Qur’oni karimda xurmo mevasi jannat ne’matlari qatorida zikr etilgan. «Mevalar, xurmo va anorlar bordir» (Rahmon, 68).
Xurmo mevasi shirin ta’mi va o‘ziga xos oziqlik xususiyatlari bois doim suyib yeyilgan. Mutaxassislarning fikricha, bir dona xurmo va bir piyola sut insonning oziq moddalarga bo‘lgan bir kunlik ehtiyojini qondirar ekan.
Xurmoda inson salomatligi uchun zarur o‘ndan ortiq modda borligi aniqlangan. Ulardan biri hazmi yengil va tez singiydigan shakar – fruktoza tanamizga quvvat manbaidir. U shakar, glyukoza kabi qonda qand mikdorini ko‘paytirib yubormaydi. Xurmoda, shuningdek, A, B1, B2, B3 va B6 darmondorilar, natriy, magniy, temir, sera, kaliy, fosfor kabi minerallar, yog‘ va oqsillar ko‘p.
Xurmoning ikki foizdan ko‘p qismini oqsil tashkil etadi. Oqsil tananing kasalliklarga qarshi immunitetini mustahkamlaydi. A darmondorisi ko‘z mushaklari, immun tizimi, suyak, to‘qima va tishlar uchun kerakli, B1 asab tizimi ishini yaxshilaydi, B2 esa oqsil, uglevod va yog‘larni parchalash, hujayralar yangilanishida xizmat qiladi.
Shifokorlar homilali, yosh bolali ayollarga fruktozasi ko‘p oziqlar yeyishni tavsiya etadi. Chunki fruktoza holdan toygan tanaga kuch bag‘ishlaydi, sutni ko‘paytiradi. Bu vaqtda onaning kaliyga ehtiyoji keskin ortadi. Xurmoda kaliy ko‘p. Kaliy ayol tanasida suv muvozanatini saqlab turadi. Kaliy miyaga kislorod yetkazishga yordamlashadi. Kaliy buyraklarni chiqitlar va zaharli moddalardan tozalashda, qon bosimini me’yorida saqlab turishda juda foydalidir.
Xurmo yoyish kamqonlikning oldini oladi. Suyaklar sog‘lom shakllanishida xurmodagi kalsiy va fosfat katta foyda beradi. Muntazam xurmo yeb turish suyaklar zaiflashuvi, mo‘rtlashuvidan himoya kiladi.
Asabiylik va ruhiy zo‘riqish (stress) hollarida xurmo samarali ta’sir qilishi isbotlangan. Chunki xurmoda B6 darmondorisi ko‘p.
Mo‘minjon SAYDALIYEV tayyorladi.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni
Fuqarolarning rasmiy sanalarni nishonlash davrida to‘liq dam olishi uchun shart-sharoitlar yaratish, “O‘zbekiston bo‘ylab sayohat qil!” ichki turizmni rivojlantirish dasturi doirasida ichki va ziyorat turizmini yanada rivojlantirish uchun dam olish va bayram kunlaridan samarali foydalanishni ta’minlash maqsadida qaror qilaman:
1. Quyidagi qo‘shimcha dam olish kunlari belgilansin:
(a) 2025 yilda barcha xodimlar uchun (ish haftasining turidan qat’i nazar) 31 dekabr – chorshanba;
(b) 2026 yilda:
(i) barcha xodimlar uchun (ish haftasining turidan qat’i nazar): 2 yanvar – juma, 28 may – payshanba, 29 may – juma, 31 avgust – dushanba;
(ii) olti kunlik ish haftasida ishlaydigan xodimlar uchun: 3 yanvar – shanba, 30 may – shanba, 31 dekabr – payshanba.
2. Mehnat kodeksining 208-moddasiga muvofiq:
(a) ishlanmaydigan bayram kunlari hisoblanuvchi 8 mart – Xotin-qizlar kuni bayrami 2026 yilda yakshanba – dam olish kuniga va 21 mart – Navro‘z bayrami hamda 9 may – Xotira va qadrlash kuni bayramlari besh kunlik ish haftasida ishlaydigan xodimlar uchun shanba – dam olish kuniga to‘g‘ri kelishi munosabati bilan ushbu dam olish kunlari mos ravishda 2026 yil 9 mart, 23 mart va 11 may – dushanba kunlariga ko‘chirilishi;
(b) ishlab chiqarish-texnik va tashkiliy sharoitlar (mavjud uzluksiz ishlab chiqarish, aholiga har kuni xizmat ko‘rsatish, navbatchilik asosida ishlash va boshqalar) tufayli ishlanmaydigan bayram kunlari to‘xtatib qo‘yish mumkin bo‘lmagan ishlarni bajarishda dam olish kunlari ko‘chirilmasligi ma’lumot uchun qabul qilinsin.
3. Besh kunlik ish haftasida ishlaydigan xodimlar uchun dam olish kuni 2026 yilda 12 dekabr – shanba kunidan 31 dekabr – payshanba kuniga ko‘chirilsin.
4. Bayram (ishlanmaydigan) kunlarining uzaytirilishini hisobga olgan holda respublika aholisining maroqli dam olishi uchun:
(a) Turizm qo‘mitasi va Madaniy meros agentligi turizm namoyishi obyektlari (madaniy meros obyektlari, muzeylar) va mehmonxona xizmatlari uchun chegirmalar berilishi hamda aksiyalar o‘tkazilishini tashkil etsin;
(b) O‘zbekiston kasaba uyushmalari federatsiyasiga Sog‘liqni saqlash vazirligi, Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklari bilan birgalikda sanatoriylar va sog‘lomlashtirish muassasalari uchun chegirmalar berish hamda aksiyalar o‘tkazish tavsiya etilsin;
(v) “Uzbekistan Airways” AJ va “O‘zbekiston temir yo‘llari” AJga ichki transport qatnovlari uchun chegirmalar berish va aksiyalar o‘tkazish tavsiya etilsin.
5. O‘zbekiston kasaba uyushmalari federatsiyasiga:
(a) mehnat jamoalari o‘rtasida ushbu Farmonning maqsadi, mazmun-mohiyati to‘g‘risida tushuntirish ishlarini tashkil etish;
(b) uzaytirilgan bayram kunlarida xodimlar va ularning oila a’zolari maroqli dam olishini ta’minlash yuzasidan kasaba uyushmalari tashkilotlarining ishini faollashtirish tavsiya etilsin.
6. O‘zbekiston Milliy teleradiokompaniyasi O‘zbekiston Milliy axborot agentligi bilan birgalikda bayram kunlari o‘tkaziladigan tadbirlar to‘g‘risida ommaviy axborot vositalari, shu jumladan, Internet jahon axborot tarmog‘i orqali aholining keng xabardor qilinishini ta’minlasin.
7. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2024 yil 24 dekabrdagi “Yangi yil bayramini nishonlash davrida qo‘shimcha ishlanmaydigan kunni belgilash va dam olish kunini ko‘chirish to‘g‘risida”gi PQ–452-son qarori o‘z kuchini yo‘qotgan deb hisoblansin.
8. Belgilansinki, ushbu Farmon 2027 yil 1 yanvardan e’tiboran o‘z kuchini yo‘qotadi.
9. Mazkur Farmonning ijrosini nazorat qilish O‘zbekiston Respublikasi Bosh vaziri A.N. Aripov zimmasiga yuklansin.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti
Sh. Mirziyoyev