Aslida, insonlar o‘qishni juda yaxshi ko‘radi. Amaliyot shuni isbotladiki, shaharlarda qad rostlagan kutubxonalar doimo odamlar diqqat markazida bo‘lib keladi. Internet rivojlanib borishi va kattalarning yoshlar savodsizligidan doim nolishiga qaramay, biz hali ham bilim tomon intilamiz. Ayniqsa, bilim manbai sifatida mana bunday yorqin arxitektura durdonalari qad rostlangan bo‘lsa.
Boyazid davlat kutubxonasi, Istanbul
Bino 1506 yil qurilgan bo‘lib, yo‘l bo‘yidagi karvonsaroy sifatida xizmat qilgan. Faqatgina 19 asr oxiriga kelib u davlat kutubxonasiga aylanadi. Yaqindagina arxitektura yodgorligini yangilash ishini Tabanlioglu studiyasining mutaxassislari o‘z bo‘yniga oldi va saqlanib qolgan mumtoz namuna bilan ozgina zamonaviy dizaynni uyg‘unlashtirdi.
Venessla, Norvegiya
Norvegiyaning Vennesla kutubxonasi koinot portalidek ko‘rinishga ega. Har bir bo‘rttirma bo‘linmalarning o‘z yoritgichi mavjud bo‘lib, u har bir tashrif buyuruvchiga ayni daqiqaning g‘alati, omonat hissiyotini ulashadi. Tovushlarni yutib yuboruvchi materiallar zalga ajoyib jimjitlikni hadya qiladi.
Birmingem kutubxonasi, Angliya
Birmingem kutubxonasining tashqi ko‘rinishi metall to‘r bilan o‘ralgan juda ham qo‘pol, qaqshatqich bo‘lib ko‘rinadi. Biroq yorqin ranglar va toza chiziqlar bilan to‘ldirilgan interer taassurotni mutlaqo o‘zgacha tomonga burib yuboradi.
Chikago ommaviy kutubxonasi, AQSH
Chikagodagi ommaviy kutubxonaning yangi soddalashtirilgan binosi huddi gavjum shahar o‘rtasiga kelib ko‘ngan koinot kemasini yodga soladi. Arxitektorlar qurilish vaqtida fen-shuy tamoyillariga asoslangani diqqatga sazovordir.
Dokk1 Library, Daniya
Dokk1 kutubxonasi yaqinda 2016 yilning eng yaxshi ommaviy kutubxonasi sifatida mukofotni qo‘lga kiritdi va u bu nomga chindan ham munosib. Skandinaviyadagi eng ulkan kitoblar jamlangan maskan Daniyaning Orxus daryosi yaqinida joylashgan. Qattiq, geometrik to‘g‘ri fasad, katta tevarak-atrof va shahar tarovatini aks ettiruvchi panoramali derazalar.
Lourens kutubxonasi, Germaniya
Bu ajoyib bilim maskani chinakam qaqnus: zamonaviy arxitektorlar 1972 yilda qurilgan uyni qayta ishlab chiqib, yig‘ib chiqishdi. Poldan shiftgacha katta derazalar bilan o‘ralgan o‘qish zali kitobsevarlarning ushalgan orzusiga o‘xshaydi.
Yangzhou Zhongshuge, Xitoy
Yanchjou (Chjen Yuan, Xitoy) kitob do‘konidagi sayr xuddi kitoblar bilan to‘ldirilgan daryo bo‘ylab yurishga o‘xshaydi. Arxitektorlar aynan shunday dizaynni yaratishgan. Foliantlarning qattiq va yumshoq muqovasi egri chiziqlarni shakllantiradi. Shift chiroqlari esa qorong‘i oynali polda aksini namoyish etib, tunnelni eslatadi.
Budyo kutubxonasi, Norvegiya
Norvegiyadagi yangi Budyo ommaviy kutubxonasi ham madaniyat markazi hisoblanadi. Kitoblardan tashqari, bu yerda uchta bino mavjud: ikkitasida konsertlar tashkil qilinadi, uchinchi bino vaqtinchalik badiiy ko‘rgazmalar uchun ajratilgan.
Nuqtayi nazar
Bugun yurtimizda 130 dan ortiq millat va elat hamda 16 ta konfessiya vakillari bag‘rikenglik tamoyili asosida tinch-totuv yashab kelmoqda. 2174 ta islomiy va 198 ta noislomiy diniy tashkilot faoliyat ko‘rsatapti. So‘nggi sakkiz yilda O‘zbekistonda jami 130 ta – 3 ta oliy va 1 ta o‘rta maxsus islom bilim yurti, 102 ta masjid hamda turli konfessiyaga taalluqli 24 ta noislomiy diniy tashkilot davlat ro‘yxatidan o‘tkazildi.
Joriy yil 25 fevral kuni qabul qilingan qonun asosida tasdiqlangan O‘zbekiston Respublikasida fuqarolarning vijdon erkinligini ta’minlash va diniy sohadagi davlat siyosati konsepsiyasi bu borada amalga oshirilayotgan ishlarga huquqiy asos bo‘lib xizmat qilyapti.
Mazkur hujjat vijdon erkinligiga bo‘lgan huquq va O‘zbekiston dunyoviy davlat ekaniga oid konstitutsiyaviy qoidalarni ro‘yobga chiqarish hamda diniy sohadagi davlat siyosatining maqsadi, vazifalari, prinsip va ustuvor yo‘nalishlarini belgilab berdi.
O‘tgan qisqa vaqt ichida mamlakatimizda O‘zbekistondagi islom sivilizatsiyasi markazi, Imom Buxoriy, Imom Moturidiy, Imom Termiziy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazlari, O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasi, Samarqandda Hadis ilmi maktabi, Buxoroda Mir Arab oliy madrasasi tashkil etildi.
2017 yilga qadar mamlakatimizda 3 ta oliy (1 ta islomiy, 2 ta noislomiy) hamda 9 ta o‘rta maxsus diniy ta’lim muassasasi faoliyat yuritgan. Bugun esa 16 ta diniy ta’lim muassasasi bor, ularning 6 tasi oliy o‘quv yurtidir.
Mazkur sohadagi ishlarni yanada rivojlantirish maqsadida Prezidentimizning joriy yil 21 apreldagi "Fuqarolarning vijdon erkinligi huquqi kafolatlarini yanada mustahkamlash hamda diniy-ma’rifiy sohadagi islohotlarni yangi bosqichga olib chiqish chora-tadbirlari to‘g‘risida"gi farmoni nafaqat diniy-ma’rifiy soha, balki keng jamoatchilik tomonidan ham mamnuniyat bilan kutib olindi.
Sodiq Toshboyev,
Din ishlari bo‘yicha qo‘mita raisi
Manba: "Yangi O‘zbekiston" gazetasi 2025 yil 25 aprel, 84-son