Yurtimizda yozning ayni chillasi, havo xarorati ham 38-40 darajadan tushmayabdi. Bunday havoda ishda, yo‘llarda yuradigan yurtdoshlarimiz juda ehtiyot bo‘lishlari kerak. Chunki muntazam ravishda quyosh nurlarini inson tanasiga bunday tushib turishi salomatlik uchun juda xavfli bo‘lib, “quyosh urishi” holati yuzaga kelishi mumkin.
Salomatlikni normal holatda ushlab turish uchun organizmda yetarlicha namlik bo‘lishi lozim. Jazirama issiq havo organizmdagi namlikni tashqariga ter orqali chiqib ketishini ta’minlaydi, natijada, organizm suyuqlik yoki taom vositasida yana namlikka ehtiyoj sezadi. Agar, bunday vaziyatda yetarlicha namlik bo‘lmasa organizm zaiflashadi va turli kasalliklarga moyil bo‘lib qoladi.
Mehribon Alloh biz bandalarni keragidan ortiqcha yemaslikka chaqirgan, buni ilm fan tilida organizm o‘zi sarflagan energiyadan ko‘p energiya iste’mol qilsa, bu ortiqcha energiya zararli moddalarga aylanadi, deyiladi. Shifokorlar tomonidan ko‘riladigan choralar esa vaqtinchalik bo‘lib, ular sizdagi muayyan vaqtdagi va muayyan dardnigina davolashadi, lekin, sizni doimo sog‘lom va tetik yurishingiz o‘zingizning kundalik harakatlaringiz: to‘g‘ri ovqatlanish, yashash joyingizning pokligi, yaxshi uyqu, hayotda tetik va faolligingiz, yaxshi dam olish va organizmdan chiqindilarni o‘z vaqtida chiqishi kabilarga bog‘liq.
Salomatlik bu – insonga Alloh haq subhanahu va taolo tomonidan ato etilgan eng katta ne’matlardan biridir. Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi vasallam) ham salomatlik haqida, uni qanchalik muhimligi to‘g‘risida bir qancha hadislarida ta’kidlab o‘tganlar:
“Ikki ne’mat borki, ko‘pchilik insonlar uning qadriga yetmaydilar. U – xotirjamlik va sihat-salomatlik” (Imom Buxoriy, Imom Termiziy rivoyati).
“Kim ertalab turganida sog‘-salomat holda, uy-joyi va bir kunlik yeyishga taomi bo‘lsa, bunday insonga hamma ne’matlar berilibdi”
Qiyomat kuni insonga beriladigan ilk savollardan biri: “Biz seni jismingni sog‘lom qilib qo‘ymadikmi, chanqog‘ingni muzdek suv bilan qondirmadikmi?”.
“Allohdan imonda mustahkam qilishini va salomat qilishini so‘rang…” deganlar.
Dono xalqimiz ham bekorga “Bosh omon bo‘lsa, do‘ppi topilar”, deb aytmagan.
Agar salomatlik bizga bu dunyoda quvonch olib kelsa, imonimiz ikki dunyo saodatiga eltadi. Shuning uchun bu borada Payg‘ambarimiz (alayhissalom)ning hadislarini o‘rganib, sunnatlarini hayotimizga tatbiq etib borishimiz lozim.
Payg‘ambarimiz (alayhissalom) qayerda bo‘lsalar, o‘sha yerning mahalliy go‘sht, xurmo, non, mevalar kabi tabiiy taomlaridan tanovul qilganlar. Chunki mehribon Robbimiz har bir qavmga, o‘zining hududi, sharoitlaridan kelib chiqib ne’matlarini berib qo‘ygan. Nabiy (alayhissalom)ning ovqatlanishdagi sunnatlari hech qachon biror ovqatni majburan yemasdilar, bu narsa inson salomatligi uchun foydadan ko‘ra zarari ko‘pligini zamonaviy ilm-fan ham tasdiqladi.
Abu Hurayra (roziyallohu anhu)dan rivoyat qilingan hadisda bunday deyiladi: “Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam) hech vaqt taomni ayblamadilar. Agar ishtahalari bo‘lsa, undan yer edilar, agar ko‘ngillari tusamasa uni tark qildilar”.
Xalqaro aloqalar bo‘limi xodimi
Ilyosxon Ahmedov tayyorladi
2025 yilning 26 iyun kuni – yangi 1447 hijriy yil – Muharram oyi boshlanishining 1 kunidir. Ashuro kuni 2025 yilning 5 iyul, shanba kuniga to‘g‘ri keladi.
Muharram oyi qanday oy?
Muharram oyi – musulmonlar taqvimining birinchi oyidir. Bu oy Alloh taolo urush, qon to‘kishni harom qilgan (Zulhijja, Zulqa’da, Muharram, Rajab) to‘rt oyning biri bo‘lib, uning o‘ninchi kuni ya’ni, ashuro kuni alohida fazilatlarga ega.
Ashuro qanday kun?
Bu kun haqida Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Bu shunday yaxshi kundirki, bu kunda Alloh Bani Isroilni dushmanlaridan qutqargan. Shu bois Muso alayhissalom bu kunda ro‘za tutgan. Men Musoga ko‘proq (yaqin bo‘lishga) haqliroqman”, dedilar va u kunda ro‘za tutib, odamlarni ham uning ro‘zasini tutishga buyurdilar” (Imom Buxoriy rivoyati).
Ashuro kuni ro‘za tutish o‘tgan bir yillik gunohlarga kafforat bo‘ladi.
Bu haqda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Ashuro kunining ro‘zasi – Allohdan umid qilamanki – bir yil oldingi gunohlarga kafforat bo‘ladi”, deganlar (Imom Muslim rivoyati).
Bu kun yaqinlarga kengchilik qilish, bir yillik kengchilikka sabab bo‘ladi.
Abu Sa’d roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Kim Ashuro kuni ahli ayoliga kenglik yaratsa, Alloh unga yil bo‘yi kenglik yaratadi”, dedilar (Imom Bayhaqiy rivoyati).
Sufyon ibn Uyayna rahmatullohi alayh: “Bu hadisni oltmish yil tajriba qildim va faqatgina yaxshilik ko‘rdim”, deganlar.
Ashuro kunini Rasululloh sollallohu alayhi vasallam qanday o‘tkazardilar?
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bu kunni o‘tkazib yubormaslik uchun qattiq harakat qilardilar, uning savobiga erishish uchun bu kunning kelishini intiqlik bilan kutardilar. Bu haqda Ibn Abbos roziyallohu anhu aytadilar: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallamni Ashuro kuni ro‘zasini Ramazon oyi ro‘zasini kutib sog‘ingandek, boshqa kun va oy ro‘zasini kutganlarini ko‘rmadim” (Imom Buxoriy, Imom Muslim rivoyati).
Abdulloh ibn Abbos roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Ashuro kuni ro‘zasini tutib, odamlarni ham bu kunning ro‘zasini tutishga buyurganlarida, sahobalar: “Yo, Rasululloh! Bu kun yahudiy va nasroniylar ulug‘laydigan kun-ku!” deyishdi. Shunda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Alloh xohlasa kelasi yil to‘qqizinchi kuni ham tutamiz”, dedilar. Ammo, kelasi yil kelmasidan Rasululloh sollallohu alayhi vasallam vafot etdilar (Imom Muslim rivoyati).
Ulamolarimiz Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning ushbu niyatlariga e’tiboran, Ashuro kuniga qo‘shib bir kun oldingi yoki bir kun keyingi kunda ham ro‘za tutmoq afzal deydilar.
Alloh taolo ushbu oyning fazilatlaridan barcha mo‘min-musulmonlarni to‘liq bahramand etsin. O‘zining roziligini topadigan amallarda bardavom qilsin.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati