Ko‘nglida kiri bor kimsalar insoniyatning ezgu maqsadlarni ko‘zlab yaratgan kashfiyotaridan g‘arazli maqsadda foydalanmoqda. Masalan, internet orqali qanchadan qancha insonlarning ongini zaharlab kelayotgan kaslar kam emas. Afsuski, ana o‘shalarning ta’sirida ko‘plab yoshlar buzg‘unchi harakatlar qurboni bo‘lib, din dushmanlari quroliga aylanib qolmoqda. Oxir-oqibat, ularning targ‘ibotlariga uchib o‘z dini, dindoshlari, xalqi va o‘zi tug‘ilib o‘sgan Vataniga qarshi isyon qilishgacha borib yetmoqdalar.
Dinimiz ta’limotida inson qaysi manbadan, qanday ma’lumotni olishidan qat’i nazar uni tekshirib ko‘rishi, asl mohiyatini tushunishga harakat ilishi lozimligi aytilgan. Alloh taolo: “(Ey inson!) O‘zing (aniq) bilmagan narsaga ergashma! Chunki quloq, ko‘z, dilning har biri to‘g‘risida (har bir inson) mas’ul bo‘lur (javob berur)” (Isro, 36) deya bizni hushyorlikka chorlagan. Biz ana shu xitobga qat’iy amal qilmog‘imiz lozim.
Eshitgan gapiga ishonib ketavergan kishi, do‘stu dushmanning farqiga bormaydigan nodonga aylanib qoladi. Buni Xoja Samandar Termiziy chiroyli tarzda quyidagicha ifodalagan:
Dushman so‘zlariga ishongan kishi,
Pushaymon tortishdir oqibat ishi!
Va yana Abdulloh ibn Muborak rahimaulloh: “Din-bu ilmdir, uni kimdan olayotganingizga qarang”, deganlar.
Inson agarda din ilmini o‘zlashtirmoqchi bo‘lsa uni duch kelgan odamdan yoxud manbasi noma’lum ijtimoiy tarmoqlardan emas, balki ishonchli manbalardan olmog‘i zarur. Sog‘lom e’tiqod nafaqat shaxsning barkamolligi, balki jamiyatning barqaror bo‘lishi uchun ham juda muhim. Qaysi jamiyatda kishilar e’tiqodi sof bo‘lsa, o‘sha joyda tinchlik mustahkam bo‘ladi.
Dinni niqob qilib olgan shaxslar esa, faqat g‘arazli maqsadlariga yetish niyatida begunoh insonlarning qonini to‘kmoqda, buzg‘unchiliklar qilmoqda. Alloh taolo esa o‘z kitobida buzg‘unchilarni sevmasligini, Islom dini – tinchlik dini ekanini aytgan.
O‘zlarini Islom dini himoyachilari deb atayotgan kimsalar mudhish ishlari Islom diniga zid ekanini bila turib o‘zlari qilgan qo‘poruvchilik, qotilliklar aks etgan video lavhalarni internetga joylashtirib butun dunyoga ko‘z-ko‘z qilmoqda. Yana shu qilmishlarini to‘g‘ri to‘g‘ri deya da’vo qilmoqda. Ular Qur’oni karim oyatlari yoki hadisi shariflarni o‘z maqsadlariga moslab dalil qilib ko‘rsatmoqda. Aslida u oyatlar va hadisi shariflarning mazmun-mohiyati, nozil bo‘lish sabablari, ulardan tushuniladigan ma’no butunlay boshqacha. Ular biror oyatni o‘qib olib, mazmunini tushunmasdan ko‘r-ko‘rona adashib ketmoqda.
Biz O‘zbekiston farzandlari ana shunday shaxslarning aldovlari, domiga tushib qolmasligimiz lozim. Buning uchun esa albatta oq-qorani, yaxshi-yomonni ajrata olishimiz zarur. Kimning bizga nimani o‘rgatmoqchi bo‘layotganiga diqqatli bo‘lmog‘imiz darkor. Zero, donishmand bobolarimiz aytganidek, hamma ilmlar \am foydali emas, foydali ilmning topa bilishning o‘zi ham bir ilmdir.
Vatan kelajagi bizmiz! Uni asrab-avaylash va yanada taraqqiy ettirish bizning vazifamiz. Shunday ekan, Vatanimizni ko‘z qorachig‘imizdek asraylik!!!
Xosiyatbonu RAHIMJONOVA,
Xadichai Kubro bilim yurtining 2-kurs talabasi
MUAMMO
Olimlarning fikricha adovat yoki kek saqlab yurish inson salomatligi uchun zararli bo‘lib, yurak-qon tomir va immun tizimining buzilishiga, bosh hamda bo‘g‘imlar og‘rig‘iga olib keladi. Bundan tashqari insonda depressiya, xavotir, jizzakilik kabi muammolarni keltirib chiqarar ekan.
TADQIQOT
Doktor Maykl Berri o‘zining “Saratonni davolash” nomli kitobida bunday yozadi: “Darhaqiqat, kechirimli va saxovatli bo‘lish inson salomatligiga ijobiy ta’sir qiladi. Ilmiy tadqiqotlarda, asabiy taranglik, gina-adovat saqlashlik ovqat hazm qilish va qon aylanish tizimiga salbiy qilishi va bu – saraton kasalligini keltirib chiqarishi aniqlangan”.
NIMA QILISH KЕRAK?
Psixologlar bunday holatdan chiqib ketishning yo‘li inson kechirimli bo‘lishga harakat qilishi kerakligini ta’kidlashadi. Kechirimli bo‘lish insonlar o‘rtasidagi yaxshi munosabatlarni ta’minlashga hamda uni mustahkamlashga ko‘mak beradi.
Ammo ayrimlar kechirimli bo‘lish qo‘lidan kelmasligidan shikoyat qiladi. To‘g‘ri, kechirimli bo‘lish ancha qiyin ish bo‘lsada, ammo uni o‘zlashtirish mumkin.
Kechirimlik insonga ruhiy yengillik beradi, bandani ich-ichidan kemirayotgan illatlar: xafagarchilik, nafrat, adovatga barxam berishga yordam beradi. Shuning uchun kechirimli bo‘lishga harakat qilish inson salomatligi uchun nihoyatda foydalidir.
BIR OYAT
Alloh taolo bunday marhamat qiladi: “Yaxshilik bilan yomonlik barobar bo‘lmas. Sen yaxshilik bo‘lgan narsa ila daf’ qil. Ko‘ribsanki, sen bilan orasida adovati bor kimsa xuddi sodiq do‘stdek bo‘lur. Unga faqat sabr qilganlargina erishur. Unga faqat ulug‘ nasiba egasi bo‘lganlargina erishur” (Fussilat surasi, 34-35-oyatlar).
Demak, yomonlik qilgan insonga yaxshilik bilan javob qaytarish sabrli va oliyjanob mo‘minlarning xulqi ekan.
HADIS
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytadilar: “Qiyomat bo‘lganida nido qiluvchi: “Insonlarni kechiruvchi kishilar qani? Robbingiz huzuriga keling va ajringizni oling”, deb nido qiladi.
XULOSA
Demak, baqirib yoki jizzakilik qilib, asabiylashgan inson bu bilan qarshisidagi odamga zulm o‘tkazayotganini emas, eng avvalo o‘z salomatligiga putur yetkazayotganini unutmasin! Bu go‘yoki zahar ichgan odam uning ta’siri boshqa insonga yetishini kutishga o‘xshaydi...
Davron NURMUHAMMAD