Sayt test holatida ishlamoqda!
31 May, 2025   |   4 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:11
Quyosh
04:53
Peshin
12:26
Asr
17:33
Shom
19:52
Xufton
21:27
Bismillah
31 May, 2025, 4 Zulhijja, 1446

Mas’uliyat mashaqqati

14.07.2018   7376   5 min.
Mas’uliyat mashaqqati

Tarixdan bizga ma’lumki, onamiz Momo Havo yaratilishi bilan biz ayollarning burchi sifatida yelkamizga bajarishimiz shart bo‘lgan bir qancha mas’uliyat yuklatildi va bu yo‘lda sobit bo‘lganlarga Allohning muqaddas kalomi Qur’oni karimda, jannat va’dasi berilgani haqida oyatlar nozil bo‘ldi.

            Bizga yuklatilgan vazifalarning eng ulug‘i solihalikdan boshlanadi. Qur’oni karimda: “(Ayollar ichida) solihalari –  bu (Allohga va eriga) itoatli, g‘oyibga Allohga saqlaganicha himoyatli (ya’ni, erlarining sirlari, mulklari va obro‘larini saqlovchi)lardir” deb marhamat qilingan (Niso surasi, 34-oyat).

Quyidagi oyatning tafsirida ayol kishining eriga nisbatan itoatli va iffatli bo‘lib, oila totuvligi yo‘lida doimiy harakatda bo‘lishi diyonat jihatidan talab etilgani batafsil tushuntirilgan.

Solihalikning sharti esa iffatli, diyonatli va sharm-hayoli bo‘lishdir. Shunday ekan, haddan ziyod chayqalib turgan bugungi zamonda, ommaviy madaniyatning avj pardasida, yelkamizdagi bu mas’uliyatni ancha unutib qo‘ymadikmikan, degan xavotirda burchimizga sadoqat bilan yondashsak, ulug‘ mukofotlarga muyassar bo‘lmog‘imiz shartlarini yana bir eslatib o‘tishni joiz topdik.

            Abdulloh ibn Salomdan rivoyat qilingan hadisda Payg‘ambar (sollallohu alayhi vassallam): “Ayollarning eng yaxshisi – nazar solganingda seni xursand qiladigan, buyurganingda senga itoat qiladigan va sen yo‘g‘ingda ham o‘z nafsini va sening molingni muhofaza qiladigan ayoldir”, deganlar.

            Qur’oni karimda Alloh taolo: “Erkaklar xotinlar ustidan (oila boshlig‘i sifatida doimiy) qoim turuvchilardir”. (Ayollar ichida) solihalari – bu (Allohga va eriga) itoatli g‘oyibga Alloh saqlaganicha himoyatli (ya’ni, erlarining sirlari, mulklari va obro‘larini saqlovchi)lardir” aytadi  (Niso surasi, 34-oyat).

Rasululloh (sollallohu alayhi vassallam): “Ayol besh mahal namozini o‘qisa, (Ramazon oyi) ro‘zasini tutsa, farjini (zino va fahshdan) asrasa, eriga itoat qilsa, jannatning xohlagan eshigidan kiradi”, dedilar (Ibn Hibbon rivoyati).

Yana bir hadisda, Rasululloh (sollallohu alayhi vassallam): “Ayolga eri borligida uning iznisiz (nafl va qazo) ro‘za tutishi, uning iznisiz uyiga (birovni kirishiga) izn berishi halol bo‘lmaydi”, dedilar (Buxoriy, Muslim va Abu Dovud rivoyati).

Yana bir rivoyatda Abu Hurayra (roziyallohu anhu)dan: “Ayol erining uyidagi narsalardan sadaqa qiladimi?” deb so‘rashdi. U kishi shunday dedi: “Yo‘q, faqat (eri olib kelgan) oziq-ovqatidan sadaqa qilsa mayli. Savobi o‘rtalarida bo‘ladi. U erining molidan uning iznisiz sadaqa qilishi halol emas” (Abu Dovud rivoyati).

            Yuqoridagi oyati karima va hadislardan anglanadiki, bizga yuklatilgan nozik va o‘ta muhim burch: ibo-hayo va muomila odobi, rostguylik, vafoga sadoqat bilan ergashishimiz qa’tiy ta’kidlanmoqda.

Rasululloh (solallohu alayhi vassalam) shunday dedilar: “Ayollaringizning eng yaxshisi Allohga taqvo qiladigan, ko‘p tug‘adigan, (eriga) muhabbatli, ko‘ngil oladigan, buysunadiganidir. Ayollaringizning yomoni ochiq-sochiq, kibrlilaridir. Ular munofiqadirlar Ulardan kam uchraydigan qanoti oq qarg‘alar kabi juda ozchiligi jannatga kiradi” (Tabaroniy va Doraqutniy rivoyati).

Rasululloh (sollalohu alayhi vassalam): “Uch kishi hech qachon jannatga kirmaydi: dayus, erkakshoda ayol, aroqxo‘r”, dedilar” (Tabaroniy rivoyati). Shu hadisga chuqur yondashadigan bo‘lsak “erkakshoda” so‘zining o‘zidayoq ayol uchun ayollik nazokati qanchalik muhimligini guvohi bo‘lamiz. Bulardan tashqari ayollardagi shirin so‘z va ochiq qo‘llik, hokisorlik ham jannatga eltishi haqida quyidagicha hadisi sharif keltirilgan.

Abu Hurayra (roziyallohu anhu)dan: “Sahobalar so‘rashdi: “Falonchi ayol farz namozlarini o‘qiydi, sadaqa sifatida yog‘i olingan pishloq tarqatadi, hech kimga aziyat bermaydi. Bu ayol to‘g‘risida nima deysiz?”. Rasululloh (sollallohu alayhi vassalam) javob berdilar: “Bu ayol jannatiydir!” (Hokim rivoyati).

 Abu Hurayra (roziyallohu anhu)dan: “Falonchi ayol kechani ibodatda, kunduzlarni ro‘zador kechiradi, mehnat qiladi, sadaqa ham tarqatadi, ammo tili bilan qo‘shnilarga ozor yetkazadi” deyildi.            Rasululloh (sollallohu alayhi vassalam) marhamat etdilar: “U ayolda yaxshilik yo‘q jahannamiydir!” (Buxoriy “Al-adabul mufrad”da rivoyat qilingan).

            Demak, fan-texnikaning rivojlanishi, mamlakatlarning o‘zaro ijtimoiy-siyosiy aloqalaridagi globallashuvning ko‘lankalari boshimizda qora bulut kabi turgan zamonda biz bu kabi oyat va hadislarga e’tibor va mas’uliyat bilan amal qilsak, o‘sib kelayotgan yosh avlodga ham o‘rnak ham yo‘l boshlovchi bo‘lgan bo‘lamiz. Agar ota-bobolarimizning turmush va tafakkur tarziga nazar solsak, ular insonning nasl-nasabiga, yetti pushtining tozaligi, avlodning sog‘lig‘iga juda katta e’tibor berganini ko‘ramiz.

Shunday ekan yuqorida keltirilgan oyat, hadislarga umrimiz davomida amal qilsak, sog‘lom avlod bilan chambarchaslikda sog‘lom muhitni, tinch-faravon hayotni asragan va o‘zimizdan keyingi avlodlarga yetkazish yo‘lida yelkamizdagi mas’uliyatni ma’lum darajasini ado etgan bo‘lamiz. Hamda Allohning marhamatiga erishamiz, inshoalloh.      

 

       Zilola YARASHBЕK qizi

Toshkent Islom instituti talaba qizlar

bilan ishlash bo‘yicha uslubchi

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Kataraktaning davosi

21.05.2025   5645   7 min.
Kataraktaning davosi

Bismillahir Rohmanir Rohiym

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.


(Qur’oniy dori)

Savol: Ko‘zga oq tushganda jarrohlik yoki dori tomizishdan boshqa muolajalar ham bormi?

Javob: Ilmiy qo‘llanma va ilmiy nazariyalarda umumiy urinishlar bor. Ular ko‘proq proteinni almashtirishga, xususan, oq tushgan ko‘zni avvalgi holatiga qaytarishga qaratilgan. Gohida kimyoviy yo‘l bilan imkon topiladi. Bu o‘zgartirish juz’iy xolos, mukammal bo‘lmaydi. Ammo kimyoviy yo‘lni ko‘z gavharidagi proteinga qo‘llash mumkin emas.


Savol: Mana shunday nuqsonli yechimlargina mavjud bo‘lgan kasallikka qanday qilib siz Qur’oni karim orqali davo topdingiz?

Javob: Yuqorida aytib o‘tganimdek, ko‘z gavharining tashqi yuzasi parda bilan qoplangan bo‘lib, unda protein bor. O‘sha proteinning tarkibi o‘zgarsa, gavharning holati ham o‘zgarib, oqibatda xiralik kelib chiqadi. Shuning uchun biz o‘sha proteindagi fiziologik o‘zgarishni tiklashning tabiiy uslubini qidirdik. Bunda bizga Yusuf surasidagi quyidagi oyatlar yordam berdi:

«U bulardan yuz o‘girib, «Esizgina Yusuf!» dedi va qayg‘udan ko‘zlariga oq tushdi. U dardini ichiga yutdi (ojiz bo‘lib qoldi)» (84-oyat). Yusuf alayhissalom Robbimizdan kelgan vahiy sababli akalaridan otalari huzuriga ko‘ylagini olib borishni talab qildilar:

«Mana bu ko‘ylagimni olib borib, otamning yuziga tashlangiz, ko‘zi ochilur. So‘ng barchangiz ahlingiz ila huzurimga kelinglar. Karvon (Misrdan) yo‘lga chiqqan vaqtda otalari (Ya’qub alayhissalom o‘z uylarida turib, huziridagi kishilarga): «Meni aqldan ozgan demanglar u, lekin men Yusufning hidini sezmoqdaman», dedi. Ular: «Allohga qasamki, albatta, sen eski adashuvingdasan», dedilar. Xushxabarchi kelib, (ko‘ylakni) uning yuziga tashlagan edi, u yana ko‘radigan bo‘ldi. U: «Men sizlarga: «Allohdan sizlar bilmaydigan narsani bilaman», demaganmidim?» dedi» (Yusuf surasi, 93–96-oyatlar).

Yusuf alayhissalomning ko‘ylaklarida qanday shifo bo‘lishi mumkin edi? Bu haqda o‘ylab-o‘ylab, terdan boshqa narsani topmadik. Shundan so‘ng inson tanasidan ajraladigan terning tarkibiy elementlarini o‘rgandik. An’anaviy jarrohlik yo‘li bilan ko‘zdan chiqarib olingan, xiralashgan gavharni olib, terga botirib ko‘rganimizda uning biroz shaffoflashganini ko‘rdik. So‘ngra savol tug‘ildi: bu holatda terdagi barcha moddalarning shunday ta’siri bormi yoki undagi qaysidir bir moddaningmi? Javob shuki, bu uning tarkibidagi bir moddaning – karbamidning («mochevina») ta’siri ekan. Bu moddani kimyoviy usul bilan ham tayyorlab, laboratoriya sharoitida ko‘zi xiralashgan yoki ko‘ziga oq tushgan hayvonlarda sinab ko‘rildi. Biroq kuzatuvlar davomida kimyoviy yo‘l bilan tayyorlangan o‘sha malham bu kasallikni tuzatmadi, balki ko‘z gavhariga oq tushishiga sabab bo‘ldi. Bu narsa yo‘naltirilgan maxsus chiroq (slit lamp), ultratovush hamda ko‘z gavharidan akslangan ultrabinafsha nur yordamida tekshirib ko‘rildi. Bundan keyin kompyuterdagi fiziologik okulyarda 250 ming dollar to‘lab, yarim soat tajriba o‘tkazilganida uning yorug‘lik akslantirish darajasi 2 foizdan oshmadi. Lekin inson teridan tayyorlangan tomchi quyilganda 15 daqiqada 2 foizdan 60 foizga yorug‘lik darchasi ochildi. 20 daqiqada 90 foizga ziyodalashdi. 30 daqiqada 95 foizga ziyodalashdi. 60 daqiqada 99 foizga ziyodalashdi.


Savol: Bu tomchida nojo‘ya ta’sirlar kuzatildimi?

Javob: Mutlaqo. Ter tanadan ajralib chiqadigan modda bo‘lib, yuqorida aytganimizdek, uning tarkibi karbamidning tarkibi bilan deyarli bir xil. Shuning uchun bu malham konsentratsiyasini o‘n barobarga oshirib, hayvonlarda tajriba o‘tkazish lozim. Bunda malham organizmga og‘iz orqali yoki bevosita yurakning protein pardasiga kiritish orqali singdirildi. Ushbu tajribada ham nojo‘ya ta’sirlar kuzatilmadi, malham jigar, buyrak, miyaga yoki qon tarkibiga umuman ta’sir ko‘rsatmadi.


Savol: Bu tajriba quyonlar ustida o‘tkazilgan ekan. Agar buni insonning fiziologik ko‘zi ustida o‘tkazilsa, nima bo‘ladi?

Javob: Bunday tajriba 250 ta ko‘ngilli ishtirokchi ustida o‘tkazilganida 90 foizdan ko‘proq kishilarning ko‘zidagi oqlik ketib, ko‘rishi avvalgi holiga qaytdi. Klinik tekshiruvlar shuni ko‘rsatdiki, qolgan 10 foiz kishilarning ko‘z gavharida shaffoflik kuzatilgan, biroq ko‘z to‘rida boshqa kasallik bo‘lgani uchun ularning ko‘rishi yaxshilanmagan.


Savol: Ana shu tomchi ko‘zdagi kataraktadan boshqa ko‘z kasalliklariga shifo bo‘la oladimi?

Javob: Ha, ko‘zdagi shox pardaga ham shifo bo‘ladi. Ko‘z zaiflashganda oqlik yuzaga kelishi ana shu shox parda sirtida sodir bo‘ladi. Bu qon quyilgandagi yoki shox parda tarkibidagi proteinining tabiatida o‘zgarish bo‘lgandagi holatdir. Tajribalardan sobit bo‘ldiki, ushbu tomchini ikki hafta davomida har kuni ikki martadan quyib borilsa, ko‘rish xususiyati yaxshilanib, asl holiga qaytadi.


Savol:  Shox pardadagi oqlik avvallari qanday muolaja qilinar edi?

Javob: Avvallari o‘lgan kishining ko‘z shox pardasini ko‘chirib o‘tkazish orqali muolaja qilinar edi. Ilova qilib aytadigan bo‘lsak, bunda ko‘rish quvvati avvalgi holiga qaytmas edi.


Savol: Siz o‘zingizni qanday his qildingiz? Chunki siz butun insoniyatga Qur’on voqeligidan muolaja taqdim qildingiz. Vaholanki, ichimizdagi ba’zi kishilar dunyoviy ishlarga yoki ilmiy bahslarga Qur’onning aloqasi yo‘q deb hisoblashadi.

Javob: Men bu ishim bilan ilmning zakotini ado qildim, deb hisoblayman. Axir molning zakoti chiqarilganidek, ilmning ham zakoti chiqariladi-ku? Axir ilm insonlarning yaxshi kuniga xizmat qilishi kerak! Bundan tashqari, ushbu amaliy tajriba sababli Qur’oni karimning azamatini va ulug‘ligini yana bir bor his etdim. «Qur’onni mo‘minlar uchun shifo va rahmat o‘laroq nozil qilurmiz. U zolimlarga ziyondan boshqani ziyoda qilmas» (Isro surasi, 82-oyat). Shunga binoan, bu ulug‘ Kitobga qaytishni umid qilaman. Agar haqiqiy ma’noda qaytsakkina, avvalgi davrimizni qo‘lga kiritib, butun insoniyatni hidoyatga chorlay olamiz.


Savol: Bu dori bozorlarga chiqarilganida unga «Qur’oniy dori» deb ishora qilinadimi?

Javob: Ha, biz bu dorini ishlab chiqaruvchi shirkatga «Bu Qur’oniy dori», deb yozib qo‘yishni shart qilganmiz. Toki butun olam ana shu Qur’onning rostligini, dunyo va oxiratda odamlarni baxtli qilishda faol ekanini bilsin. Suhbatimiz oxirida yangi bir bahsni, Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam) hadisi sharifda vasf qilganlaridek, ko‘z tibbiyotidagi boshqa bir dorini taqdim etmoqchiman. Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam) «Qo‘ziqorin ham bir ovqat turi bo‘lib, uning suvi ko‘z uchun shifodir», deganlar.

Inshaalloh, Allohning izni bilan mana shu bahs ham kelajakda keng qamrovli ilmlarni ochib beradi.

“Qur’on va Sunnatdagi ilmiy mo‘jizalar” kitobidan