O`zbekiston musulmonlari idorasi

Bola aziz, odobi esa...

24.01.2018 7378 12 min.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam:” Ota o‘z bolasiga chiroyli odobdan ko‘ra yaxshiroq narsa bera olmaydi”, dedilar.( Termiziy rivoyati)

Imom Bayzoviy “tarbiya”ni quyidagicha ta’riflaydi:

«Tarbiya bir narsani asta-sekin kamoliga yetkazishdir». Farzand yoshgina nihol shuni sekin astalik bilan ota ona kamolotiga yetkazdirib meva beradigan daraxtga aylantirib undan keyin uning mevasidan uning hosilidan foyda ko‘radi va manfaatdor bo‘ladi. Aks holda farzandni yosh niholni o‘z holatiga qo‘yib qo‘ysa, yovvoyi o‘tlar atrofini o‘rab, uning kuch quvvatini so‘rib oladi, va unga yovvoyiligi tasir qiladi, borib borib eng zo‘r hosil berishi kerak bo‘lgan nihol, kelajakda yovvoyi bir daraxtga aylanadi. Hech qanday hosil bermaydi. Faqatgina soyadan o‘zga narsa emas. Soya esa oddiy ko‘lankada ham bo‘laveradi.

Rog‘ib Asfihoniy tarbiyani quyidagicha ta’rif qiladi:

«Tarbiya bir narsani bir holdan ikkinchi holga o‘tkaza borib, batamomlik nuqtasiga yetkazishdir. Tarbiyaning ma’nolaridan biri, insonning diniy, fikriy va axloqiy quvvatlarini uyg‘unlik hamda muvozanat ila o‘stirishdir».

E’tibor beradirgan bo‘lsak “Tarbiyaning ma’nolaridan biri, insonning diniy, fikriy va axloqiy quvvatlarini uyg‘unlik hamda muvozanat ila o‘stirishdir». Demak inson haqiyqiy komil inson bo‘lishi uchun uning dini ma’lum bo‘lishi kerak. Agar dini bo‘lmasa, qolgan ta’lim tarbiyasi o‘z samarasini bera olmaydi. Birinchi o‘rinda din va ana o‘sha dinga muvofiq olib borilayotgan ta’lim tarbiya tezda o‘z samarasini beradi. Nafaqat bu dunyo balki oxiratta ham beradi. Dindan keyin fikriy, farzandlarni fikrini o‘stirib borish kerak. Zakovatini o‘stirib borish kerak. Buning uchun shariatimizda topishmoqlar sifatida keltirilgan masalalar bor. Shunday afsonalar ertaklar bor hattoki, farzandlarni fikrlashlikka majbur qiladi. O‘sha topishmoqlarni topgan sari, hikoyalardagi mujmal bo‘lgan joylarni, mufassal qilishni o‘rgatib borilgan sari, farandlarning fikri zakovati ziyrakligi kundan kunga oshib boradi. Kelajakda hayotda qanchadan qancha topishmoqlarni insha Alloh bemalol javobini topa oladi. Qanchadan qancha muammolarni yechimini topa oladigan farzanlar bo‘lib yetishadi.

“Axloqiy quvvatlarini uyg‘unlik hamda muvozanat ila o‘stirishdir”. Buni qaranga keyin axloqga e’tibor berilayapdi. Ming afsuslar bo‘lsinki hozir omma dunyo miqyosida axloq degan narsa unut bo‘lib borayapti. Ilmu ma’rifatga juda ham e’tibor kuchli, iloji boricha farzandlarga qancha mablag‘ sarflab bo‘lsa ham ilmlik qilishga qiziqish bor. Ammo axloqlik qilishlikka qiziqishlik yo‘q. Agar bor bo‘lsa ham, musulmonlardagina bor desak xato bo‘lmasa kerak. Undan tashqari “ uyg‘unlik hamda muvozanat ila o‘stirishlik” deganda ham axloqni o‘zicha belgilab olmaydi. Fikrni ham o‘zicha belgilab olmaydi. Balki shariatning chegarasidan chiqmagan holatda, muvozanat qilib mo‘tadil bir holatda, insonga zarar bermaydigan, haddan oshib ketmaslik va sustkashlikka yo‘l qo‘ymaslikning o‘rtasida, muvozanatini, mo‘tadilligini o‘rtamiyonaligini saqlagan holatda uning ta’lim tarbiyasini berib boradi, ana shunda Alloh hohlasa farzandlar kelajakda komil insonlar bo‘lib yetishadi.

Tarbiya ikki xil bo‘ladi: Amaliy va nazariy.

Odatda tajriba sifatida hayotda sinovdan o‘tgan tarbiyaning eng foydalisi, bu amaliy tarbiyadir. Ya’ni inson to‘g‘ridan to‘g‘ri o‘zi bajarib, o‘zi namuna bo‘lib ko‘rsatib bergan tarbiya farzandlarga ham va hatto katta talabalarga ham yaxshi tasir o‘tkazadi. Shuning uchun Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam nimaniki Alloh taolodan vahiy sifatida qabul qilib biz ummatlarga yetkazgan bo‘lsalar, hammasini u zotning o‘zlari hayotga tatbiq etganlar. Shuning uchun Abu Dardo roziyallohu anhu Oyisha onamiz roziyallohu anhodan Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning xulqlari to‘g‘risida so‘raganlarida “ U zotning xulqlari Qur’ondir”, degan javobni olganlar.

Alloh taolodan ma’nolarini qabul qilib olib o‘z lafzlari bilan yetkazgan hadisi shariflardagi hukmlarni ham, birortasini qoldirmasdan o‘zlari amal qilganlar va bizlarga shuni namuna qilib qoldirganlar. Shuning uchun ham o‘sha davrda U Zoti bobarokotdan to‘g‘ridan to‘g‘ri amaliy jihatdan ko‘rgan va unga taqlid qilgan, ergashgan as'hobi kiromlar, Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam bilan soyama soya yurdilar, qadamma qadam ergashdilar, U Zot nimani bajargan bo‘lsalar shu narsani hatto hikmatini surishtirib o‘tirmasdan ham amalga oshirdilar. Mana bu narsa haqiqatdan ham sahobayu kiromlarni o‘ta baxtiyor inson bo‘lib yetishmoqliklariga sababchi bo‘ldi. Demak azizlar hozirgi kunda har bir sohada , hamma ustoz tutishga majbur, ustozsiz hechkim hech qaysi bir sohani mutaxassisi bo‘lolmaydi. Har bir sohadagi ustoz murabbiy, o‘zining sohasida shogirdlarni yetishtirib chiqarar ekan, birinchi o‘rinda ularga amaliy tarafdan namuna bo‘lishlari kerak. Qolaversa biror kasb yoki hunarni o‘rgatuvchi ustoz faqatgina kasbiy mahorat va uning sirlarinigina o‘rgatib qolmasdan avvalo, shu sohoga tegishli bo‘lgan shar’iy hukumlarni o‘rgatishi kerak. Zotan har bir sohoning o‘ziga xos bo‘lgan shar’iy hukumlari bor. Agar ustoz o‘z shogirdiga mazkur hukumlarni o‘rgatmasa, undan boxabar qilmasa, shogird kelajakda o‘zi bilmagan holda shar’an harom bo‘lgan ish yoki narsalarga qo‘l urib qo‘yishi mumkin. Natija esa hammaga ma’lum. Kamida o‘sha ishida baraka bo‘lmaydi, boshiga har xil kulfatlar, ofatlar tushadi lekin, uning sababini bilmaydi. Tasavvur qiling, nonvoyga o‘z kasbidagi halol va haromni o‘rgatmasa nima bo‘ladi? Qassobgachi? Umuman olganda oziq ovqat mahsulotlariga tegishli bo‘lgan sohada tirikchilik qilayotganlar halol va haromni farqiga bormasalar nima bo‘ladi? Xalqning xalqumi bulg‘anadi, jamiyatdan baraka qochadi, bu esa albatta birinchi o‘rinda yoshlarning tarbiyasiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Oxiratdagi javobgarlik esa hammaga ma’lum.

Bu borada esa avvalo ota ona mas’uldir. Chunki Alloh taolo har bir farzandni sof islom fitratida yaratib so‘ngra, uning mas’uliyatini ota onaga yuklaydi. Demak ularning qanday, qachon, kimdan, qanaqa tarbiya olmoqligiga ota onalar javob beradilar. Chunki farzand ko‘proq umrini ota ona bilan birgalikda o‘tqazadi. Va xossatan otadan ko‘ra ham ko‘proq ona bilan birga bo‘ladilar. Shuning uchun ham farzandlarning yoshlik davridagi tarbiyasi borasida otalarga nisbatan onalarning vaziyfasi mas’ulyati ko‘proq desak adashmagan bo‘lamiz. Xossatan qiz bolalarning tarbiyasi borasida onalar hassos bo‘lishlari talab qilinadi. Farzandlarning yoshi kattalashib borgan sari ularga nisbatan otalarning mas’uliyatlari ham kattalashib boradi. Xossatan o‘g‘il bolalar uchun otaning tarbiyasi alohida o‘rin tuta boshlaydi. Chunki o‘g‘il bola ulg‘ayib borgan sari uni kelajakda vatan himoyachisi, o‘z oilasining qo‘rg‘oni, uning boquvchisi qilib xossatan yigitlarga xos bo‘lgan xususiyat va fazilatlar bilan tarbiyalash kerak. Bu borada albatta otalar asosiy rol o‘ynaydilar. Hikoya qilinishicha yoshlari ancha o‘tib qolgan bir otaxon, Qur’oni karimni nihoyatda ko‘p o‘qir ekanlar, qachon qarasalar boshlarini Qur’ondan ko‘tarmasdan, tilovati Qur’on qilaverar ekanlar, lekin yoshlari o‘tib qolganliklari uchun zehn, xotira sust bo‘lganligi tufayli yod olish qobilyati nihoyatda susayib qolgan, o‘ta ko‘p takrorlasa ham yodlay olmas ekan. Bir kuni yoshgina o‘g‘ilchasi otasini bu holda ko‘p mashaqqatlar evaziga Qur’on tilovati qilayotganini ko‘rib o‘zicha otasiga mehribonlik qilib: otajon shuncha o‘qiysiz o‘qiysiz, lekin baribir yodlay olmaysiz, buni o‘qishdan nima foyda? Undan ko‘ra boshqa bir ish qilsangiz bo‘lmaydimi degan ma’noda otasiga mehribonlik qilibdi. Ota shu o‘rinda farzandga yaxshi amaliy tarbiya berishni maqsad qilib, shunday debdi: “o‘g‘lim hu anavi ko‘mir tashiydirgan savatni olib kelgin”, debdi.O‘g‘il olib kelibdi. Shunda ota “endi bor shu savat bilan anhordan suv tashigin debdi”. O‘g‘il hayron! Ota savatda suv tashib bo‘ladimi? So‘rabdi o‘g‘il. Shunda ota: “bolam sen aytganni qilaver savatni olginda borib anhordan suv tashigin”, debdi . Bola ham ha endi mayli otam aytdi qilsam qila qolay deb, savatni olib anhorga borib suvga botirib savatdagi suvni otalarini oldiga olib kelibdi. Qarasa savatda hech narsa yo‘q biror tomchi ham suv qolmagan. Otaga termulib qarab tursa ota: “bor yana olib kel!” debdi. Bu holat bir necha marotaba takrorlanibdi. Lekin bola otaning oldiga bir tomchi ham suv olib kela olmabdi. Oxiri farzand charchagandan keyin otasiga debdi: “otajon shu befoyda ishni nima keragi bor?” Baribir savatda suv tashib bo‘lmasligini hammamiz yaxshi bilamizku?! Bunga hammani aqli yetadiku?! Bekorchi bunday mashg‘ulotni nima keragi bor?! Debdi. Shunda ota aytibdilar: “ha o‘g‘lim sen bu ishni bekorchi ish deb o‘ylayapsan, endi savatga bir qarachi?! Debdilar. O‘g‘il shundoq savatga qarabdi xo‘sh nima qilibdi? Ota: savatga yaxshilab e’tibor ber?! Savat sen suv tashishni boshlashingdan avval qay holatda ediyu hozir qay holatda?! Bola shundoq savatga qaradiyu otajon bo‘ldi tushindim savat top tozo sof holatga aylanibdi dedi, shunda ota:” Ko‘rdingmi bolam! men ham Qur’onni har kun har soatda takrorlab yodlay olmasamda, gunohi ma’siyatlarim tufayli qorayib mog‘arlab ketgan qalbim musaffo bo‘lib yarqirab jilolanib sekin astalik bilan nurga aylanadi. Shuning uchun men tilovati Qur’on qilaman, buni albatta yod olishlik shart emas, o‘qishlikni o‘zida ham savob va manfaat ko‘p o‘g‘lim” degan ekanlar. O‘g‘il shu zahoti uzr so‘rab otasi haq ekanini tan olgan ekan”.

Albatta bu borada hayotiy misollar nihoyatda ko‘p. Lekin maqsadimiz misollarni barchasini taqdim etish emas, balki eshitganimiz, o‘qiganimiz yoki guvohi bo‘lib ko‘rganimizdan ibrat olib, ijobiysidan foydalanib, salbiy tarafidan saqlanishimiz lozimdir. Zotan insonning insoniyligi uning ma’lumotlarni ko‘p bilishida emas, balki bilganlariga qay darajada amal qilayotganiga qarab belgilanadi. Shuning uchun ham dunyoda diyarli hech qanday ma’lumoti yo‘q bo‘lgan ota-onalar ozchilikni tashkil etadi. Ammo, hech bo‘lmaganda boshlang‘ich yoki o‘rta ma’lumotni egallaganlar ko‘pchilikni tashkil etadi. Balki ularning ichida bir necha foizi nafaqat oliy ma’lumotli , balki qanchadan-qancha ilmiy martabalarni egallab, ma’lum bir unvonlarga ham erishganlari bor. Lekin buning o‘zi bilan ish bitmas ekan. Chunki hozirgi kundagi eng katta illatlardan biri ta’limdan tarbiyani ajratib qo‘ymoqlikdir. Aslida esa tarbiyasiz yolg‘iz ta’limning o‘zidan kutilgan ijobiy natija olinmasligi hozirgi kunda hammaga oydek ma’lum bo‘lib qoldi. Shuning uchun ham fursatni qo‘ldan boy bermasdan turib, tezlik bilan yoshlarimizga ta’lim bilan birga axloq odob, tarbiyani ham uyg‘unlashtirib singdirib borish kerak. Zotan ta’lim insonning savodxonligini belgilab bersa, tarbiya uning insoniyligini ifoda etadi. Bizning yoshlarimizda esa ularning har ikkisi ham mujassam bo‘lishi kerak.

Is'hoqjon domla BЕGMATOV

O‘zbekiston musulmonlari idorasi

Masjidlar bo‘limi xodimi

Maqolalar

MА`LUMOTNI IJTIMOIY TАRMOQLАRDА ULАSHING

Maqolalar

“Jonli” va “jonsiz” tarbiya

10.06.2025 12398 12 min.

«Agar ogohsan sen – shohsan sen.

Agar shohsan sen – ogohsan sen»

«Avliyolarning avliyosi», «mutafakkirlarning mutafakkiri», «shoirlarning sultoni» bobomiz Alisher Navoiy hazratlari naqadar chiroyli ta’rif berganlar o‘z asarlarida!

«Ogohlik» co‘zining ma’nolarini bugungi zamon sharoitidan kelib chiqib, yanada keng miqyosda tushunishimizga to‘g‘ri keladi. Ya’ni, bugungi ogohlik xalqimiz, ayniqsa yoshlar qalbini, ruhiyatini, aql-idroki va umuman ma’naviyatini jahonda yuz berayotgan mafkuraviy yo‘nalishdagi oshkora va yashirin tahdidlarning xatarlaridan va «ommaviy madaniyat»ning yemiruvchi ta’siridan muhofaza qilishni ham o‘z ichiga oladi.

Albatta, xalqimiz, jumladan yosh avlod g‘arb fan-texnikasi, madaniyati, adabiyoti, san’atining ilg‘or jihatlarini inkor etmaydi.

Biroq G‘arbda din va odobga zid bo‘lgan qarashlarning ko‘pchilikka singdirilishi oqibatida yuzaga kelgan «ommaviy madaniyat» tushunchasini G‘arb ziyolilarining o‘zlari «G‘arbning muammosi» sifatida baholayotganini hamda «ommaviy madaniyat»ning ma’naviy-axloqiy tubanliklarini yoshlarimiz qancha tez anglasa, shuncha yaxshi.

«Muqaddas islom dinimizni pok saqlash, uni turli xil g‘arazli xuruj va hamlalardan, tuhmat va bo‘htonlardan himoya qilish, uning asl mohiyatini o‘nib-o‘sib kelayotgan yosh avlodimizga to‘g‘ri tushuntirish, islom madaniyatining ezgu g‘oyalarini keng targ‘ib etish vazifasi hamon dolzarb bo‘lib qolmoqda».

Bu vazifa nafaqat biror vazifador yoki biror sohadagi mas’ullarga belgilangan, balki har bir (!) OTA UCHUN, har bir (!) ONA UCHUN buyuk vazifa, deb bilmog‘imiz lozim!

Hozirgi davrda, axborot texnologiyalari o‘ta tezkorlik bilan rivojlanayotgan bir paytda, nanotexnologiya zo‘r shiddatlik bilan avjiga chiqayotgan zamonda, har xil ommaviy axborot vositalari xilma-xil ma’lumotlarni kechayu-kunduz tarqatayotgan bir onda, ayniqsa bugun farzandlarimiz o‘z-o‘zlari bilan yolg‘iz qolib 25 soat vaqtlarini telefon, kompyuter bilan mashg‘ul bo‘lib, bolalarimiz ular bilan “band” bo‘lib qolganlarida mazkur vazifalar, jannatmakon yurtimiz, muqaddas Vatanimiz, dono xalqimizning har bir fuqarosiga qushga havo, baliqqa suv zarurligiday zarur bo‘lsa kerak...

Bugungi kunda tarbiya ham, ming afsuslar bo‘lsinki, ikki xil bo‘lib qoldi: 1) «jonsiz» tarbiya va 2) «jonli» tarbiya.

«JONSIZ» tarbiya – bu internet, kompyuter, telefon, televizor... Ming afsus va nadomatlar bo‘lsinki, bu narsalar ham ko‘p yoshlarimizni, ba’zi o‘rinlarda sal kattaroqlarimizni ham to‘g‘ri yo‘ldan, o‘z ota-onalari ne-ne mashaqqatlar chekib o‘rgatgan yo‘ldan, ota-bobolarimizdan buyuk va beqiyos meros bo‘lib kelayotgan yo‘ldan ozdirib va adashtirib qo‘ymokda...

Natijada, dono xalqimiz maqolida «yaxshini sharofati, yomonni kasofati» deb aytilganidek, o‘zlari ham, oilasi ham, qarindoshlari ham, qo‘shnilari ham, do‘stlari ham, yaqinlari ham, atrofdagilari ham sarson bo‘lib, ularning kasofatlari yashab turgan mahallasiga ham, ishlab turgan ishxonasiga ham, butun el-yurtiga ham yetmoqda...

Bunday shakldagi «jonsiz» tarbiya:

dono xalqimiz dunyoqarashiga ham,
millatimiz mentalitetiga ham,
Qur’oni karimning muborak oyati karimalariga ham,
Payg‘ambarimiz alayhis salomning muborak hadisi shariflariga ham,
dinimiz ko‘rsatmalariga ham,
shariatimiz hukmlariga ham,
ulamolarimiz fatvolariga ham,
davlatimiz qonunlariga ham,
sharqona odoblarimizga ham,
mazhabimiz me’yorlariga ham,
jamiyatshunoslik aloqalariga ham,
odamgarchilik munosabatlariga ham,
insoniy tuyg‘ularga ham,
ruhshunoslik sir-asrorlariga ham,
yurtimiz urf-odatlariga ham,
o‘zbekchilik qoidalariga ham,
madaniyatimiz axloqlariga ham,
insoniy aqlga ham,
axloqiy normalarga ham,
dono maqollarimizga ham,
milliy an’analarimizga ham,
diniy qadriyatlarimizga ham,
xalqimiz ong-tafakkuriga ham,
musulmonchiligimiz asoslariga ham,
Islom dinimiz tushunchalariga ham

ZID EKANLIGINI UNUTMAYLIK !!!

Xorijiy telekanallarda nima namoyish etilsa yoki internetda nima targ‘ib qilinsa, barchasini qabul qilaverish aslo mumkin emas !!!

Biz ular orasidan imon-e’tiqodimiz, an’anayu qadriyatlarimizga mos keladiganlarinigina saralab olmog‘imiz shart!

Bu maqsadga esa yoshlarimizga telefon, televideniye, kompyuter va internetdan oqilona foydalanish yo‘llarini o‘rgatish, ularning mazkur axborot manbalaridan foydalanishlarini nazorat qilib borish orqaligina erishish mumkin. Toki hali suyagi qotib ulgurmagan yoshlarimizning beg‘ubor ma’naviyatiga jiddiy zarar yetmasin!

Mutaxassislarning tadqiqotlariga ko‘ra, AQSHda jinoyatchilarning yarmidan ko‘pi buzilgan oilalar farzandlari ekani ma’lum bo‘lgan. Ularga ota-onasining ajrashgani tufayli yetkazilgan kuchli ruhiy zarba o‘rta yosh, hatto keksalik chog‘ida ham salbiy ta’sir o‘tkazishi aniqlangan.

2) «JONLI» tarbiya – bu:

ulug‘ ajdodlarimizdan davom etib kelayotgan oltindan qimmat rivoyatlari va noyob hikmatlari;

buyuk ota-bobolarimizdan eshitib kelayotgan tillo bilan teng pand-nasihatlari va betakror hikoyalari;

mehribon ota-onalarimizdan o‘rganib kelayotgan gavhar o‘gitlari va mislsiz so‘zlari;

elimiz tanigan va xalqimiz tan olgan ustozlarimizdan ta’lim olib kelayotgan zar tushunchalari va bebaho ilmlari;

jannatmakon yurtimiz – muqaddas Vatanimiz ta’lim maskanlarida taralayotgan durdan a’lo fanlar va beqiyos bilimlar;

uyimizda farzandlarimizga o‘zimiz berayotgan ta’lim-tarbiyamiz.

Bu «jonli» tarbiyadagi ma’lumotlar esa ma’naviyat va ma’rifat yo‘nalishiga hamda tarbiya sohasiga daxldor har bir inson uchun, har bir (!) OTA UCHUN, har bir (!) ONA UCHUN beqiyos ensiklopedik manba bo‘lib xizmat qiladi.

Oiladagi bosh – bobo yoki buvi, ota yoki ona har kuni, ayniqsa juma oqshomi, bozor oqshomi kunlarida oilaviy dasturxon atrofida o‘tirganlarida oilasining har bir a’zolarini ismlarini nomma-nom aytib, har bir o‘g‘il-qizlarini, har bir kelin-kuyovlarini, har bir nevara-chevaralarini haqlariga yaxshi tilaklar aytib, yaxshi duolar qilsalar – bu ham «jonli» tarbiyaning bir turi hisoblanadi.

Zero, bunday shakldagi «jonli» tarbiyani hammalarimizning ota-bobolarimiz, ona-momolarimiz avval-azaldan chin ixlos bilan, sof e’tiqod bilan, go‘zal namuna va chiroyli ibrat bo‘lib, barkamol darajada berib kelishgan. Shunda «mening otam meni haqimga bunday duo qilganlar», «mening onam meni bunday bo‘lishimni Xudodan so‘rar edilar» degan ongi-shuuridagi dasturxon atrofidagi surat uni ko‘z oldida doim turadi.

Dasturxon atrofida, oilasi huzurida aytilgan ota-onasining umidlari, orzulari uni boshqa nojo‘ya xatti-harakatlardan tiyilishga, har kuni qo‘l ochib Yaratgandan so‘rayotgan tilaklarni eslab, mazkur tilaklarga mos kelmaydigan ishlardan saqlanishga undaydi.

Buyuk ota-bobolarimizdan meros bo‘lib qolib kelayotgan dono xalqimizning yuksak ma’naviyatiga davlatimiz rahbari Muhtaram Prezidentimiz ham: «Duo qilgan, duo olgan hech qachon kam bo‘lmaydi. Bunday joydan hech qachon baraka arimaydi», deb yana qo‘shimcha sifatida bizlarga yengilmas kuch qilib berdilar.

Xalqimizning milliy ma’naviyati, oilalarimizda amal qilinadigan tartib-qoidalar yoshlar tarbiyasida muhim ahamiyatga egadir! Ular oila mustahkamligini ta’minlashda ulkan poydevor vazifasini o‘taydi. Diyorimizda milliy qadriyatlar va muborak dinimizning ezgu ta’limotlari asosida oilaga doir qonun-qoidalar yanada mukammal qayta ishlandi.

Janobi hazrat Payg‘ambarimiz Rasululloh sallallohu alayhi vasallam o‘z muborak hadisi-shariflarida marhamat qiladilar: «Bolalaringizga odob beringlar va odoblarini chiroyli qilinglar!».

Bu xususda shoirlarimizning ibratli so‘zlari bor:

«Birinchi g‘ishtni qiyshiq qo‘yarkan me’mor,

Osmonga yetsa ham qiyshiqdir devor».

Oilada erning mavqei balandligi, xotin ham o‘z haq-huquqlariga egaligi, farzandlarning ota-onani hurmat qilishlarini olaylik. Ko‘p yillar davomida ota-bobolarimiz qalbiga singib ketgan ushbu milliy va diniy qadriyatlarni bugun yanada sayqallash kerakligini zamon talab etmoqda. Shiddat bilan o‘zgarib borayotgan hozirgi zamonda bema’ni xurujlar ko‘payib, ularning inson va jamiyat hayotiga salbiy ta’sirlari misli ko‘rilmagan darajada kuchayib bormoqda.

Shuning uchun barchamiz ko‘zimizni kattaroq ochib, ziyraklik va ogohlik bilan bunday hamlalarga qarshi kurashmog‘imiz lozim.

Ayniqsa, hozirda yurtimizdagi mavjud behisob hamda turli fursat va imkoniyatlardan serma’no, sermahsul, mazmunli va unumli foydalanib,

HAR BIR OTA, HAR BIR ONA O‘Z farzandiga:

odob-axloq namunalarini,

kindik qoni to‘kilgan mislsiz Vataniga – vatanparvarlik his-tuyg‘ularini,

bobo-buviga – ehtirom-hurmatni,

ota-onaga – mehr va itoatkorlikni,

oila a’zolariga – rahmdillik va mehribonlikni,

o‘z juft haloliga – haqiqiy muhabbat va sodiqlikni,

qo‘ni-qo‘shnilarga – oqibat va chiroyli munosabatni,

qavm-qarindoshlarga – saxovat-muruvvatni,

sinfdosh-kasbdoshlarga – chin do‘stlik va yordam berishni,

atrofdagi barcha odamlarga – insonparvarlik va samimiylikni,

hayvon-parranda-hasharotlarga – rahm-shafqatni uqtirib, yuqtirib, tushuntirib, singdirishimiz –

HAM BURCHIMIZ, HAM QARZIMIZ, HAM FARZIMIZDIR!!!

XUDONI OLDIDA ham, BANDASINI OLDIDA ham, YURT-XALQIMIZ OLDIDA ham!

Bularni hammasini bolalarimizga o‘rgatish uchun bizlarga hech qanday maxsus oliy ma’lumot ham, tegishli sertifikat ham, hech kanday qizil diplom ham kerak emas! Yoshlarimizda bu jihatlarini biz uyg‘otishimiz (!) kerak xolos. Zero shu sifatlarning hammasi farzandlarimizning qonida bor, ularning xamirturushlarida bor! Zero shu fazilatlarning hammasi bolalarimizning DNK larida mavjud! Chunki bu xususiyatlarning barchasi bizlarning ota-onalarimizdan avloddan-avlodga, qon orqali o‘tib kelayapdi! “Buning qonida bor-da o‘zi!” deb yoki “olma pishsa, tagiga tushadi” deb bejizdan-bejiz aytmaydi dono xalqimiz!

Kimning ona-Vatanni sevish tuyg‘usi kuchli va imon-e’tiqodi mustahkam bo‘lsa, o‘zining o‘tmishini hurmatlab, yaxshi bilsa, «ommaviy madaniyat» tuzog‘iga tushib qolmaydi, dinu davlatimizning “xaqiqiy do‘stlari”ning qarmog‘iga ilinmaydi. Buning uchun oilada ota-onalar farzandlari bilan milliy musiqa, xalq qo‘shiq-ashulalarimizni eshitishsa, birgalikda kitob o‘qishsa, o‘qigan asarlarini birgalikda muhokama qilishsa, ularni turli sport seksiyalariga va musiqa to‘garaklariga jalb etishsa, erishilgan yutuqlari va egallayotgan tajribalariga qiziqishsa, ilm-hunar o‘rganishlarida hamnafas bo‘lishsa, yoshlarning yot g‘oyalar uchun vaqti ham, qiziqishi ham bo‘lmaydi.

Iloho o‘zlarimizni ham,

farzand-zurriyotlarimizni ham

Mehribon Parvardigorimiz O‘zi buyurgan,

Janobi Payg‘ambarimiz sallallohu alayhi vasallam tavsiya etgan,

o‘tmishda o‘tganlarimizning ruhlari shod bo‘ladigan,

xalqimiz xursand bo‘ladigan,

ota-onalarimiz rozi bo‘ladigan yo‘llardan yurishimizni nasib etsin!

JIDDIY E’TIBOR UCHUN JIDDIY MASALA:

Ne-ne umidlar bilan o‘stirayotgan farzandlarimiz

dinimiz qoidalari ruxsat bermagan,

milliy an’analarimiz va mahalliy urf-odatlarimiz qaytargan

hamda davlatimiz qonunlari qoralagan

yeb-ichish mahsulotlaridan O‘TA va O‘TA EHTIYOT bo‘lishlari

va ayniqsa hozirgi paytda

aynan shu tomonlardan "hujum" kilayotgan dushmanlarimizga

kuchli va sof e’tiqod bilan qarshi turaolishlari –

o‘z diniga, o‘z xalqiga, o‘z yurtiga hamda

o‘z muqaddas oilasiga sadoqatli ekanini

yaqqol belgisi bo‘ladi!

Ibrohim domla Inomov

Ibratli hikoyalar

MА`LUMOTNI IJTIMOIY TАRMOQLАRDА ULАSHING

Muallif

Oʼzbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati