Sayt test holatida ishlamoqda!
22 Oktabr, 2025   |   30 Rabi`us soni, 1447

Toshkent shahri
Tong
05:24
Quyosh
06:43
Peshin
12:12
Asr
15:49
Shom
17:36
Xufton
18:48
Bismillah
22 Oktabr, 2025, 30 Rabi`us soni, 1447

Qadr kechasi: fazilatlari va alomatlari

04.06.2018   62889   3 min.
Qadr kechasi: fazilatlari va alomatlari

Ramazon xususida biz bandalarga uchta mag‘firat va’da qilindi. Dastlabkisida “kim Ramazon ro‘zasini imon va ajr umidida tutsa, uning o‘tgan gunohlari mag‘firat qilinadi”, deyilgan. Keyingisida “Kim Ramazon oyida imon va ajr umidida qoim (tunda bedor) bo‘lsa, uning o‘tgan gunohlari mag‘firat qilinadi”, deyilgan va oxirgisida “kim qadr kechasida qoim bo‘lsa, uning o‘tgan gunohlari mag‘firat qilinadi”, deb aytilgan. Agar uchinchi jumlaga e’tibor qaratadigan bo‘lsak, faqat bir kechani ibodatda o‘tkazishlik uchun shunchalik ko‘p savob va’da qilinyapti. Qur’oni karimda esa uni ming oydan afzalligi aytilgan. (Qadr surasi). Bu qadar fazilatga ega kechani qaysi ekanligini bilish hammamiz uchun ham ahamiyatldir.

Imom Bag‘aviyning ta’kidlashlaricha, Alloh taolo juma kungi ijobat onlarini, go‘zal ismlari orasidagi “ismi a’zam”ni va boshqalarni yashirgani kabi ibodatda zo‘r g‘ayrat qilmoqliklari uchun qadr kechani ham o‘z bandalaridan maxfiy tutgan. Imom Buxoriy va Muslimlar rivoyat qilgan hadisda Rasululloh (s.a.v.): “Qadr kechasini Ramazonning oxirgi o‘n kunligidan izlanglar”, deganlar. Bu ma’noda va xossatan oxirgi o‘n kunlikning toq kechalarida ekanligini tasdiqlovchi rivoyatlarni ko‘plab topish mumkin.

Shunday bo‘lsada, uni Ramazonning 27-kechasiga to‘g‘ri kelishlik ehtimoli kattaroq ekanligiga ishora qiluvchi rivoyatlar ham talaygina. Jumladan, ibn Umar (r) rivoyat qilgan hadisda Rasululloh (s.a.v.): “Kimda-kim uni izlamoqchi bo‘lsa, 27-kechada izlasin”. (Imom Ahmad rivoyati). Ibn Abbos (r) dan rivoyat qilinadi: bir kishi payg‘ambar (s.a.v.) oldilariga kelib dedi: “Ey Allohning payg‘ambari, men keksa, kasalmand cholman. Menga (har kechada) qoim bo‘lishlik og‘irlik qiladi. Shuning uchun meni Alloh taolo qadr kechasiga muvaffaq qilishi mumkin bo‘lgan bir kechada qoim bo‘lishga buyur. Ul zot: sen yettinchi kechani mahkam tutgin, dedilar”. (Imom Ahmad rivoyati).

Quyidagi hadislarda esa uning alomatlari ham zikr qilinib o‘tilgan. Zirr ibn Hubayshdan rivoyat qilinadi: “Ubay ibn Ka’bga bunday deyildi: Abdulloh ibn Mas’ud: kim yilning hammasida qoim bo‘lsa, qadr kechasini topadi, deganlar. Shunda Ubay dedi: Unda o‘zga iloh yo‘q bo‘lgan Allohga qasamki, u albatta, Ramazonda (istisnosiz qasam ichdi). Allohga qasamki men uni qaysi kecha ekanligini bilaman. U 27-kechadir va alomati uning tongida (kechadan keyingi tongda) quyoshni shulasiz chiqishidir”. (Ahmad, Muslim va Abu Davudlar rivoyati).

Buxoriy Abu Saiddan rivoyat qiladi: “Biz Rasululloh (s.a.v.) bilan Ramazonning ikkinchi o‘n kunligida e’tikof qildik. Ular bizning huzurimizga yigirmanchi kunning tongida chiqib murojaat qildilar: “Men qadr kechasini ko‘rdim va so‘ng unutib qo‘ydim. Uni oxirgi o‘n kunlikda, toq kechalarda izlanglar. Men o‘zimni suv va loyda sajda qilayotganimni ko‘rdim. Kim Rasululloh (s.a.v.) bilan e’tikof qilgan bo‘lsa, qaytsin”. So‘ng bizlar qaytdik va osmonda biror dog‘ni ko‘rmadik. Shunda birdan bir bulut keldi va yomg‘ir yog‘ib masjid tomidan (xurmo shoxidan qilingan edi) oqa boshladi. Namozga iqomat aytildi va men Rasululloh (s.a.v.) ni suv va loy ustida sajda qilayotganlarini ko‘rdim. Hattoki ul zotning peshonalarida loyning izini ko‘rdim”.

Ming oylik ibodatdan afzal bo‘lgan qadr kechasining fazilatini topishlikni Alloh taolo barchalarimizga muvaffaq qilsin!   

Sayyid Jamol

Boshqa maqolalar
Maqolalar

Ixcham to‘y saodat va barqarorlik poydevori

22.10.2025   923   2 min.
Ixcham to‘y saodat va barqarorlik poydevori

Dinimiz inson hayotining barcha jabhalarida muvozanatni ta’minlab, yuksak madaniyat va ezgu qadriyatlar asosida yashashni ustuvor vazifa sifatida targ‘ib qiladi. To‘y va boshqa marosimlar ham shunday me’yorlar doirasida bo‘lishi lozim. Ayniqsa, hozirgi kunda ortiqcha dabdababozlik va isrofgarchilik keng tarqalganligi sababli, insonlarning burch va axloqiy talablariga zid holatlar ko‘payayotgani kuzatilmoqda.

Islom dinida to‘y ma’naviy va ijtimoiy ahamiyatga ega bo‘lgan birlashtiruvchi tadbir sanaladi. Undagi eng asosiy maqsad ayol va erkakni nikoh orqali oila qurishi va jamoat oldida bu rishtaning tasdiqlanishidir. Shunday ekan, to‘y ziyofatlari ortiqcha xarajatlar va dabdababozlikka aylanib ketsa, asosiy maqsaddan chetlanish vujudga keladi.

Isrof va dabdababozlik nafaqat moliyaviy zarar keltiradi, balki diniy-axloqiy nuqtayi nazardan ham qoralanadi. Qur’oni Karimda bu haqda shunday deyilgan:

“U zot isrof qiluvchilarni sevmas” (A’rof, 31).

To‘ylarda ixchamlik va oddiylikni saqlash, isrofga yo‘l qo‘ymaslik kerak. Ortiqcha isrof va dabdababozlikning zararlari quyidagilar:

  1. Moliyaviy qiyinchiliklar paydo bo‘ladi. Ortiqcha xarajatlar oilaning kelajagi uchun mashaqqat tug‘diradi.
  2. Jamiyatda noo‘rin raqobat yuzaga keladi. To‘y-hashamlar orqali kim o‘zarga harakat qilishga urinish, nafsning yo‘rig‘iga yurish holatlari ko‘payadi.
  3. Gunohkor bo‘lishi mumkin. Chunki, isrof qilish Alloh taolo yoqtirmaydigan ishdir.
  4. To‘yning ma’naviy jihatdan qadri tushadi. Asosiy maqsad nikoh va yaqinlarning diydorlashuvi ekan, dabdababozlik uning ahamiyatini kamaytiradi.

Yaqin qarindoshlar, do‘stu qadrdonlar va qo‘shnilarni taklif qilish, kamtarona dasturxon tuzatish, bir necha turli taomlarni o‘rniga oddiy taomlarni tayyorlash, qo‘sha-qo‘sha mashinalar va qator-qator san’atkorlarsiz marosimlarni o‘tkazish, to‘yxona, uylarni ortiqcha bezamaslik, sarpo qilishda keraksiz va qimmat buyumlardan voz kechish, to‘y uchun sarf-xarajatlarni oldindan rejalashtirish, boshqa xarajatlarga yo‘l qo‘ymaslik, dinimiz ko‘rsatmalariga amal qilish to‘ylarda dabdaba va isrofni oldini oladi.

Isrof va dabdababozlikdan chetlashish, oddiylik va ixchamlikka e’tibor berish har bir musulmonning burchi va mas’uliyatidir. To‘y hamjihatlik va oila qurish uchun muhim marosim ekanligini e’tiborga olsak, uning mazmunini yo‘qotib, ortiqcha sarf-xarajatlarga aylantirishdan saqlanish lozim.

To‘ylarni ixcham qilishga harakat qilsak, nafaqat o‘zimiz, balki jamiyatimiz ham barqaror va isloh bo‘ladi.

Shermuhammad Boltayev,

Xorazm viloyati Shayx Qosim bobo jome

masjidi imom-xatibi

Maqolalar