Surxondaryo viloyati Denov tumani Namozgoh mahallasida Hoja Alouddin Attor ziyoratgohi joylashgan.
Hoja Alouddin Attor nafaqat Surxon vohasi, balki Movarounnahr ma'naviy hayotida muhim o'rin tutgan mutasavvuf olimdir. U hazrat Bahouddin Naqshbandning sevimli shogirdi va kuyovi, ikki buyuk xalifasidan biri bo'lib, asl ismi Muhammad ibn Muhammad Horazmiydir. Otasi xorazmlik bo'lib, attorlik savdosi bilan shug'ullangan.
Muhammad ibn Muhammad Buxoriy Hoja Alouddin Attor Horazmda tug'ilgan. Buxoro madrasasida ta'lim olgan. Hoja Alouddin Attor milodiy XIV asrning 90-yillarida Buxorodan Denovga kelgach, naqshbandiya tariqati targ'ibotini davom ettirdi. Naql qilishlaricha, Alouddin Attor vafotidan 7 yil avval Hoja Bahouddin Naqshband qabrini ziyorat qilish maqsadida Hisor viloyatidan Buxoroga bormoqchi bo'ladi. 18 kun deganda Buxoroga etib, Naqshband qabrini ziyorat qiladi. Shavvol oyining boshida yana uyiga qaytadi. Muhammad ibn Tohir Horazmiyning rivoyatiga ko'ra, Alouddin Attor 802/1399 yil 2-rajab oyining dushanba kuni dardga chalinadi. O'sha oyning yigirmanchi kechasi xufton namozidan so'ng vafot etadi. U qo'nim topgan qabriston “Shayx Attor Valiy” yoki “Ostona buva” deb nomlanadi.
Hoja Alouddin Attor sag'anasi XV asrga oid bo'lib, avval bu manzilda faqat Valiyning hamda o'g'li va nabirasining qabri bo'lgan, keyinchalik bu joy katta ziyoratgohga aylangan.
2019-2020 yillarda mahalliy homiylar tomonidan eski maqbara o'rnida hashamatli maqbara bunyod etildi. Qabr maqbaraning erto'la qismiga olinib, tepasiga ramziy qabr qo'yildi. Maqbaraga ganchkorlik usulida chiroyli bezaklar berildi. Maskan obodonlashtirilib, ziyoratchilar uchun barcha sharoitlar yaratildi.
Jonibek QO'ZIMURODOV(surat),O'zA
Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Imom Bayhaqiy, Ibn Munzir va al-Hokim Abu Imron al-Juniydan rivoyat qiladilar:
«Umar roziyallohu anhu bir rohibning oldidan o‘tib ketayotib, to‘xtadi. Rohib chaqirildi va unga: «Bu mo‘minlarning amiri», deyishdi.
Bas, Umar unga sinchiklab qarab chiqdi. Rohibning tarkidunyo qilib, charchab-horib, qiynalgani ko‘rinib turar edi. Umar uning bu holini ko‘rib, yig‘ladi. Unga:
«Bu nasroniy!» deyishdi.
«Bildim, lekin unga rahmim keldi. Alloh azza va jallaning «Amal qiluvchilar, charchovchilar. Qizigan o‘tga kirurlar», deganini esladim. Uning charchab, ijtihod qilib turib, do‘zaxga kirganiga rahmim keldi», dedi Umar».
Zalolat yo‘lini tanlab, o‘zini behuda qiynab yurgan insonga rahmi kelib, yig‘lash uchun inson hazrati Umar roziyallohu anhuning qalbi kabi buyuk qalbga sohib bo‘lishi kerak. Alloh taoloning Iymon-Islom deb atalmish ulug‘ ne’matiga muyassar bo‘lgan Umar ibn Xattob roziyallohu anhu o‘zlariga yetgan baxt-saodatning boshqalarga ham nasib etishini chin musulmon sifatida juda ham istar edilar. Shuning uchun ham rohibni ko‘rganlarida chidab tura olmay, yig‘lay boshladilar. Atroflaridagi kishilar bu haqiqatni anglab yetmay, o‘zlaricha boshqacha ta’vil qildilar. Ular: «Hazrati Umar roziyallohu anhu bu odamning nasroniy ekanligini bilmasdan, havas qilib yig‘lamoqdalar», deb tushundilar. Ammo Umar ibn Xattob roziyallohu anhu uning kimligini bilganlari va shuncha o‘zini qiynagani bilan iymoni bo‘lmaganligi uchun do‘zaxga kirishini o‘ylab yig‘layotganlarini aytdilar.
«Hadis va hayot» kitobining 23-juzidan olindi