Sabr insonni kamolotga yetkazadigin amallardan hisoblanadi. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam:
“Birortangizning oyoq kiyimi ipi uzilsa ham, istirjo’ aytsin”, - deganlar. Demak, kattayu kichik har bir ko‘ngilsiz hodisada sabr kerak ekan.

Suyukli habibimiz Muhammad alayhissalomning boshlariga og‘ir yo‘qotishlar, mushriklarning zulm va xo‘rliklari kelganida ham Alloh taolo u zotga sabrli bo‘lishni buyurgan:
“(Ey Muhammad), endi chiroyli sabr qiling!”
(Maorij surasi, 5-oyat ).

Alloh taolo suyukli Payg‘ambariga tasalli berib aytyaptiki,
“Ey Muhammad alayhissalom, kufr va shirkka berilganlarning Bizning vahiylarimizni yolg‘onga chiqarib, jazolarimizni masxara qilayotganiga e’tibor bermang”.

Alloh taolo Payg‘ambarimiz Muhammad alayhissalomni ham vahiyni yetkazishda chiroyli sabrga chaqirmoqda.
Imom Qurtubiy: “Chiroyli sabr kishi o‘zidagi jizzakilikni yo‘qotishi va Allohdan boshqaga shikoyat qilmasligidir”, -degan.

Alloh taolo Payg‘ambarimizdan oldin ham barcha elchilarini vahiyni yetkazishda, insonlarni imonga chaqirishda, ularga yetadigan mashaqqat va ozorlarga sabr qilishga buyurgan. Eng suyukli farzandidan ayrilgan Ya’qub alayhissalom, tuhmat va fitna tufayli uzoq vaqt zindonband bo‘lgan Yusuf alayhissalom, Alloh yuborgan mashaqqat, dard-ofatlariga ko‘ngan Ayyub alayhissalom, xo‘rlash-qiynoqlariga dosh bergan Muso alayhissalomning buyuk sabrlari insoniyatga ulkan ibrat bo‘lib tarix sahifalarida qolgan. Chunki, Alloh sabrlilarni yaxshi ko‘radi. Hadisi qudsiyda Alloh azza va jalla bunday marhamat qiladi: “Ey bandalarim, Men bandalar ichidan bir mo‘min kishini (biron musibat yetkazib) imtihon qilsam, u Menga hamd aytib sinovimga sabr qilsa, u o‘sha joyidan turganida onasi tuqqan kundagidek xato-gunohlaridan pok bo‘lib turadi”. Qur’oni karimda yana shunday marhamat qilinadi:
“Inson haqiqatan besabr yaralgandir: kulfat kelganida chidamaydi, mol-mulk kelsa, baxilga aylanadi”
(Maorij surasi, 19-21-oyatlar).

Ushbu oyatlardagi «halu’» iborasi «besabr, toqatsiz, chidamsiz, hirsini jilovlay olmaydigan» ma’nolarini anglatadi. Inson nasli Alloh taoloning O‘zi bilgan hikmatiga ko‘ra besabr qilib yaratilgan. Haqiqatan, insonga biror xastalik kelishi bilan darrov «oh-voy»ga tushadi, tuzalguncha sabr qilolmay o‘zini har tomonga uradi. Biror ishga kirishsa, tezroq hal bo‘lishini istaydi. Boshqalar manfaatini hatlab bo‘lsa ham o‘zining ishi tezroq bitishini xohlaydi. Kun sal isib ketsa ham, sovib ketsa ham, qorni ochib ketsa ham, to‘yib ketsa ham besabrlik va betoqatlik qilaveradi. Bunday holatlarga sabr, bardoshni qarshi qo‘yish kerak. Shuning uchun Islom mo‘min-musulmonlarni hamisha sabrli bo‘lish, Alloh taqdir qilgan hamma narsaga ko‘nishga chaqiradi. Zero, sabr mo‘minlarning eng maqtalgan fazilatlaridandir.

Sabr har bir mo‘min-musulmon erkak-ayolga lozim sifatdir. Bu chiroyli xislatsiz inson mo‘min-musulmonlik takliflarini, buyruqlarini yetarlicha ado eta olmaydi.
Abu Hurayradan (roziyallohu anhu) rivoyat qilingan hadisda Rasululloh sollallohu alayhi va sallam: “Kishidagi xislatlarning eng yomoni dunyoga harislik, sabrsizlik, o‘ta baxillik, qo‘rqoqlik va o‘zini tiya bilmaslikdir”, deganlar (Imom Ahmad, Abu Dovud).

Imom Musohibiy: “Ne’matlar bir mehmon, ularni izzat-ikrom qilish shukr bilan bo‘ladi. Balolar ham bir mehmon, ularni izzat-ikrom qilish esa sabr bilan bo‘ladi”, degan. Sabr imonning boshidir.
Agar inson tanasi boshidan judo qilinsa, u halok bo‘lgani kabi sabr bo‘lmasa, imon ham halokatga yuz tutgusidir. Abdulqodir Jiyloniy: "Ey o‘g‘lim, musibat-balo seni halok qilish uchun kelmaydi, sabringni sinash uchun keladi", deb aytganlar.

Karmana tumani “Jaloyir”
jome masjidi imom-xatibi A.Hakimov