O`zbekiston musulmonlari idorasi

Qur’on dardlarga davodir

07.02.2018 19131 9 min.

Qur’on – shifo: ham ma’naviy, ham moddiy illatlarga davodir.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Fotiha (surasi) har qanday dardga shifodir”, deganlar (Dorimiy rivoyat qilgan. Hadis sanadi sahih). Payg‘ambarimiz alayhissalom: “Eng yaxshi davo Qur’ondir”, deb marhamat qilganlar (Ibn Moja va Abu Nuaym rivoyati).

Abdulloh ibn Jobirdan rivoyat qilinishicha, “Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam unga:

– Qur’ondagi eng yaxshi sura qaysiligini aytaymi?” – dedilar. Shunda u:

– Ha, ey Rasululloh, ayting!” – dedi.

Habibimiz:

– Fotiha surasi. Unda har qanday dardning davosi bor”, dedilar. (Ahmad “Musnad”da, Bayhaqiy “Shuabul imon”da jayyid sanad bilan rivoyat qilgan).

Hadisi sharifda shunday deyilgan: “Allohning Kitobida ko‘z tegishiga qarshi 8 ta oyat bor: Fotiha surasi (7 oyat) va Oyatul kursiy” (Suyutiy naql qilgan. Rivoyat sanadi zaif). Talha ibn Musarrifdan rivoyat qilinadi: “Aytilishicha, bemorning oldida Qur’on o‘qilsa, o‘zini yengil his qilarkan. Men Xaysamaning yoniga bordim. Uning tobi yo‘q edi. “Bugun ancha yaxshisan!” deb ko‘nglini ko‘tardim. Shunda u: “Ha, bugun o‘zimizni yaxshi his qilyapman. Oldimda Qur’on o‘qilgan edi”, deb aytdi” (Bayhaqiy “Shuabul imon”da rivoyat qilgan. Suyutiy bu rivoyatni tafsirda keltirgan).

Olimlar aytishicha, Qur’on eshitish salbiy his-tuyg‘ulardan (stresslardan) xalos etadi, asabiy taranglikka barham beradi, saraton kabi surunkali kasalliklardan himoyalanish, ularga qarshi kurashishda yordam beradi, uyqusizlik, parishonxontirlik, behuda g‘azablanishga shifo bo‘ladi. Xotira sustligidan shikoyat qiladiganlarga ko‘proq Qur’on o‘qish yoki eshitish tavsiya etiladi.. Tilovatning ovozli to‘lqini asab tizimiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. Qur’on eshitish bilan yurak kasalliklarini ham davolash mumkin.

Qur’on bilan davolanishda mustahkam e’tiqod va ixlosning o‘rni juda katta. Shu bilan birga, kasallikni tibbiy muolajalar bilan ham davolanadi

Alloh taolo aytadi: “Biz mo‘minlar uchun shifo va rahmat bo‘lgan Qur’on oyatlarini nozil qilamiz. (Lekin bu oyatlar) zolim-kofir kimsalarga faqat ziyonni ziyoda qiladi” (Al-Isro, 82).

Ya’ni, Biz sizga Qur’onni nozil qilamiz. U jaholat va zalolatga davodir. Qur’on mo‘minlar qalbidagi ma’naviy illatlar, nifoq, shikr va haqdan toyilish kabilarni bartaraf qiladi. U mo‘minlar uchun rahmatdir. Ammo Allohga kufr keltirish bilan nafslariga zulm qilganlar Qur’on eshitganlari zahoti imondan yiroqlashadilar va bu narsa ularga ziyon keltiradi, xolos.

Boshqa oyatda Alloh taolo shunday degan: “(Ushbu Qur’on) imon keltirgan zotlar uchun hidoyat va shifodir”, deb ayting (Fussilat, 44).

Ushbu oyatda Qur’on mo‘minlar uchun hidoyat manbai, shifo xazinasi ekani aytilmoqda. Mo‘min bandalar Qur’on bilan to‘g‘ri yo‘lni, ezgulik, yaxshilikka olib boruvchi yo‘lni taniydilar, Qur’on bilan halolni haromdan, oqni qoradan ajrata biladilar. Qur’on, shuningdek, mo‘minlarning qalbi va tanasidagi dardlarga shifodir.

Abdulloh ibn Mas’ud roziyallohu anhu Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan rivoyat qiladi: “Sizlar o‘zingizga ikki shifo – Qur’on va asalni lozim tutinglar!” (Bayhaqiy va Hokim rivoyati. Hadis lafzi Hokimga tegishli va u: “Bu sanad ikki shayx shartiga ko‘ra sahih, ammo uni ikkisi ham rivoyat qilmagan”, degan).
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bizlarni asal va Qur’on bilan davolanishga buyurganlar. Bu ikkisi qanday kasalliklarga davo ekani quyidagi rivoyatda aytiladi.

Abul Ahvas Abdulloh ibn Mas’ud roziyallohu anhudan rivoyat qiladi: “Qur’onda ikki shifo bor: Qur’on va asal. Qur’on qalbdagi kasalliklarga shifo, asal esa tanamiz dardiga shifodir” (Bayhaqiy “As-sunanul kubro”da rivoyat qilgan. Rivoyat sanadi sahih).

Bu haqda boshqa rivoyatlar ham kelgan. Xaysama va Asvad Abdulloh ibn Mas’ud roziyallohu anhudan rivoyat qiladi: “Sizlar o‘zingizga ikki shifo – Qur’on va asalni lozim tutinglar!” (Hokim va Ibn Abu Shayba rivoyati).

Abul Ahvas Abdulloh roziyallohu anhudan rivoyat qiladi: “Qur’on va asal ikkisi shifodir” (Tabaroniy “Kabiyr”da rivoyat qilgan).

Demak, Qur’on ma’naviy kasalliklarga, qalbdagi illatlarga, asal esa tanadagi dardlarga malham bo‘ladi.

Abdulmalik ibn Umayr rivoyat qiladi: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Fotiha (surasi) har bir dardga shifodir”, deganlar” (Dorimiy rivoyati. Hadis sanadi sahih).

Fotiha surasi, avvalo ma’naviy kasalliklarga, e’tiqoddagi toyilish va zalolatga shifo, qalb illatlariga davodir. Qolaversa, u tanadagi kasalliklarni ham davolovchidir.

Vosila ibn Asqo’dan rivoyat qilinishicha, bir kishi Rasululloh sollallohu alayhi vasallam huzuriga tomoq og‘rig‘idan shikoyat qilib kelganida, u zot: “Sen Qur’on o‘qishing kerak”, deganlar. (Bayhaqiy “Shuabul-iymon”da rivoyat qilgan).

Aniqlanishicha, Qur’on harflarini (ayniqsa hoyi hutiy va aynni) talaffuz qilish tomoqdagi kasalliklarni bartaraf etar ekan. Shu sabab bo‘lsa kerak, Nabiy sollallohu alayhi vasallam huzurlariga tomoq og‘rig‘idan shikoyat qilib kelgan kishini Qur’on o‘qishga buyurganlar.

Abu Said roziyallohu anhu rivoyat qiladi: “Nabiy sollallohu alayhi vasallam sahobalaridan bir nechtasi safarga chiqdi va arablar turarjoyidan birida qo‘nib topib, ulardan mehmon qilishlarini so‘rashdi. Ammo (qabiladagilar) bundan bosh tortishdi. Shu orada o‘sha qabila boshlig‘ini (chayon) chaqib oldi. Ular qo‘llaridan kelgan barcha choralarni ishga solsalar-da, biron naf chiqmadi.

Shunda ulardan biri: “Anavi guruh oldiga boringlar. Shoyad ularda naf beradigan biron narsa bo‘lsa!” dedi. Bas, ular sahobalar oldiga borishdi va: “Ey sizlar, qabila boshlig‘imizni (chayon) chaqib oldi. Harchand urinsak ham, biron natija chiqmadi. Sizlardan birortangiz bunga davo topa olasizmi?” dedi. Sahobalardan birlari: “Ha, Allohga qasamki, men dam solaman. Lekin, Allohga qasamki, biz sizdan mehmon qilishingizni so‘raganimizda, bosh tortdinglar. Endi biron mukofot tayin qilmaguningizcha hargiz dam solmayman!” dedi. Bas, ular bir to‘da qo‘ylar evaziga kelishib olishdi. Haligi kishi “alhamdu lillaahi robbil-’alamiyn”ni o‘qib, unga puflab (dam sola) boshladi. Bemor kishi hech narsa bo‘lmagandek sog‘ayib qoldi. Shundan so‘ng (qabila boshlig‘i): “Kelishgan ahdingizni bajaringlar!” dedi.

Sahobalardan biri: “Taqsimlanglar!” dedi. Dam solgan kishi bo‘lsa: “Shoshmanglar! Avval Nabiy sollallohu alayhi vasallam oldilariga borib, bu narsani u zotga aytaylik va nimaga buyurishlarini kutaylik”, dedi. Ular Rasululloh sollallohu alayhi vasallam huzurlariga yetib kelib, bo‘lgan voqeani aytishganida, u zot (dam solgan kishiga qarab): “U (Fotiha) dam solish (surasi) ekanini qayerdan bilding?” deb so‘radilar va keyin: “To‘g‘ri qilibsizlar. (Qo‘ylarni) taqsimlanglar va undan menga ham ulush ajratinglar”, deb kulib qo‘ydilar” (Buxoriy, Muslim, Sunan sohiblari, Ahmad, Ibn Hibbon, Bayhaqiy va Doraqutniy rivoyati).

Rasululloh sollallohu alayhi va sallam taxminan o‘ttiz kishini safarga yuborgan edilar. Ular kechasi bir qavm manziliga tushdilar. Aksiga olib, qabiladagilar ularni mehmon qilgilari kelmadi.

Shu orada qabila boshlig‘ini chayon chaqib oldi. Shunda qabiladagi ba’zi kishilar sahobalarda chayon chaqishiga shifo bo‘ladigan narsa borligini bilib qolishdi va ular oldiga vakillarini yuborishdi. Qabiladagilar kelib o‘z maqsadlarini aytishgach, sahobalardan biri turib: “Ha, menda bunga davo bo‘ladigan narsa bor. Men dam solaman”, dedi. Ular o‘ttizta qo‘y evaziga bitim tuzishdi. Bas, u uch (yoki yetti) marta Fotiha surasini o‘qib, dam soldi. Shunda chayon zaxridan behush yotgan qabila boshlig‘i hech narsa ko‘rmagandek o‘rnidan turib ketdi. Ular vazifani a’lo darajada bajarib, qo‘ylarni qo‘lga kiritishdi va sut bilan siylanishdi. Keyin sahobalarda undan ulush olish umidi paydo bo‘ldi.

Ammo dam solgan kishi hali taqsimlashga erta ekani, avval Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan buning, ya’ni dam solish evaziga mukofot olish hukmini bilish kerakligini aytdi. Ular Madinaga kelib, bo‘lib o‘tgan ishni Nabiy sollallohu alayhi vasallamga zikr qilishganda, u zot dam solgan sahobiyga qarab: “Fotiha surasi bilan dam solishni qayerdan bilasan?” deb so‘radilar. U: “Qalbimga ilhom qilindi”, deb javob berdi. Shundan so‘ng Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ular tutgan yo‘l to‘g‘riligi, Fotiha surasi bilan dam solish va buning evaziga haq olish joizligini aytdilar.

Davron NURMUHAMMAD

tayyorladi

O‘MI Matbuot xizmati

Qur'oni karim

MА`LUMOTNI IJTIMOIY TАRMOQLАRDА ULАSHING

Maqolalar

Shari’at nomidan gapirishga shoshilmang!

24.12.2025 1655 7 min.

Imom Sufyon ibn Sa’id Savriy rahmatullohi alayh o‘z zamonida hadis rivoyat qiluvchilarning ko‘payib ketganini zikr qilib, shunday degan: “Bir kemada bir nechta boshliq dengizchi bo‘lsa kema g‘arq bo‘ladi!”. Ayni shu gapni hozirgi kunda shariatning nomidan gapirib fatvo berib yurganlarga ham qarata aytsa bo‘ladi. Sahobalar – Alloh ulardan rozi bo‘lsin – Qur’oni karim nozil bo‘lish davriga hamasr bo‘lsalar ham, shariatni Rasuli akram sollallohu alayhi va sallamni shaxsan o‘zlaridan o‘rgangan bo‘lsalarda, shariat nomidan biron gap aytishga shoshilmaganlar. Ulardan biron masala so‘ralsa, xato gapirib qo‘yishdan qo‘rqib, o‘zlaridan ilmliroq bo‘lganlarga havola qilib yuborardilar. Sahih Muslimda rivoyat qilinadi: Bir kishi Zayd ibn Arqam roziyallohu anhudan masala so‘radi. U esa: “Buni Baro ibn Ozibdan so‘ragin”, dedi. Baro ibn Ozib esa: “Zayd ibn Arqamdan so‘ra”, degan ekan. Abu Muhammad Romahurmuziy “Al-Muhaddis al-fosil” kitobida Abdurrahmon ibn Abu Laylodan quyidagini rivoyat qiladi: “Men ushbu masjidda Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning bir yuz yigirmadan ortiq ansor sahobalar bilan ko‘rishganman. Ular Rasululloh sollallohu alayhi va sallamning hadislarini rivoyat qilish mas’uliyatini bilganlari sababli o‘rniga boshqa kishi hadis aytib berishini istar edilar. Shunindek, ulardan birontasidan biron masala so‘ralsa, o‘rniga bu masalada boshqa ilmliroq kishi javob berishini hoxlardilar. Imom Sha’biydan bir kishi: “Agar sizlardan biron savol so‘ralsa qanday javob berardingizlar?”, deb so‘ragan ekan. Sha’biy rohmatullohu alayh: “Agar kimdir bizdan bir savol so‘rasa, biz yonimizdagi shergimizga, sen javob ber, deb havola qilar edik. Shu tariqa savol yana birinchi so‘ralgan kishiga qaytib kelar edi”, deb javob bergan ekanlar.

Agar salafi solihlar ilmni yashirib qo‘yish gunohidan qo‘rqmaganlarida edi, umuman fatvo berishga jur’at ham qilmagan bo‘lar edilar. Bu borada salaf ulamolardan juda ko‘p rivoyatlar bor. Ushbu rivoyatlar fatvo berish mas’uliyatidan naqadar ehtiyotkor bo‘lganlarini yaqqol ko‘rsatib beradi. Ammo bugungi kunda ahvol butunlay boshqacha, odamlar fatvo berishga oshiqadigan, mas’uliyatni o‘ylamay, bir-biri bilan birinchi bo‘lib savolga javob berishga musobaqalashadigan bo‘lib qoldilar. Shuningdek, mazhabsizlikni da’vo qiluvchi guruhlarning har bir mav’iza va nasihat majlisida ham aqida va fiqh masalalarida asossiz fatvolar ko‘p aytiladi. Ming afsuslar bo‘lsinki, hozirgi kunda oddiy bir haydovchi ham eng murakkab va chuqur masalalarda odamlarga fatvo berishdan tortinmaydi. “Men katta bobomdan eshitganlarim bor”, yoki “Uyimdagi eski kitoblardan o‘qib olganman”, deb halolni harom, haromni halol qilib qo‘yish holatlari juda ko‘p. Bu kabi shaxsiyatlar o‘qigan kitobidagi ma’lumotlar yoki eshitgan gaplari haqiqatga qanchalik mos, adashish va og‘ishlardan xoli ekani tekshirib o‘tirmaydilar ham. Aslida, bunday masalalarda hatto katta ulamolar ham xato qilib qo‘yishi mumkin, qolaversa, oddiy ustoz ko‘rmagan shaxsiyatlar haqida gapirmasak ham bo‘ladi. Eng xatarli tomoni shundaki, agar kitoblar ustozlarning nazoratisiz o‘qilsa, turli manbalardan chiqqan fatvolar bir masalada “shariat nomidan” biri halol, biri harom, biri to‘g‘ri, biri noto‘g‘ri, deb chiqarveradi. Bu esa birdam, xotirjam jamiyatning parchalanishiga, odamlarning shariatga nisbatan bee’tibor bo‘lib qolishiga olib keladi. Oqibatda, ummat qalbidan fatvoning hurmati, shariatning ulug‘vorligi va ulamolarning obro‘-e’tibori so‘nib boradi. Har kim o‘zicha fatvo beravirishi sababli odamlar orasida, masjid imomlari va yurt ulamolari haqida “Bularni faqat oylik oladigan paytidagina eshitamiz”, “Bularning barchasi haqni gapira olmaydilar”, degan gaplar keng tarqab qoldi. Aslida bu gaplarni tarqatganlarning maqsadi musulmonlar orasida nizo va fitna urug‘ini sochish, o‘z yurtining ulamolarining gapiga ishonmaydigan holatga olib kelib qo‘yishdir. Natijada musulmonlar birodar bo‘lib yelkadosh turish o‘rniga, o‘zaro janjallashib, bir-birini yomonlab, dushmanlashib ketadilar.

21 asr ijtimoiy tarmoq asri deb aytamiz. Musulmonlar diniy masalalarda javob olish uchun ijtimoiy tarmoqqa murojat qilishlari tabiiy. Hechkim, buni inkor ham qilolmaydi, qolaversa bu ishni man qilib qo‘yish mantiqqa to‘g‘ri kelmaydigan ish. Lekin, aziz xalqimiz bilishi lozim bo‘lgan narsa shuki, ijtimoiy tarmoqlardan beriladigan aksar fatvo va savollarga javoblar O‘rta Osiyoda amalda bo‘lib turgan hanafiy mazhabiga tamoman zid bo‘ladi. Bu fatvolarda keltirilayotgan hadislar va shunga o‘xshash siz nomini birinchi marotaba eshitayotgan kitoblardan keltirilgan naqllar sizni aldab qo‘ymasin. Aslida esa bu fikr na biror sahobadan, na biror tobeindan, na salaf ulamolaridan hech biridan rivoyat qilinmagan bo‘ladi.

Ibn Umar raziyallohu anhuning fatvosi, hazrati Ali roziyallohu anhuning qozi sifatida chiqargan hukmi, Ibn Mas’ud roziyallohu anhudan rivoyat qilingan naqllar, Abu Zarr roziyallohu anhuning amali va Zubayr ibn Avvom roziyallohu anhuning tutgan yo‘li ishonchli rivoyatlar bilan bizgacha yetib kelgan. Qolaversa, bularning barchasi sahobalar orasida e’tirozsiz qabul qilingan. Demak, sahobalarning barchasi ham o‘zlaricha ijtihod qilmaganlar, balki ichlaridagi eng ilmli kishilarga ergashganlar. Shuningdek, tobeinlar va ulardan keyingi avlod fuqaholarining ijmosi ham bor. Bu ijmo’ ularning fatvolari asosida tuzilgan manbalarda ochiq ko‘rinadi. Bu kabi manbalar sifatidan Abdurrazzoq, Vaki’ning va Ibn Abu Shaybaning “Musannaf”lari, Said ibn Mansurning, Bayhaqiyning “Sunan”lari, Ibn Abdulbarrning “Tamhid”i va “Istizkor”i kabi asarlarni ko‘rsatish mumkin. Bularning barchasi ushbu masalada sohta salafiy va bemazhablar tomonidan aytilgan shoz, ya’ni barchaga xilof gaplarni mutlaqo inkor qiladi. Bunday masala haqida ilm ahli bo‘lgan inson, yuqorida zikr etilgan manbalarga o‘xshash kitoblarni ko‘rmasdan turib, gapirishga haqli emas. Sahobalar va tobeinlarga nisbat beriladigan fikrlarning manbai aynan shu kabi kitoblardir. Kimki bu asarlarni ko‘rmasdan turib, biror fikrni sahoba yoki tobeinlarga nisbat bersa, u ilm ahli oldida uyatli holatga tushadi va ularning nazarida qadri tushadi. Bu esa qanday og‘ir oqibatlarga olib kelishini tushunish qiyin emas.

Xulosa qilib aytadigan bo‘lsak, biron masalada fikr bildirishdan ehtiyot bo‘ling. Unutmang ilm ota-bobolardan meros bo‘lib qolmaydi. Ilm kitoblardan, ustozlardan o‘rganiladi. Demak, yetti ajdodingiz ulamolar katta eshon bobolar bo‘lsa ham sizda biron masalada shariat nomidan gapirishga haqqingiz yo‘q. Qolaversa, oxiratining g‘ami bo‘lgan musulmon odam fatvo berishdan juda ehtiyot bo‘lishi kerak. Zero, xato aytilgan bir fatvoning oqibati jahannam bo‘lishi hech gap emas. Gapimizini Abdulloh ibn Abbos roziyallohu anhudan rivoyat qilingan naqlni keltirib tugatamiz. Abdulloh ibn Abbos roziyallohu anhu aytadilar: “Sizlar orasida fatvo berishga eng jur’atli bo‘lganingiz — do‘zaxga kirishga ham eng jur’atli bo‘lganingizdir”. (Dorimiy rivoyati).

Mahmudjon Muxtorov
Mir Arab oliy madrasasi o‘qituvchisi

MAQOLA

MА`LUMOTNI IJTIMOIY TАRMOQLАRDА ULАSHING

Muallif

Oʼzbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati