Alloh taolo dunyodagi jamiki millatlarni bir ota-onadan yaratganini bildirib: «Ey, insonlar! Darhaqiqat, Biz sizlarni bir erkak (Odam) va bir ayol (Havvo)dan yaratdik hamda bir-birlaringiz bilan tanishishingiz uchun sizlarni (turli-tuman) xalqlar va qabila (elat)lar qilib qo‘ydik. Albatta, Alloh nazdida (eng azizu) mukarramrog‘ingiz taqvodorrog‘ingizdir. Albatta, Alloh biluvchi va xabardor zotdir», degan (Hujurot surasi, 13-oyat).
O‘zgalarga nisbatan fikr, o‘ylarimizda gina va nafratda bo‘lish o‘zimizga zarardir. Ba’zida insonlarning qilgan ishidan xafa bo‘lamiz-da, u qilgan xatoni takrorlab qo‘yamiz? Bu bilan biz bir qadam orqaga ketgan bo‘lamiz. Inson o‘z jahlini tiya oladigan darajada kuchli bo‘lsagina o‘zi va o‘zgalarga yaxshilikda bardavom bo‘ladi.
Kimlardir mol-dunyosi, nasl-nasabi, millati bilan takabburlanib, o‘zini boshqalardan ustun qo‘yib maqtanadi. Aslida esa ular tuproqdan yaratilganini unutadi.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bir hadisi sharifda: “Alloh taolo bandalarining mol-dunyosiga, kiygan kiyimiga emas, pok qalbiga va qilayotgan amallariga qaraydi”, deganlar.
Har bir qilgan xatti-harakatimizni ko‘rib, yozib turuvchilar bor. Oxiratda savol-javob bo‘ladi. Bir-birimizga azob berib, birovni kamsitib, xato qilganimiz bilan yaxshilikka erishib bo‘lmaydi.
Mana bir misol, maktab hamda ishxonalarga kuzatuv kameralari o‘rnatilgan. Odamlar o‘sha kameralardan xavfsirab tartib-intizomga rioya qiladi. Qo‘yilgan kameralar o‘z natijalarini bermoqda. Maktab o‘quvchilari so‘zlayotgan so‘zlarida, xatti-harakatlarida chegaradan chiqarmaslikka urinmoqda, o‘zlarini odob doirasida tutishga harakat qilmoqda. Bunga qo‘ldan yasalgan jonsiz kamera sabab.
Alloh taolo ikki yelkamizga farishtalarni qilayotgan yaxshi va yomon amallarimizni yozish uchun mas’ul qilib qo‘ygan ekan nega o‘zimizni tuzatmaymiz, uyalmaymiz, gunoh ishlardan qaytmaymiz? Axir o‘z omonligimiz va oxiratimiz uchun ham to‘g‘ri yo‘ldan adashmasligimiz kerak emasmi?
Alloh taolo: «Ey, imon keltirganlar! Yoppasiga itoatga kirishingiz va shaytonning izidan ergashmanglar! Albatta, u sizlarga aniq dushmandir» (Baqara surasi, 208-oyat), deb ogohlantirgan.
Sal narsaga asabiylashish insonni har tomonlama zaif va bemor qiladi. Kichkina narsalarga ham jiddiy e’tiroz va norozilik tana hujayralarining bir-biri bilan keskin reaksiyalarini vujudga keltiradi. Bu esa insondagi ilg‘or fikr va g‘oyalarning yo‘qolishiga sabab bo‘ladi.
Alloh taolo yaratgan maxluqotlar orasida Inson ajoyib mo‘jizadir. Har bir sog‘lom inson ongida yuqori salohiyat, ixtirochilik hamda komillik yuzaga keladi. Dangasalik, erinchoqlik bizni yo‘limizdan to‘xtatib qo‘yadi yoki orqaga tortadi. Dunyoviy bilimlarni diniy bilimlar bilan uyg‘unlashtirib, o‘rganib, hayotga tadbiq etsak, ko‘zlagan maqsadimizga adashmasdan yetamiz, INSHOALLOH.
XUMORBЕGIM
Ramazon hayiti va Qurbon hayiti Islomning ikki ulug‘ bayramidir. Ularning har birida ulkan ma’naviy ma’nolar bo‘lib, musulmonlar hayotida alohida o‘rin tutadi. Xususan, Qurbon hayiti Islomda fidokorlik, sadoqat va bag‘rikenglik ramzi hisoblanadi.
Ushbu muqaddas bayram oldidan Davlatimiz rahbarining maxsus qarorlari qabul qilinishi, Ramazon va Qurbon hayiti sanalari dam olish kuni sifatida belgilanishi xalqimizning diniy ehtiyojlarini ta’minlash, milliy va diniy qadriyatlarni asrab-avaylash hamda ma’naviy birdamlikni mustahkamlashga xizmat qilmoqda.
Qurbon hayiti Zulhijja oyining avvalgi o‘n kunida nishonlanadi. Ulamolar ta’kidlaganidek, Zulhijjaning avvalgi o‘n kuni Allohning eng mahbub kunlaridan biri bo‘lib, bu kunlarda qilinadigan amallar, ibodatlar, xayru saxovatlar juda ham ulug‘ hisoblanadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Alloh taolo huzurida yaxshi amallar Zulhijjaning birinchi o‘n kunida qilinadigan amallardek afzalroq amal yo‘q”, — deb marhamat qilganlar. Shunday ekan, ushbu kunlarda yaxshi amallarga shoshilish, savobli ishlarga ulgurib qolish ayni muddaodir.
Qurbon hayitining fazilatlari amallaridan biri – qurbonlik qilish hisoblanadi. Qurbonlik, Islom dinida ahamiyati katta bo‘lgan amallardan biri bo‘lib, u Qurbon hayiti kunlarida Allohning roziligi uchun fidoiylik ifodasi o‘laroq jonliq so‘yishdir. Bu amal hazrati Ibrohim alayhissalom va payg‘ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallam sunnatlariga amal qilish, fidokorlik, sabr va taqvo kabi tushunchalarni ifoda etadi.
Qurbonlik qilish nafaqat insonning taqvosi, balki ijtimoiy mehr-oqibat, muhtojlarga g‘amxo‘rlik belgisidir. Qurbonlik go‘shti faqirlarga, qarindoshlarga, qo‘shnilarga tarqatilishi, ahillik va mehr-muhabbatni yanada mustahkamlaydi.
Qurbon hayiti — bu ahillik va mushtaraklikning ramzi bo‘lib, bu kunda musulmonlar o‘z qarindoshlari, qo‘shnilari, do‘stlarining holidan xabar oladilar, uzoqdagi yaqinlarini yo‘qlab borishga harakat qiladilar. Ayniqsa, keksa, bemor, yolg‘iz kishilar holidan xabar olish — dinimizda yuksak ajr hamda e’tiborga sazovor amal hisoblanadi.
Qurbon hayiti insonlarni bir-biriga yaqinlashtiradi, mehru shafqatni uyg‘otadi, bayram munosabati bilan ehson qilish, bolalar va keksalarni xursand qilish kabi amallar nafaqat shaxsiy savob, balki jamiyatdagi yaxshilik muhitini yanada mustahkamlaydi.
Bu kunda imkoni bor insonlar kam ta’minlangan oilalar, yetimlar, ehtiyojmandlar holidan xabar olib, ularga xursandchilik ulashsalar, bu amalning savobi beqiyosdir. Zero, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Mo‘minlarning o‘zaro do‘stliklari, rahm qilishlari va mehr ko‘rsatishlari xuddi bir jasadga o‘xshaydi. Undan bir a’zo xasta bo‘lsa, jasadning qolgani unga qo‘shilib bedor bo‘ladi va isitmalaydi”, — dedilar (Imom Muslim rivoyati).
Azizlar, ayni kunlarda yurtimizdan 15 ming nafardan ziyod yurtdoshlarimiz Islomning besh ustunidan biri bo‘lgan Haj ibodatini ado etishga taraddud ko‘rmoqdalar. Ular orasida yuzlab nuroniylar, onalarimiz, ustoz va ziyolilar bor. Bu har bir yurtdoshimizning qalbida quvonch uyg‘otadi. Ayniqsa, mamlakatimiz rahbari muhtaram Prezidentimiz O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy hazrat bilan telefon orqali muloqot qilib, hojilarimiz ahvolidan xabar olganelari, ularga muborak safarda to‘liq sharoit yaratilishi, Haj ibodatini xotirjam va mukammal ado etishlari uchun zarur ko‘mak va duolarini izhor etganlari katta voqea bo‘ldi.
Bu voqelik yurtimizda din va davlat munosabatlari yangi, barqaror va hamjihat zaminda qurilayotganidan dalolatdir. Bu – xalqimizning muqaddas qadriyatlariga hurmat, Islomning pok ta’limotiga bo‘lgan ehtirom namunasidir.
Bu kabi yuksak e’tiborlar yurtimizda din va davlat o‘rtasidagi muvozanatli munosabatning, xalqning e’tiqodi va qadriyatiga nisbatan hurmat va e’zozning amaliy namunasidir.
Muhtaram yurtdoshlar! Fursatdan foydalanib barchalaringizni iyd al-Azxo – Qurbon hayiti bilan samimiy muborakbod etaman. Yurtimiz tinchlikligi barqaror, xalqimiz totuvligi bardavom bo‘lsin, dinimiz yanada ravnaq topsin, xonadoningizdan fayzu baraka arimasin!
Qurbon hayitingiz muborak bo‘lsin!
Ubaydulloh Abdullayev,
Farg‘ona viloyati bosh imom-xatibi