Sayt test holatida ishlamoqda!
28 Sentabr, 2025   |   6 Rabi`us soni, 1447

Toshkent shahri
Tong
04:58
Quyosh
06:17
Peshin
12:19
Asr
16:24
Shom
18:14
Xufton
19:26
Bismillah
28 Sentabr, 2025, 6 Rabi`us soni, 1447

7 savolga 7 javob: Haj shartlari

25.12.2017   14540   5 min.
7 savolga 7 javob: Haj shartlari

1-savol: Kishi o‘zi ishlab turgan muassasa yoki biror bir tashkilotdan kelajakda oylik maoshidan sekin-asta to‘lash sharti bilan qarz olib hajga borishi mumkinmi?

 

Javob: Haj ibodati qodir bo‘lgan kishiga farz. Yetarli mablag‘i bo‘lmagan kishiga haj farz emas.

 

2-savol: Ma’lumki, haj mavsumida tirbandlik sababli ehrom bo‘laklarining yirtilish hollari ko‘p bo‘ladi. O‘sha holatda yirtilganlarini yamash joizmi yoki yangisiga almashtirish kerakmi?

 

Javob: Xohlasa, tikib oladi, xohlamasa, boshqasiga almashtiradi, har ikkisi ham joiz. Alhamdulillah, shariatda bu masalada yengillik bor. Shariatda man qilingan narsa ko‘ylak va shalvar kiyishdir. Ammo ehrom biror narsaga ilinib yirtilsa yoki teshilsa, uni ip bilan chatib yoki yamoq solib tikishning zarari yo‘q.

 

3-savol: Muhtaram Muftiy hazratlari! Yaqinda turmushga chiqayotgan dugonam mahr uchun eridan haj ziyoratiga olib borishni so‘ramoqchi ekanini aytib qoldi. Bizning mazhabimizda shu to‘g‘rimi?

 

Javob: Mahr uchun hajga olib borishni so‘rasa, bizning hanafiy mazhabimizda mahri misl vojib bo‘ladi. Mahri misl deganda opalariga berilgan mahr miqdori tushuniladi.

 

4-savol: Hurmatli Muftiy hazratlari! Mustaqillik sharofati tufayli diniy qadriyatlarimiz qayta tiklanib, har yili muborak hajda umra ibodatini ming-minglab yurtdoshlarimiz ado etishmoqda. Haj kabi umrani ham kishi umrida bir marta ado etadimi? Iltimos, shu haqda ma’lumot bersangiz.

 

Javob: Umra lug‘atda “ziyorat qilish” va “obod qilish” ma’nolarini anglatadi. Shariatda esa, niyat qilib ehrom bog‘lab, Baytullohni tavof qilish, Safo bilan Marva o‘rtasida sa’y qilish umra deyiladi.

 

Ibn Abbos (roziyallohu anhu): “Allohga qasam, albatta, u (umra) Alloh taoloning Kitobida un(haj)ga qo‘shib zikr etilgan. “(Haj va umrani Alloh uchun tugal ado qiling)”, deydi.

 

Abu Hurayra (roziyallohu anhu)dan rivoyat qilinadi: “Nabiy (sollallohu alayhi va sallam): “Umradan keyingi umra oralaridagilarga kafforatdir. Mabrur hajning mukofoti jannatdir”, dedilar” (Imom Ahmad, Buxoriy va Muslim).

 

Har bir kishiga qodir bo‘lsa, umrida bir marta haj qilish farzdir, umra sunnat amal. Umrani bir yilda bir necha bor qilish mumkin.

 

5-savol: Alloh nasib qilib, 2005 yili haj ibodatini ado etish sharafiga muyassar bo‘ldim. Iltimos, umra bilan haj o‘rtasidagi farqni tushuntirib bersangiz.

 

Javob: Haj muayyan vaqtda ado etiladi. Haj ibodatida Arafotda turish, Baytullohni tavof qilish lozim. Safo va Marva orasida sa’y qilish, Muzdalifa va Minoda tunash, Jamarotda shaytonga tosh otish kerak.

 

Umra esa, haj ado etiladigan kunlardan boshqa yilning barcha fasllari va kunlarida ado qilinishi mumkin. Umra Baytullohni tavof qilish va Safo hamda Marva o‘rtasida sa’y qilishdir.

 

Demak, umra uchun maxsus vaqt tayin qilinmagan. Balki arafa va tashriq kunlaridan tashqari yilning barcha kunlarida umra qilish joiz. Barcha olimlar umra uchun maxsus vaqt belgilanmaganiga ittifoq qilishgan. Zero, Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) zulqa’da va shavvol oylarida umra qilganlar.

 

6-savol: Menga haj qilish nasib etganida, quvonganimdan Alloh uchun o‘n kun ro‘za tutaman, deb niyat qilgan edim. Shu ro‘zani qay tartibda tutsam to‘g‘ri bo‘ladi, iltimos, shu haqda ma’lumot bersangiz.

 

Javob: Avvalo, nazr niyat bilan bo‘lmaydi. Til bilan aytilsa, nazr bo‘ladi. Ibodatlardan darhol yo keyin zimmaga vojib bo‘lmagan birortasini, masalan, ro‘zani Ramazon oyidan boshqa paytda tutishni o‘ziga vojib qilish nazr bo‘ladi. Agar kishi Alloh uchun ikki kun yoki uch kun yoinki o‘n kun ro‘za tutish o‘ziga vojib deb (nazr) bilsa, unga o‘sha aytganini tutish vojib bo‘ladi. U istagan vaqtda, xohlasa, bo‘lib-bo‘lib tutadi, xohlasa, ketma-ket, orasini ajratmasdan tutadi.

 

Agar ro‘za tutishni nazr qilgan paytda ketma-ket tutishni niyat qilgan bo‘lsa, ketma-ket tutishi zarur bo‘ladi. Orada bir kun iftor qilsa yoki ayol kishi hayz ko‘rsa, qayta boshidan nazr qilgan kunlari miqdorida tutishi lozim.

 

Nazr qilgan kishi ketma-ket tutishni niyat qilmagan bo‘lsa ham, ketma-ket tutsa bo‘ladi (“Fatovoyi Hindiya”, “Zohiriya”).

 

7-savol: Eri o‘lgan ayolning haj qilishi durust emas deb eshitdim, shu to‘g‘rimi?

 

Javob: To‘g‘ri. Eri qazo qilgan ayol to‘rt oyu o‘n kun idda o‘tirishi lozimdir. Eri o‘lgani uchun iddadagi yo taloq iddasidagi ayol hajga bormaydi va boshqaga turmushga chiqmaydi. Iddasi tugab bo‘lgach, uning ixtiyori o‘zida bo‘ladi. Xohlasa, mahramlaridan biri, ya’ni otasi, aka yo ukasi, tog‘a yo amakisi, bobosi yoki o‘g‘illaridan biri hamrohligida haj ibodatini ado etishi mumkin (“Fatovoyi Hindiya”).

Boshqa maqolalar

Namozdan keyin bajariladigan sunnatlar

26.09.2025   3098   7 min.
Namozdan keyin bajariladigan sunnatlar

1. Uch marta “Astag‘firulloh” deb, so‘ngra ushbu duoni o‘qish:

اللَّهُمَّ أَنْتَ السَّلامُ وَمِنْكَ السَّلامُ تَبَارَكْتَ ذَا الْجَلالِ وَالإِكْرَام

Allohumma antas salaam va minkas salaam. Tabaarokta yaa zal Jalaali val Ikrom

 “Yo Alloh! Sen Salomsan. Omonlik Sendandir. Ey, buyuklik va ikrom Sohibi bo‘lgan Zot, Sen ulug‘san”. 

 

2. Oyatal – kursiyni o‘qish. Har farz namozidan so‘ng Oyatal-kursiyni o‘qib yurgan kishini jannatdan faqatgina o‘lim to‘sib turadi.

 

3. “Subhanalloh”, “Alhamdulillah” va “Allohu akbar”ni o‘ttiz uch martadan aytib, bir marotaba “Laa ilaha illallohu vahdahu laa shariyka lahu. Lahul mulku va lahul hamdu va huva a’la kulli shayin qodiyr”ni o‘qish.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Kim har namozdan keyin o‘ttiz uch marta (Subhanalloh) Allohga tasbeh aytsa, o‘ttiz uch marta (Alhamdulillah) Allohga hamd aytsa, o‘ttiz uch marta “Allohu akbar” desa, jami to‘qson to‘qqiz bo‘ladi. Yuzta bo‘lishi uchun – “Laa ilaaha illallohu vahdahu laa shariyka lahu, lahul mulku va lahul hamdu va huva ’ala kulli shayin qodiyr” deb aytsa, gunohlari dengiz ko‘pigi kabi ko‘p bo‘lsa ham mag‘firat qilinadi» (Imom Muslim rivoyati) dedilar.


4. Quyidagi zikrni o‘qish:

لا إله إلا الله وحده لا شريك له، له الملك وله الحمد وهو على كل شيء قدير. اللهم لا مانع لما أعطيت ولا معطي لما منعت ولا ينفع ذا الجد منك الجد

“Laa ilaaha illallohu vahdahu laa shariyka lahu, lahul mulku va lahul hamdu va huva ’alaa kulli shayin qodiyr. Allohumma laa maania’ lima a’toyta va laa muti’a lima mana’ta va laa”.

“Allohdan o‘zga iloh yo‘q. U Yolg‘izdir. Uning sherigi yo‘q. Mulk va maqtov Unga xosdir. U barcha narsaga qodirdir.”

Abu Ayyub Ansoriy roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Kim «Laa ilaha illallohu vahdahu laa shariyka lahu, lahul mulku va lahul hamdu va huva ’alaa kulli shayin qodiyr», deb o‘n marta aytsa, Ismoil zurriyotidan to‘rt kishini ozod qilgandek bo‘ladi”, dedilar (Imom Buxoriy, Imom Muslim rivoyati).

Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Kim: «Laa ilaha illallohu vahdahu laa shariyka lahu, lahul mulku va lahul hamdu va huva ’alaa kulli shayin qodiyr», deb bir kunda yuz marta aytsa, o‘nta qul ozod qilgan barobarida bo‘libdi. Unga yuzta hasanot yozilib, yuzta yomonligi o‘chiriladi, kech kirgunicha shaytondan omonda bo‘ladi. Uning bu amalidan afzalroq ishni hech kim qila olmaydi. Faqat shu kalimalarni ko‘proq aytgan kishi o‘zib ketishi mumkin”, dedilar.


5. Quyidagi zikrni o‘qish:

لا إله إلا الله وحده لا شريك له، له الملك وله الحمد وهو على كل شيء قدير لا حول ولا قوة إلا بالله، لا إله إلا الله ولا نعبد إلا إياه له النعمة وله الفضل وله الثناء الحسن ولا إله إلا الله مخلصين له الدين ولو كره الكافرون

“Laa ilaha illallohu vahdahu laa shariyka lahu lahul mulku va lahul hamdu va huva a’la kulli shayin qodiyr. Laa havla va laa quvvata illa billah. Laa ilaha illallohu va laa na’budu illa iyyahu lahun nimatu va lahul fazlu va lahus sanaul husna. Va laa ilaha illallohu muxlisiyna lahud diyn va lav karihal kaafiriyn”

 

6. Ushbu duoni o‘qish:

اللهم أعني على ذكرك وشكرك وحسن عبادتك

Allohumma a’inniy ’alaa zikrika va shukrika va husni ’ibaadatik

“Allohim! O‘zingni zikr qilish, shukr qilish va Senga chiroyli ibodat qilishimda madad ber”.

Muoz ibn Jabal roziyallohu anhu aytadi: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam qo‘limdan tutib, “Ey Muoz, Allohga qasamki, men seni yaxshi ko‘raman”, dedilar. “Ota-onam sizga fido bo‘lsin! Allohga qasamki, men ham sizni yaxshi ko‘raman”, dedim. U zot alayhissalom: “Ey Muoz, har (farz) namozdan so‘ng: “Allohumma, a’inniy ’alaa zikrika va shukrika va husni ’ibaadatik” deb aytgin”, dedilar (Imom Abu Dovud rivoyati).

Sa’d ibn Abu Vaqqos roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam namozdan keyin bunday duo qilar edilar:

“Allohumma, inniy a’uuzu bika minal jubni val buxl va a’uuzu bika min fitnatid dunya va a’uzu bika min fitnatil qobr”

“Allohim, qo‘rqoqlikdan, baxillikdan panoh so‘rayman. Dunyo fitnasidan panoh so‘rayman. Qabr fitnasi (qabrda ikki farishtaning savollariga javob bera olmay qiynalish)dan panoh so‘rayman” (Imom Buxoriy rivoyati).


7. Ixlos, Falaq va Nas suralarini o‘qish: Bomdod va Shom namozlaridan so‘ng uch martadan o‘qiladi.


8. Quyidagi zikrni Bomdod va Shom namozlaridan so‘ng o‘n martadan o‘qish:

لا إله إلا الله وحده لا شريك له له الملك وله الحمد يحيي ويميت وهو على كل شيء قدير

Laa ilaha illallohu vahdahu laa shariyka lahu, lahul mulku va lahul hamdu yuhyii va yumiytu va huva a’laa kulli shayin qodiyr”.

“Allohdan o‘zga iloh yo‘q. U Yolg‘izdir. Uning sherigi yo‘q. Mulk va maqtov Unga xosdir. U barcha narsaga qodirdir”.

 

9. Tasbehlarni o‘ng qo‘l bilan sanash. O‘ng qo‘l bilan sanash afzaldir.


10. Mazkur zikrlarni namoz o‘qigan joyda qilish.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Har bir tasbeh (Subhanalloh) sadaqadir[1]. Har bir takbir (Allohu akbar) sadaqadir. Har bir tahmid (Alhamdulillah) sadaqadir. Har bir tahlil (Laa ilaha illalloh) sadaqadir”, deganlar (Imom Muslim rivoyati).

Abu Hurayra roziyallohu anhu ko‘chat o‘tkazayotganlarida yonlaridan Rasululloh sollallohu alayhi vasallam o‘tib qoldilar va aytdilar: “Ey Abu Hurayra, seni sening uchun bundan-da yaxshi narsaga dalolat qilaymi?”.

U kishi: “Ha, ayting, yo Rasululloh”, dedilar. Shunda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Subhanalloh, Allohu akbar, Alhamdulillah, Laa ilaha illalloh degin, har biriga sening uchun jannatda bir daraxt o‘tkaziladi”, dedilar (Imom Ibn Moja rivoyati).

Ushbu zikrlar namozda bo‘lgan nuqson, kamchiliklarning o‘rnini to‘ldiradi.

Davron NURMUHAMMAD


[1] Ya’ni sadaqaning savobi beriladi.