[4]dedilar. 

 


[1]  Isro surasi, 44-oyat.
[2]  Imom Muslim rivoyati.
[3]  Imom Termiziy rivoyati.
[4]  Imom Muslim rivoyati.