Har qanday ota-ona farzandining sog‘lom va zehnli, kasb-hunarli va el-yurtiga sodiq bo‘lib voyaga yetishini istaydi. O‘zbekistonda bu ulkan maqsadni amalga oshirish Istiqlolning ilk yillaridanoq davlat siyosati darajasiga ko‘tarildi. Zero, bolalari sog‘lom yurt qudratlidir.
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida bola huquqlari mustahkam kafolatlangan. Asosiy Qonunimizning 45-moddasida, jumladan, voyaga yetmaganlarning huquqlari davlat himoyasida ekani belgilab qo‘yilgan. Bosh Qomusimizning 65-moddasiga binoan esa: «Farzandlar ota-onalarning nasl-nasabidan va fuqarolik holatidan qat’i nazar, qonun oldida tengdirlar. Onalik va bolalik davlat tomonidan muhofaza qilinadi».
Milliy huquqiy tizimimizda bola huquqlariga oid qonunlar alohida o‘rin tutadi. O‘zbekistonda ushbu sohada 100 dan ziyod normativ-huquqiy hujjatlar qabul qilingan. Bu haqda fikr yuritganda, so‘nggi yillarda BMT Bola huquqlari bo‘yicha qo‘mitasi tavsiyalarini inobatga olgan holda, qariyb 20 ta qonun qabul qilinganini ta’kidlash lozim.
Bular jumlasiga «Bola huquqlari kafolatlari to‘g‘risida», «Odam savdosiga qarshi kurashish to‘g‘risida», «O‘zbekiston Respublikasida nogironlarni ijtimoiy himoya qilish to‘g‘risida» (yangi tahrirda), «Voyaga yetmaganlar o‘rtasida huquqbuzarliklar profilaktikasi to‘g‘risida», «Nodavlat notijorat tashkilotlari faoliyatining kafolatlari to‘g‘risida», «Vasiylik va homiylik to‘g‘risida»gi qonunlarni kiritish mumkin. Bundan tashqari, Oila kodeksi, Mehnat kodeksi, Jinoyat kodeksi, Jinoyat ijroiya kodeksi, Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeks va boshqa bir qator qonun hujjatlariga o‘zgartirishlar kiritildi.
Shuni alohida ta’kidlash lozimki, O‘zbekiston mustaqillikka erishgandan so‘ng 1992 yil 9 dekabrda o‘zbek parlamenti ratifikatsiya qilgan birinchi majburiy xalqaro-huquqiy shartnoma – Bola huquqlari konvensiyasidir. Ushbu Konvensiyani jahon bolalarining o‘ziga xos xalqaro Konstitutsiyasi deyish mumkin. Bundan tashqari, O‘zbekiston bola huquqlariga oid o‘ndan ortiq xalqaro shartnomalarga qo‘shilgan.
Xususan, O‘zbekiston BMTning Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyasi va uning ikkita Fakultativ protokoli ishtirokchisi sifatida mazkur hujjatlarning barcha qoidasiga to‘liq amal qilib kelmoqda. Ushbu Konvensiya qoidalari milliy qonunchiligimizga hamda davlat va jamoat tashkilotlari faoliyatiga izchillik bilan implementatsiya qilindi.
Ayni paytda bolalarning Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiya qoidalaridan xabardorlik darajasini oshirish masalasiga ham alohida e’tibor qaratilmoqda. Maktabgacha ta’lim muassasalari, umumta’lim maktablarida inson va bola huquqlariga bag‘ishlangan darslar o‘tilmoqda. 2014 yilda 1-7 sinf o‘quvchilari uchun «Milliy istiqlol g‘oyasi va ma’naviyat asoslari», 8-9 sinf o‘quvchilari uchun «Davlat va huquq asoslari», «Konstitutsiyaviy huquq asoslari» fanlari doirasida Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiya qoidalarini o‘rganish tashkil etilgan.
Yurtimizda bolalar huquqlari, erkinliklari va qonuniy manfaatlarini ta’minlashga qaratilgan keng qamrovli ezgu ishlar 2016 yil – Sog‘lom ona va bola yilida nafaqat izchil davom etmoqda, balki yangi, yanada yuksak bosqichga ko‘tarilmoqda. Zotan, davlatimiz rahbari ta’kidlaganidek, ona va bola sog‘lom bo‘lsa, oila baxtli, oila baxtli bo‘lsa, jamiyat mustahkam bo‘ladi.
Shu jihatdan, joriy yilda «Yoshlarga oid davlat siyosati to‘g‘risida»gi qonun qabul qilingani ayni yo‘nalishdagi islohotlar uzviy va qat’iy, izchil va bosqichma-bosqich asosda davom etayotganining yorqin tasdig‘idir. Yangi Qonunda yoshlarga oid siyosatni, ya’ni navqiron avlodning rivojlanishi uchun munosib shart-sharoitlar yaratish, davlat va jamiyatni rivojlantirishda ularning intellektual, ijodiy salohiyatidan unumli foydalanishni nazarda tutadigan ijtimoiy-iqtisodiy va huquqiy chora-tadbirlar tizimi belgilab berilgani g‘oyatda muhimdir.
Shuni alohida ta’kidlash joizki, iqtidorli olim Muslim Atayev tomonidan nashrga tayyorlangan «Islomda bolalar huquqlari» nomli kitob bu borada yana bir mo‘jaz va muhim amaliy qadamdir. Ushbu kitob haqida fikr yuritishdan oldin yosh olimning samarali faoliyati haqida qisqacha to‘xtalishni lozim deb topdik.
Tarix fanlari nomzodi M.Atayevning ilmiy va tarixiy yo‘nalishdagi o‘nga yaqin kitobi nashrdan chiqqan. Xususan, «Ustrushana olimlari»[1], «Imom Ustrushaniy»[2] , «Jomi’ ahkom as-sig‘or»[3], «Al-As’ila val-ajviba»[4], «Sunani Dorimiy, Saylanma»[5], «Movarounnahr faqihlari»[6], «Jizzax allomalari»[7] kitoblari shu jumlaga kiradi. Shuningdek, M.Atayevning bir qator maqolalari ilmiy jurnal va to‘plamlarda e’lon qilingan[8].
Muslim Atayev «Islomda bolalar huquqlari» kitobini nashrga tayyorlashda ana shu ilmiy asarlar va maqolalarda tadqiq etilgan muayyan mavzularni yanada chuqurlashtirish yo‘lidan borgani e’tiborlidir. Xususan, yangi kitobda, avvalo, ulug‘ alloma Majduddin Ustrushaniyning hayoti va ilmiy-ijodiy faoliyati, u yashagan davr, allomaning ustoz va shogirdlari, boy ilmiy merosi, xususan, «Jomi’ ahkom as-sig‘or» asari haqida qiziqarli ma’lumotlar berilgan.
Ma’lumki, Imom Ustrushaniy (Abul-Fath Muhammad ibn Mahmud ibn Husayn ibn Ahmad Majduddin al-Ustrushaniy) XII asr oxiri va XIII asrning birinchi yarmida Movarounnahrda yashab, yuksak ilmiy salohiyati bilan fiqh ilmining rivojiga munosib hissa qo‘shgan ustrushanalik[9] ulug‘ allomadir. Majduddin Ustrushaniy fiqh ilmi jadal rivojlangan Qoraxoniylar davrida Ustrushanada tavallud topgan, fiqh ilmidan dastlabki saboqni mahalliy faqihlardan o‘rgangan.
Ishonchli qo‘lyozma manbalarga qaraganda, Mahmud va uning o‘g‘li Muhammad Ustrushaniyning ustozi Burhoniddin Marg‘inoniy hisoblanadi. Ustrushaniylar shakllangan ilmiy muhit asosan hanafiy mazhabi olimlari ta’sirida bo‘lgan. Eng muhimi, Imom Ustrushaniyning nafaqat «Jomi’ ahkom as-sig‘or» asari, balki «Kitab al-fusul», «Kurrat al-aynayn fi islah ad-dorayn», «al-Fatovo», «al-Kurud va-d-duyun» va «Al-As’ila val-ajviba» kabi boshqa asarlari ham o‘z davrida katta shuhrat qozongan.
Ammo, mana shu juda boy, noyob va nodir ilmiy-ma’rifiy, madaniy va ma’naviy meros shu paytgacha o‘rganilmay kelingan edi. E’tiborli jihati shundaki, Muslim Atayev o‘z ilmiy izlanishlari bilan ushbu bo‘shliqni to‘ldirishga salmoqli hissa qo‘shdi. Natijada bu boradagi tarixiy ma’lumotlar tartibga solindi, tizimlashtirildi va o‘zaro qiyosiy tahlildan o‘tkazildi.
Albatta, Majduddin Ustrushaniyning «Jomi’ ahkom as-sig‘or» asari bundan sakkiz yuz yil avval dunyo tarixida bola huquqlariga bag‘ishlab yozilgan ilk huquqiy manba ekanini alohida qayd etish darkor. Bunday nodir asar mavjud ekanining o‘ziyoq, fikrimizcha, olis tarixda yurtimizda zabardast ulamolar va fiqhshunos olimlar tomonidan ko‘pgina huquqiy munosabatlar, shu jumladan, islom huquqining tizimi, mohiyati, manbalari va rivojlanish bosqichlari mukammal o‘rganilib, bu borada nodir asarlar yaratilganini yaqqol tasdiqlab turibdi.
M.Atayev ta’kidlaganidek, «Jomi’ ahkom as-sig‘or» islom huquqshunosligiga oid qimmatli manbadir. Shu bois bu kitob ilk marta 1982 yili iroqlik professor Abdulhamid Abdul Xoliq al-Bayzaliy tomonidan chop etilgan. Asarning ikkinchi nashri esa Qohirada «al-Azhar» universiteti professori Abu Mus’ab al-Badriy hamda o‘qituvchi Mahmud Abdurrahmon Abd al-Mun’im tomonidan tayyorlangan.
Shu o‘rinda O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Usmonxon Alimov va mazkur idora mas’ul xodimi Muslim Atayev «Jomi’ ahkom as-sig‘or»ning Misrda chop etilgan ikkinchi nashri bilan Toshkentda saqlanayotgan 5 ta qo‘lyozma nusxalarini solishtirib ko‘rganiga alohida e’tibor qaratish darkor. Nega deganda, shu jarayonda asarning Misr nashrida jiddiy kamchiliklar borligi aniqlangan.
Ayni shu nuqtayi nazardan, kitobning tuzatilgan va to‘ldirilgan arab tilidagi nashrini, shuningdek, o‘zbek kitobxoniga tuhfa etilayotgan ushbu nashrni tayyorlashda bunday nuqsonlar bartaraf etilgani tahsinga sazovor.
Xulosa qilib aytganda, Imom Ustrushaniyning «Jomi’ ahkom as-sig‘or» asari voyaga yetmagan bolalarning haq-huquqlari xususida yozilgan fiqhiy asarlarning eng mukammalidir. Asarda hanafiy mazhabi bo‘yicha yosh bolalarga taalluqli fiqhga oid tarqoq holda berilgan yuzga yaqin manbalardan olingan 1 ming 280 dan ortiq fatvo o‘z mujassamini topgan.
Muslim Atayev nashrga tayyorlagan «Islomda bolalar huquqlari» kitobiga ana shu fatvolardan 400 ga yaqini saralab olingan va o‘zbek tiliga o‘girilgan. Bu matnlar bugungi davrimiz bolalari hayotida uchraydigan va aksariyat ota-onalarni qiziqtiradigan mavzularga bag‘ishlangani alohida diqqatga loyiqdir. Shu ma’noda, ushbu kitob o‘zbek kitobxoni uchun nihoyatda foydali va manzur bo‘ladi, degan umiddamiz.
Akmal Saidov
Inson huquqlari bo‘yicha O‘zbekiston Respublikasi
Milliy markazi direktori, yuridik fanlari doktori, professor
[1] Ustrushana olimlari. – T.: «Toshkent islom universiteti», 2009. – 72 b.
[2] Imom Ustrushaniy. – T.: «Toshkent islom universiteti», 2010. – 48 b.
[3] Jomi’ ahkom as-sig‘or / Arab tilida, muftiy Usmonxon Alimov hammuallifligida. – T.: «Toshkent islom universiteti», 2010. – 496 b. Yana qarang: Jomi’ ahkom as-sig‘or /Arab tilida, muftiy Usmonxon Alimov hammuallifligida. – T.: «Sharq», 2013. – 696 b.
[4] Al-As’ila val-ajviba /Arab va fors tillarida. – T.: «Sharq», 2011. – 344 b.
[5] Sunani Dorimiy, Saylanma. – T.: «Toshkent islom universiteti», 2011. – 224 b..
[6] Movarounnahr faqihlari / A.Sarsenbayev hammuallifligida. – T.: «Movarounnahr», 2011. – 48 b.
[7] Jizzax allomalari. – Toshkent: «Adib» nashriyoti, 2014. – 270 b.
[8] Qarang: «Jomi’ ahkom as-sig‘or» – bolalar huquqlari jamlangan mo‘tabar manba // Sharq mash’ali. – Toshkent, 2004. – № 2. – B. 20-22; Ustrushaniy va uning asarlari // Imom al-Buxoriy saboqlari. – T., 2004. – № 4. – B. 270-272; Ustrushana va Ustrushaniylar // Ilmiy-tahliliy axborot. TIU. – Toshkent, 2004. – № 4. – B. 49-52; Muhammad ibn Mahmud al-Ustrushaniy va uning ilmiy merosi // O‘zbekistonda ijtimoiy fanlar. – Toshkent, 2005. – № 3-4. – B. 80-85; Ustrushana mintaqasidan chiqqan olimlar // Imom al-Buxoriy saboqlari. (Shayx Abdulaziz Mansur hammuallifligida) – Toshkent, 2008. – № 2. – B. 94-95. – № 3. – B. 174-175; The Famous Jurist of the Medieval Central Asia // SHYGYS. R.B. Suleymenov atindag‘i Shig‘istanu instituti. – Almati, 2008. – № 2. – S. 24-30; Al-Ustrushaniy yashagan davr. Mo‘g‘ullar istilosi: faqih va fiqh taqdiri. Imom al-Buxoriy saboqlari. – Toshkent, 2009. – № 4. – B. 280-287; «Kitob al-fusul» – qozilar uchun muhim manba. Toshkent Davlat sharqshunoslik instituti sharqshunoslar anjumani ma’ruzalar to‘plami. № 2. ToshDSHI. – Toshkent, 2009. – B. 136-142; Islom manbalari jaholatga qarshi // Toshkent Davlat sharqshunoslik instituti sharqshunoslar anjumani ma’ruzalar to‘plami. 3-son. ToshDSHI. – Toshkent, 2010. – B. 144-150; Madjduddin al-Ustrushani i yego nauchnoye naslediye. http: ziyonet.uz/uzc/library/book/24044/ libid/200200; Majduddin al-Ustrushaniy va uning bolalar huquqlari haqidagi asarining ilmiy ahamiyati. «Bola huquqlarini ta’minlashda ijtimoiy hamkorlik» mavzusidagi respublika ilmiy-amaliy anjumani materiallari. –Toshkent, 2011. – B. 49-55.
[9] M.Atayev o‘z ilmiy tadqiqotlarida bu istilohga muayyan aniqlik kiritgani ahamiyatlidir. Ya’ni, olimning fikricha, O‘rta asr arab manbalari asosida Ustrushana Samarqandning oldi va Sayhun daryosining (Sirdryoning) quyi qismidagi katta bir viloyat ekani aniqlangan. Ustrushana mintaqasining hozirgi joylashgan hududi Jizzax va Sirdaryo viloyatlari hududini o‘z ichiga olgan. Qarang: Atayev, Muslim. Jizzax allomalari / Mas’ul muharrir: Shayx Abdulaziz Mansur. – T.: «ADIB», 2014. – 32-33-betlar.
«Agar ogohsan sen – shohsan sen.
Agar shohsan sen – ogohsan sen»
«Avliyolarning avliyosi», «mutafakkirlarning mutafakkiri», «shoirlarning sultoni» bobomiz Alisher Navoiy hazratlari naqadar chiroyli ta’rif berganlar o‘z asarlarida!
«Ogohlik» co‘zining ma’nolarini bugungi zamon sharoitidan kelib chiqib, yanada keng miqyosda tushunishimizga to‘g‘ri keladi. Ya’ni, bugungi ogohlik xalqimiz, ayniqsa yoshlar qalbini, ruhiyatini, aql-idroki va umuman ma’naviyatini jahonda yuz berayotgan mafkuraviy yo‘nalishdagi oshkora va yashirin tahdidlarning xatarlaridan va «ommaviy madaniyat»ning yemiruvchi ta’siridan muhofaza qilishni ham o‘z ichiga oladi.
Albatta, xalqimiz, jumladan yosh avlod g‘arb fan-texnikasi, madaniyati, adabiyoti, san’atining ilg‘or jihatlarini inkor etmaydi.
Biroq G‘arbda din va odobga zid bo‘lgan qarashlarning ko‘pchilikka singdirilishi oqibatida yuzaga kelgan «ommaviy madaniyat» tushunchasini G‘arb ziyolilarining o‘zlari «G‘arbning muammosi» sifatida baholayotganini hamda «ommaviy madaniyat»ning ma’naviy-axloqiy tubanliklarini yoshlarimiz qancha tez anglasa, shuncha yaxshi.
«Muqaddas islom dinimizni pok saqlash, uni turli xil g‘arazli xuruj va hamlalardan, tuhmat va bo‘htonlardan himoya qilish, uning asl mohiyatini o‘nib-o‘sib kelayotgan yosh avlodimizga to‘g‘ri tushuntirish, islom madaniyatining ezgu g‘oyalarini keng targ‘ib etish vazifasi hamon dolzarb bo‘lib qolmoqda».
Bu vazifa nafaqat biror vazifador yoki biror sohadagi mas’ullarga belgilangan, balki har bir (!) OTA UCHUN, har bir (!) ONA UCHUN buyuk vazifa, deb bilmog‘imiz lozim!
Hozirgi davrda, axborot texnologiyalari o‘ta tezkorlik bilan rivojlanayotgan bir paytda, nanotexnologiya zo‘r shiddatlik bilan avjiga chiqayotgan zamonda, har xil ommaviy axborot vositalari xilma-xil ma’lumotlarni kechayu-kunduz tarqatayotgan bir onda, ayniqsa bugun farzandlarimiz o‘z-o‘zlari bilan yolg‘iz qolib 25 soat vaqtlarini telefon, kompyuter bilan mashg‘ul bo‘lib, bolalarimiz ular bilan “band” bo‘lib qolganlarida mazkur vazifalar, jannatmakon yurtimiz, muqaddas Vatanimiz, dono xalqimizning har bir fuqarosiga qushga havo, baliqqa suv zarurligiday zarur bo‘lsa kerak...
Bugungi kunda tarbiya ham, ming afsuslar bo‘lsinki, ikki xil bo‘lib qoldi: 1) «jonsiz» tarbiya va 2) «jonli» tarbiya.
Natijada, dono xalqimiz maqolida «yaxshini sharofati, yomonni kasofati» deb aytilganidek, o‘zlari ham, oilasi ham, qarindoshlari ham, qo‘shnilari ham, do‘stlari ham, yaqinlari ham, atrofdagilari ham sarson bo‘lib, ularning kasofatlari yashab turgan mahallasiga ham, ishlab turgan ishxonasiga ham, butun el-yurtiga ham yetmoqda...
Bunday shakldagi «jonsiz» tarbiya:
ZID EKANLIGINI UNUTMAYLIK !!!
Xorijiy telekanallarda nima namoyish etilsa yoki internetda nima targ‘ib qilinsa, barchasini qabul qilaverish aslo mumkin emas !!!
Biz ular orasidan imon-e’tiqodimiz, an’anayu qadriyatlarimizga mos keladiganlarinigina saralab olmog‘imiz shart!
Bu maqsadga esa yoshlarimizga telefon, televideniye, kompyuter va internetdan oqilona foydalanish yo‘llarini o‘rgatish, ularning mazkur axborot manbalaridan foydalanishlarini nazorat qilib borish orqaligina erishish mumkin. Toki hali suyagi qotib ulgurmagan yoshlarimizning beg‘ubor ma’naviyatiga jiddiy zarar yetmasin!
Mutaxassislarning tadqiqotlariga ko‘ra, AQSHda jinoyatchilarning yarmidan ko‘pi buzilgan oilalar farzandlari ekani ma’lum bo‘lgan. Ularga ota-onasining ajrashgani tufayli yetkazilgan kuchli ruhiy zarba o‘rta yosh, hatto keksalik chog‘ida ham salbiy ta’sir o‘tkazishi aniqlangan.
2) «JONLI» tarbiya – bu:
ulug‘ ajdodlarimizdan davom etib kelayotgan oltindan qimmat rivoyatlari va noyob hikmatlari;
buyuk ota-bobolarimizdan eshitib kelayotgan tillo bilan teng pand-nasihatlari va betakror hikoyalari;
mehribon ota-onalarimizdan o‘rganib kelayotgan gavhar o‘gitlari va mislsiz so‘zlari;
elimiz tanigan va xalqimiz tan olgan ustozlarimizdan ta’lim olib kelayotgan zar tushunchalari va bebaho ilmlari;
jannatmakon yurtimiz – muqaddas Vatanimiz ta’lim maskanlarida taralayotgan durdan a’lo fanlar va beqiyos bilimlar;
uyimizda farzandlarimizga o‘zimiz berayotgan ta’lim-tarbiyamiz.
Bu «jonli» tarbiyadagi ma’lumotlar esa ma’naviyat va ma’rifat yo‘nalishiga hamda tarbiya sohasiga daxldor har bir inson uchun, har bir (!) OTA UCHUN, har bir (!) ONA UCHUN beqiyos ensiklopedik manba bo‘lib xizmat qiladi.
Oiladagi bosh – bobo yoki buvi, ota yoki ona har kuni, ayniqsa juma oqshomi, bozor oqshomi kunlarida oilaviy dasturxon atrofida o‘tirganlarida oilasining har bir a’zolarini ismlarini nomma-nom aytib, har bir o‘g‘il-qizlarini, har bir kelin-kuyovlarini, har bir nevara-chevaralarini haqlariga yaxshi tilaklar aytib, yaxshi duolar qilsalar – bu ham «jonli» tarbiyaning bir turi hisoblanadi.
Zero, bunday shakldagi «jonli» tarbiyani hammalarimizning ota-bobolarimiz, ona-momolarimiz avval-azaldan chin ixlos bilan, sof e’tiqod bilan, go‘zal namuna va chiroyli ibrat bo‘lib, barkamol darajada berib kelishgan. Shunda «mening otam meni haqimga bunday duo qilganlar», «mening onam meni bunday bo‘lishimni Xudodan so‘rar edilar» degan ongi-shuuridagi dasturxon atrofidagi surat uni ko‘z oldida doim turadi.
Dasturxon atrofida, oilasi huzurida aytilgan ota-onasining umidlari, orzulari uni boshqa nojo‘ya xatti-harakatlardan tiyilishga, har kuni qo‘l ochib Yaratgandan so‘rayotgan tilaklarni eslab, mazkur tilaklarga mos kelmaydigan ishlardan saqlanishga undaydi.
Buyuk ota-bobolarimizdan meros bo‘lib qolib kelayotgan dono xalqimizning yuksak ma’naviyatiga davlatimiz rahbari Muhtaram Prezidentimiz ham: «Duo qilgan, duo olgan hech qachon kam bo‘lmaydi. Bunday joydan hech qachon baraka arimaydi», deb yana qo‘shimcha sifatida bizlarga yengilmas kuch qilib berdilar.
Xalqimizning milliy ma’naviyati, oilalarimizda amal qilinadigan tartib-qoidalar yoshlar tarbiyasida muhim ahamiyatga egadir! Ular oila mustahkamligini ta’minlashda ulkan poydevor vazifasini o‘taydi. Diyorimizda milliy qadriyatlar va muborak dinimizning ezgu ta’limotlari asosida oilaga doir qonun-qoidalar yanada mukammal qayta ishlandi.
Janobi hazrat Payg‘ambarimiz Rasululloh sallallohu alayhi vasallam o‘z muborak hadisi-shariflarida marhamat qiladilar: «Bolalaringizga odob beringlar va odoblarini chiroyli qilinglar!».
Bu xususda shoirlarimizning ibratli so‘zlari bor:
«Birinchi g‘ishtni qiyshiq qo‘yarkan me’mor,
Osmonga yetsa ham qiyshiqdir devor».
Oilada erning mavqei balandligi, xotin ham o‘z haq-huquqlariga egaligi, farzandlarning ota-onani hurmat qilishlarini olaylik. Ko‘p yillar davomida ota-bobolarimiz qalbiga singib ketgan ushbu milliy va diniy qadriyatlarni bugun yanada sayqallash kerakligini zamon talab etmoqda. Shiddat bilan o‘zgarib borayotgan hozirgi zamonda bema’ni xurujlar ko‘payib, ularning inson va jamiyat hayotiga salbiy ta’sirlari misli ko‘rilmagan darajada kuchayib bormoqda.
Shuning uchun barchamiz ko‘zimizni kattaroq ochib, ziyraklik va ogohlik bilan bunday hamlalarga qarshi kurashmog‘imiz lozim.
Ayniqsa, hozirda yurtimizdagi mavjud behisob hamda turli fursat va imkoniyatlardan serma’no, sermahsul, mazmunli va unumli foydalanib,
HAR BIR OTA, HAR BIR ONA O‘Z farzandiga:
odob-axloq namunalarini,
kindik qoni to‘kilgan mislsiz Vataniga – vatanparvarlik his-tuyg‘ularini,
bobo-buviga – ehtirom-hurmatni,
ota-onaga – mehr va itoatkorlikni,
oila a’zolariga – rahmdillik va mehribonlikni,
o‘z juft haloliga – haqiqiy muhabbat va sodiqlikni,
qo‘ni-qo‘shnilarga – oqibat va chiroyli munosabatni,
qavm-qarindoshlarga – saxovat-muruvvatni,
sinfdosh-kasbdoshlarga – chin do‘stlik va yordam berishni,
atrofdagi barcha odamlarga – insonparvarlik va samimiylikni,
hayvon-parranda-hasharotlarga – rahm-shafqatni uqtirib, yuqtirib, tushuntirib, singdirishimiz –
HAM BURCHIMIZ, HAM QARZIMIZ, HAM FARZIMIZDIR!!!
XUDONI OLDIDA ham, BANDASINI OLDIDA ham, YURT-XALQIMIZ OLDIDA ham!
Bularni hammasini bolalarimizga o‘rgatish uchun bizlarga hech qanday maxsus oliy ma’lumot ham, tegishli sertifikat ham, hech kanday qizil diplom ham kerak emas! Yoshlarimizda bu jihatlarini biz uyg‘otishimiz (!) kerak xolos. Zero shu sifatlarning hammasi farzandlarimizning qonida bor, ularning xamirturushlarida bor! Zero shu fazilatlarning hammasi bolalarimizning DNK larida mavjud! Chunki bu xususiyatlarning barchasi bizlarning ota-onalarimizdan avloddan-avlodga, qon orqali o‘tib kelayapdi! “Buning qonida bor-da o‘zi!” deb yoki “olma pishsa, tagiga tushadi” deb bejizdan-bejiz aytmaydi dono xalqimiz!
Kimning ona-Vatanni sevish tuyg‘usi kuchli va imon-e’tiqodi mustahkam bo‘lsa, o‘zining o‘tmishini hurmatlab, yaxshi bilsa, «ommaviy madaniyat» tuzog‘iga tushib qolmaydi, dinu davlatimizning “xaqiqiy do‘stlari”ning qarmog‘iga ilinmaydi. Buning uchun oilada ota-onalar farzandlari bilan milliy musiqa, xalq qo‘shiq-ashulalarimizni eshitishsa, birgalikda kitob o‘qishsa, o‘qigan asarlarini birgalikda muhokama qilishsa, ularni turli sport seksiyalariga va musiqa to‘garaklariga jalb etishsa, erishilgan yutuqlari va egallayotgan tajribalariga qiziqishsa, ilm-hunar o‘rganishlarida hamnafas bo‘lishsa, yoshlarning yot g‘oyalar uchun vaqti ham, qiziqishi ham bo‘lmaydi.
Iloho o‘zlarimizni ham,
farzand-zurriyotlarimizni ham
Mehribon Parvardigorimiz O‘zi buyurgan,
Janobi Payg‘ambarimiz sallallohu alayhi vasallam tavsiya etgan,
o‘tmishda o‘tganlarimizning ruhlari shod bo‘ladigan,
xalqimiz xursand bo‘ladigan,
ota-onalarimiz rozi bo‘ladigan yo‘llardan yurishimizni nasib etsin!
JIDDIY E’TIBOR UCHUN JIDDIY MASALA:
Ne-ne umidlar bilan o‘stirayotgan farzandlarimiz
dinimiz qoidalari ruxsat bermagan,
milliy an’analarimiz va mahalliy urf-odatlarimiz qaytargan
hamda davlatimiz qonunlari qoralagan
yeb-ichish mahsulotlaridan O‘TA va O‘TA EHTIYOT bo‘lishlari
va ayniqsa hozirgi paytda
aynan shu tomonlardan "hujum" kilayotgan dushmanlarimizga
kuchli va sof e’tiqod bilan qarshi turaolishlari –
o‘z diniga, o‘z xalqiga, o‘z yurtiga hamda
o‘z muqaddas oilasiga sadoqatli ekanini
yaqqol belgisi bo‘ladi!
Ibrohim domla Inomov