Sayt test holatida ishlamoqda!
31 May, 2025   |   4 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:11
Quyosh
04:53
Peshin
12:26
Asr
17:33
Shom
19:52
Xufton
21:27
Bismillah
31 May, 2025, 4 Zulhijja, 1446

Ayolning mahramlari

02.08.2018   16592   4 min.
Ayolning mahramlari

Mo‘minalarga ham ayting, ko‘zlarini (nomahram erkaklardan) quyi tutsinlar va avratlarini (zinodan) saqlasinlar! Shuningdek, (odatda) ko‘rinib turadiganidan boshqa ziynatlarini ko‘rsatmasinlar va ro‘mollarini ko‘kraklari uzra tushirib olsinlar! Ular zeb-ziynatlarini erlari, yo otalari, yo erlarining otalari, yo o‘g‘illari, yo erlarining o‘g‘illari, yo o‘zlarining aka-ukalari, yo aka-ukalarining o‘g‘illari, yo opa-singillarning o‘g‘illari, yo o‘zlari (kabi) ayollar, yo qo‘l  ostilaridagi (cho‘ri)lar, yoki ayollardan behojat bo‘lgan (ya’ni juda keksayib qolganlar, xunasalar yoki aqlsiz-devonalar kabi) erkak xizmatkorlar, ayollarning avratlaridan xabardor bo‘lmagan yosh bolalardan boshqa kishilarga ko‘rsatmasinlar! Yana yashirgan ziynatlarini bildirib, oyoqlarini (yerga) urmasinlar! Barchangiz Allohga tavba qilingiz, ey mo‘minlar! Shoyad (shunda) najot topsangiz» (Nur surasi, 31-oyat).

Islom ummatining baxt-saodatga erishishi uchun barcha narsani batafsil bayon etib bergan Qur’oni karim ayollar ziynatlarini ko‘rsatishi mumkin bo‘lgan umr yo‘ldoshidan tashqari mahram erkaklarni umumiy hukmdan istisno tarzda birma-bir bayon etgan. Buning hikmati oyatda zikr qilingan erkaklar bilan ayolning doimiy muomalada bo‘lish zaruratidir. Bu zikr qilingan erkaklar ayol ila qarindoshlik rishtasi bilan bog‘liq va fitnaga o‘rin yo‘q. Demak, ayolning mahramlari bilan tanishib chiqamiz.

  1. Er. Er xotinning barcha joyiga, butun vujudiga qarashi mumkin. Yana oyatda istisno etilgan a’zodan tashqari barcha a’zolardan manfaatlanishi mumkin;
  2. Ota va bobolar. Ayolning ota va ona tomonidan otalari;
  3. Erning otasi (qaynotasi);
  4. Ayolning o‘z o‘g‘illari, erning o‘g‘illari (o‘gay o‘g‘illari) va nabiralari;
  5. Ayolning qarindoshi (ak-uka,opa-singil)lari. Xoh ota-onasi bir, xoh faqat ona, yoki ota bir qarindoshi bo‘lsin, farqi yo‘q;
  6. Qarindosh(aka-uka, opa-singil)larining o‘g‘illari;

Sanab o‘tilganlarning barchasi ayolga mahram hisoblanadi. Bular oldida ziynatlarini ochish mubohdir. Alloh taolo yuqoridagi oyatda amaki va tog‘alariga oid hukmni bayon etmagan. Fiqh ilmi olimlarning fikriga ko‘ra, amaki va tog‘alarning hukmlari ham mahramiyat e’tiboridan yaqinlik darajalari sanalgan kishilar bilan birdir. Amaki va tog‘alar ota hukmida bo‘lgani uchun oyatda alohida sanalmagan. Oyatda aytib o‘tilgan qarindosh erkaklar ayolning mahrami bo‘lgani kabi emikdosh (bir onaning sutidan oziqlangan) aka-ukalar ham ayolning mahramlari hisoblanadi.

Shu o‘rinda ziynat va ziynat o‘rinlarini bilib olishimiz shart. Ziynat ikki xil bo‘ladi. Biri xalqiy (yaratilishdan) bo‘lgan ziynat, ikkinchisi esa erishilgan ziynat. Tananing a’zolari xalqiy ziynatdir. Erishilgan ziynat esa, kiyilgan go‘zal libos, taqinchoqlar, ko‘zga surilgan surma, qo‘lga qo‘yilgan xinaga o‘xshash narsalardir. Ziynat o‘rinlariga ayolning bo‘yni, qo‘l va bilaklari hamda oyog‘i kiradi. Ayolning mahramlari mana shu ziynat o‘rinlarini ko‘rishlari muboh sanaladi. Mahramlardan tashqari begona erkaklar yuz va qo‘llaridan boshqa o‘rinlarni ko‘rishi haromdir. Yuz va qo‘lning avrat emasligini aytadigan olimlar u ikkisida hech bir ziynat ashyosi bo‘lmasligini va bularning ochilishi fitnaga sabab bo‘lmasligini shart qilib qo‘yadilar.

Imom Zamaxshariy rahmatullohi alayh aytadi: “Oyatdagi ziynatning zikr etilishidan hikmat – ziynat joylarini berkitish zarurligini ifoda etishdir. Chunki Alloh taolo “Ziynatlarini ko‘rsatmasinlar” deya buyurar ekan, aslida ziynat joylarini iroda qilgan, ya’ni maqsad qilib qo‘ygan. Chunki taqilmagan ziynatlarni ko‘rish harom emas. Bu jihatdan ziynatlarning taqiqlanishiga zarurat yo‘q. Demak, aslida taqiqlanadigani – zeb-ziynat buyumlari taqiladigan joylardir”.

Ulamolar “hali ayollarning yashirin joylaridan xabardor bo‘lmagan bolalar” oyati haqida turli fikrlarni aytganlar: Bu oyatda balog‘atga yetmagan bolalar nazarda tutilgan; yoshligi tufayli ayolning maxfiy bo‘lmagan joylarini farqlay olmaydigan bolalar. Bular o‘n yoshga yetmagan bo‘lishlari kerak. Agar bola balog‘atga yetmagan bo‘lsa ham ayolning maxfiy joylarini  tushunsa, ayollar bunday bolalar oldida ziynatlarini ko‘rsatmaganlari ma’qul.

 Manbalar asosida “Mirza G‘olib” jome masjidi imom noibi Q. Salimov
tayyorladi.

Boshqa maqolalar

Kataraktaning davosi

21.05.2025   5639   7 min.
Kataraktaning davosi

Bismillahir Rohmanir Rohiym

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.


(Qur’oniy dori)

Savol: Ko‘zga oq tushganda jarrohlik yoki dori tomizishdan boshqa muolajalar ham bormi?

Javob: Ilmiy qo‘llanma va ilmiy nazariyalarda umumiy urinishlar bor. Ular ko‘proq proteinni almashtirishga, xususan, oq tushgan ko‘zni avvalgi holatiga qaytarishga qaratilgan. Gohida kimyoviy yo‘l bilan imkon topiladi. Bu o‘zgartirish juz’iy xolos, mukammal bo‘lmaydi. Ammo kimyoviy yo‘lni ko‘z gavharidagi proteinga qo‘llash mumkin emas.


Savol: Mana shunday nuqsonli yechimlargina mavjud bo‘lgan kasallikka qanday qilib siz Qur’oni karim orqali davo topdingiz?

Javob: Yuqorida aytib o‘tganimdek, ko‘z gavharining tashqi yuzasi parda bilan qoplangan bo‘lib, unda protein bor. O‘sha proteinning tarkibi o‘zgarsa, gavharning holati ham o‘zgarib, oqibatda xiralik kelib chiqadi. Shuning uchun biz o‘sha proteindagi fiziologik o‘zgarishni tiklashning tabiiy uslubini qidirdik. Bunda bizga Yusuf surasidagi quyidagi oyatlar yordam berdi:

«U bulardan yuz o‘girib, «Esizgina Yusuf!» dedi va qayg‘udan ko‘zlariga oq tushdi. U dardini ichiga yutdi (ojiz bo‘lib qoldi)» (84-oyat). Yusuf alayhissalom Robbimizdan kelgan vahiy sababli akalaridan otalari huzuriga ko‘ylagini olib borishni talab qildilar:

«Mana bu ko‘ylagimni olib borib, otamning yuziga tashlangiz, ko‘zi ochilur. So‘ng barchangiz ahlingiz ila huzurimga kelinglar. Karvon (Misrdan) yo‘lga chiqqan vaqtda otalari (Ya’qub alayhissalom o‘z uylarida turib, huziridagi kishilarga): «Meni aqldan ozgan demanglar u, lekin men Yusufning hidini sezmoqdaman», dedi. Ular: «Allohga qasamki, albatta, sen eski adashuvingdasan», dedilar. Xushxabarchi kelib, (ko‘ylakni) uning yuziga tashlagan edi, u yana ko‘radigan bo‘ldi. U: «Men sizlarga: «Allohdan sizlar bilmaydigan narsani bilaman», demaganmidim?» dedi» (Yusuf surasi, 93–96-oyatlar).

Yusuf alayhissalomning ko‘ylaklarida qanday shifo bo‘lishi mumkin edi? Bu haqda o‘ylab-o‘ylab, terdan boshqa narsani topmadik. Shundan so‘ng inson tanasidan ajraladigan terning tarkibiy elementlarini o‘rgandik. An’anaviy jarrohlik yo‘li bilan ko‘zdan chiqarib olingan, xiralashgan gavharni olib, terga botirib ko‘rganimizda uning biroz shaffoflashganini ko‘rdik. So‘ngra savol tug‘ildi: bu holatda terdagi barcha moddalarning shunday ta’siri bormi yoki undagi qaysidir bir moddaningmi? Javob shuki, bu uning tarkibidagi bir moddaning – karbamidning («mochevina») ta’siri ekan. Bu moddani kimyoviy usul bilan ham tayyorlab, laboratoriya sharoitida ko‘zi xiralashgan yoki ko‘ziga oq tushgan hayvonlarda sinab ko‘rildi. Biroq kuzatuvlar davomida kimyoviy yo‘l bilan tayyorlangan o‘sha malham bu kasallikni tuzatmadi, balki ko‘z gavhariga oq tushishiga sabab bo‘ldi. Bu narsa yo‘naltirilgan maxsus chiroq (slit lamp), ultratovush hamda ko‘z gavharidan akslangan ultrabinafsha nur yordamida tekshirib ko‘rildi. Bundan keyin kompyuterdagi fiziologik okulyarda 250 ming dollar to‘lab, yarim soat tajriba o‘tkazilganida uning yorug‘lik akslantirish darajasi 2 foizdan oshmadi. Lekin inson teridan tayyorlangan tomchi quyilganda 15 daqiqada 2 foizdan 60 foizga yorug‘lik darchasi ochildi. 20 daqiqada 90 foizga ziyodalashdi. 30 daqiqada 95 foizga ziyodalashdi. 60 daqiqada 99 foizga ziyodalashdi.


Savol: Bu tomchida nojo‘ya ta’sirlar kuzatildimi?

Javob: Mutlaqo. Ter tanadan ajralib chiqadigan modda bo‘lib, yuqorida aytganimizdek, uning tarkibi karbamidning tarkibi bilan deyarli bir xil. Shuning uchun bu malham konsentratsiyasini o‘n barobarga oshirib, hayvonlarda tajriba o‘tkazish lozim. Bunda malham organizmga og‘iz orqali yoki bevosita yurakning protein pardasiga kiritish orqali singdirildi. Ushbu tajribada ham nojo‘ya ta’sirlar kuzatilmadi, malham jigar, buyrak, miyaga yoki qon tarkibiga umuman ta’sir ko‘rsatmadi.


Savol: Bu tajriba quyonlar ustida o‘tkazilgan ekan. Agar buni insonning fiziologik ko‘zi ustida o‘tkazilsa, nima bo‘ladi?

Javob: Bunday tajriba 250 ta ko‘ngilli ishtirokchi ustida o‘tkazilganida 90 foizdan ko‘proq kishilarning ko‘zidagi oqlik ketib, ko‘rishi avvalgi holiga qaytdi. Klinik tekshiruvlar shuni ko‘rsatdiki, qolgan 10 foiz kishilarning ko‘z gavharida shaffoflik kuzatilgan, biroq ko‘z to‘rida boshqa kasallik bo‘lgani uchun ularning ko‘rishi yaxshilanmagan.


Savol: Ana shu tomchi ko‘zdagi kataraktadan boshqa ko‘z kasalliklariga shifo bo‘la oladimi?

Javob: Ha, ko‘zdagi shox pardaga ham shifo bo‘ladi. Ko‘z zaiflashganda oqlik yuzaga kelishi ana shu shox parda sirtida sodir bo‘ladi. Bu qon quyilgandagi yoki shox parda tarkibidagi proteinining tabiatida o‘zgarish bo‘lgandagi holatdir. Tajribalardan sobit bo‘ldiki, ushbu tomchini ikki hafta davomida har kuni ikki martadan quyib borilsa, ko‘rish xususiyati yaxshilanib, asl holiga qaytadi.


Savol:  Shox pardadagi oqlik avvallari qanday muolaja qilinar edi?

Javob: Avvallari o‘lgan kishining ko‘z shox pardasini ko‘chirib o‘tkazish orqali muolaja qilinar edi. Ilova qilib aytadigan bo‘lsak, bunda ko‘rish quvvati avvalgi holiga qaytmas edi.


Savol: Siz o‘zingizni qanday his qildingiz? Chunki siz butun insoniyatga Qur’on voqeligidan muolaja taqdim qildingiz. Vaholanki, ichimizdagi ba’zi kishilar dunyoviy ishlarga yoki ilmiy bahslarga Qur’onning aloqasi yo‘q deb hisoblashadi.

Javob: Men bu ishim bilan ilmning zakotini ado qildim, deb hisoblayman. Axir molning zakoti chiqarilganidek, ilmning ham zakoti chiqariladi-ku? Axir ilm insonlarning yaxshi kuniga xizmat qilishi kerak! Bundan tashqari, ushbu amaliy tajriba sababli Qur’oni karimning azamatini va ulug‘ligini yana bir bor his etdim. «Qur’onni mo‘minlar uchun shifo va rahmat o‘laroq nozil qilurmiz. U zolimlarga ziyondan boshqani ziyoda qilmas» (Isro surasi, 82-oyat). Shunga binoan, bu ulug‘ Kitobga qaytishni umid qilaman. Agar haqiqiy ma’noda qaytsakkina, avvalgi davrimizni qo‘lga kiritib, butun insoniyatni hidoyatga chorlay olamiz.


Savol: Bu dori bozorlarga chiqarilganida unga «Qur’oniy dori» deb ishora qilinadimi?

Javob: Ha, biz bu dorini ishlab chiqaruvchi shirkatga «Bu Qur’oniy dori», deb yozib qo‘yishni shart qilganmiz. Toki butun olam ana shu Qur’onning rostligini, dunyo va oxiratda odamlarni baxtli qilishda faol ekanini bilsin. Suhbatimiz oxirida yangi bir bahsni, Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam) hadisi sharifda vasf qilganlaridek, ko‘z tibbiyotidagi boshqa bir dorini taqdim etmoqchiman. Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam) «Qo‘ziqorin ham bir ovqat turi bo‘lib, uning suvi ko‘z uchun shifodir», deganlar.

Inshaalloh, Allohning izni bilan mana shu bahs ham kelajakda keng qamrovli ilmlarni ochib beradi.

“Qur’on va Sunnatdagi ilmiy mo‘jizalar” kitobidan