Sayt test holatida ishlamoqda!
09 Iyun, 2025   |   13 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:05
Quyosh
04:50
Peshin
12:27
Asr
17:37
Shom
19:58
Xufton
21:36
Bismillah
09 Iyun, 2025, 13 Zulhijja, 1446

Yodlash usuli

28.03.2017   7428   2 min.
Yodlash usuli

Yod olish -  ma’lum bir hajmli tekstni qisqa vaqt ichida ko‘p og‘zaki qaytarish orqali esda saqlab qolishdir. Ta’lim tarixidan ma’lumki, diniy kitoblardagi mavzular ko‘pincha yodlab o‘rganilgan. Kitoblar asosan qo‘lyozma shaklida ko‘paytirilgani uchun darslik hamma talabalarga yetarli bo‘lmagan. Bunday sharoitda ta’limda yodlash usuli yetakchi usul bo‘lib hizmat qilgan. Vaqt o‘tib kitoblar  ko‘p-ko‘p chop etila boshlasa ham yodlash usuli o‘zining mohiyatini yo‘qotmagan. Buning sabablaridan biri malakali diniy mutahassislarni tayyorlashda bu usul juda qo‘l kelgan. Ma’lumki, ulamolarga omma xalq turli savollar bilan tinimsiz murojaat qilishgan. Ulamolar fuqarolarga tez va aniq, to‘g‘ri javob berishlari lozim bo‘lgan. Javoblar qat’iy Qur’on oyatlari va hadislardagi dalillardan olingan. Bu ma’suliyatni hal qilishning birdan-bir yo‘li ushbu dalillarni yoddan bilish bo‘lgan.

IXV-asrga kelib G‘arb ta’limotida keskin o‘zgarish yuz berdi. Buyuk chex pedagogi Yan Amos Komenskiy o‘zining ”Buyuk didaktika”  asarida ta’limning yangi nazariyasini ochib berdi. Ushbu nazariya shu vaqtgacha yetakchi bo‘lgan yodlash usulini tanqid ostiga oldi. Albatta, bu nazariya Sharq ta’limotiga ham o‘z ta’sirini ko‘rsatmay qolmadi. Shunga qaramasdan  yodlash usuli o‘z mohiyatini yo‘qotmasdan amaliyotda keng foydalanib kelindi.

Yodlash usulining ijobiy tamonlari bolalarning lug‘at boyligini oshiradi.  O‘z navbatida bola mazkur lug‘atlardan boshqalar bilan bo‘lgan muloqotida keng foydalanadi. Ba’zida bola biron bir jumlaning mohiyatini to‘liq tushunib yetmasada, yodlagan jumlani o‘z nutqida bemalol qo‘llay oladi. Ayniqsa vaqt chegaralangan bo‘lsa hajmi kichik ma’lumotlarni eslab qolishning yuqori darajasi yodlash orqali belgilanadi. Bu usul sodda, oson usul hisoblanadi. Biroq tushunmasdan yodlangan ma’lumotlar bilim olishda har doim ham qo‘l kelavermaydi. Yana shuni ta’kidlash joizki, yodlash kezi kelganda zerikarli va qiyin hisoblanadi. Buning ustiga tez yodlagan ma’lumotlar tez esdan chiqish xususiyatiga ham ega. Hozirgi kunda bu usuldan chet tillari, karra jadval, alifbo harflari, qoidalar, tarixiy sanalarni o‘zlashtirishda qo‘llanilmoqda. Shuni ta’kidlash joizki, yodlash usuli Qur’oni karim oyatlarini eslab qolishning birdan-bir “oltin”  usuli  bo‘lib qolmoqda. Shuning uchun qadimda ota bobolarimiz: “Dehqon bo‘lsang shudgor qil, mulla bo‘lsang takror qil”, deya bejizga aytmaganlar.

 Xadichai Kubro o‘rta maxsus islom

bilim yurti mudarrisasi Qurbonova Gulobod

Maqolalar
Boshqa maqolalar

O‘zbekiston xalqiga Qurbon hayiti tabrigi

09.06.2025   1650   4 min.
O‘zbekiston xalqiga Qurbon hayiti tabrigi

Muhtaram vatandoshlar!

Siz, azizlarni, barcha mo‘min-musulmon yurtdoshlarimizni, butun xalqimizni ulug‘ va mo‘tabar ayyom – Qurbon hayiti bilan chin qalbimdan samimiy muborakbod etib, o‘zimning yuksak hurmatim va ezgu tilaklarimni bildirishdan g‘oyat mamnunman.

Jamiki islom ummati uchun qadrli bo‘lgan ushbu shukuhli bayram – Iyd al-Adhoni el-yurtimiz bilan birgalikda tinch va osoyishta muhitda kutib olayotganimiz uchun, avvalo, mehribon va qudratli Alloh taologa behisob shukronalar aytamiz.

Hech shubhasiz, keyingi yillarda Yangi O‘zbekistonda ijtimoiy, xalqchil davlat barpo etish, uning ma’naviy asoslarini mustahkamlash va ta’sirchanligini oshirishda muqaddas islom dini, uning asosiy bayramlaridan biri bo‘lgan Qurbon hayiti ham muhim rol o‘ynamoqda.

Ayniqsa, bu bayramning insonparvarlik, ahillik, saxovat va olijanoblik kabi fazilatlari yurtimizda “Inson qadri uchun, inson baxti uchun” degan ezgu g‘oya asosida amalga oshirilayotgan keng ko‘lamli islohotlarga uyg‘un va hamohang bo‘lib, aholining ehtiyojmand qatlamlarini qo‘llab-quvvatlash, keksalar, yoshlar va xotin-qizlar haqida alohida g‘amxo‘rlik ko‘rsatish, kambag‘allikni qisqartirishga qaratilgan dasturlarimiz samarasini oshirishga xizmat qilayotganini alohida ta’kidlash o‘rinlidir.

Aziz do‘stlar!

Bugungi kunda mamlakatimizda turli millatlar va diniy konfessiyalar o‘rtasidagi hamjihatlikni mustahkamlash, vijdon erkinligini ta’minlash, diniy-ma’rifiy merosimizni asrab-avaylash, yosh avlodni milliy va umumbashariy qadriyatlar ruhida tarbiyalash bo‘yicha ulkan ishlar amalga oshirilmoqda.

Bu haqda so‘z yuritganda, islom dinining ezgu tamoyillarini chuqur o‘rganish, buyuk tariximiz va madaniyatimiz durdonalarini, mashhur allomalarimizning boy merosini to‘plash va keng targ‘ib etishga alohida e’tibor qaratilayotganini ta’kidlash lozim. Jumladan, ko‘hna Sharq mo‘jizasi – Samarqand shahri 2025 yilda islom madaniyati poytaxti, deb e’lon qilindi, ulug‘ vatandoshimiz Imom Moturidiyning 1155 yillik tavallud sanasi yurtimiz bo‘ylab keng nishonlanmoqda, Imom Buxoriy, Imom Moturidiy va Imom Termiziy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazlari qatoriga, shu yil Buxoro shahrida o‘z faoliyatini boshlaydigan Bahouddin Naqshband ilmiy-tadqiqot markazi ham qo‘shildi.

Poytaxtimiz Toshkent shahrida bunyod etilayotgan Islom sivilizatsiyasi markazi ilmiy-ma’naviy yo‘nalishdagi ulkan va noyob loyiha sifatida el-yurtimiz va xalqaro jamoatchilikda katta qiziqish uyg‘otmoqda. Bu muazzam maskan ko‘p ming yillik qadimiy tariximiz, boy va betakror milliy madaniyatimizning yorqin  timsoli sifatida Yangi O‘zbekiston hayotidagi g‘oyat muhim voqeaga aylanadi, deb ishonaman.

Hurmatli yurtdoshlar!

Shu saodatli kunlarda 15 ming nafar vatandoshimiz muqaddas haj ziyoratini ado etmoqda. Ezgu duo va niyatlar ijobat bo‘ladigan mana shunday munavvar lahzalarda ularni ham Qurbon hayiti bilan samimiy qutlab, Yaratgandan yurtimizga sog‘-omon qaytib kelishlarini so‘raymiz.

Umid qilamizki, muhtaram hojilarimiz jamiyatimizda birdamlik, oila va mahallalarimizda mehr-oqibat muhitini yanada mustahkamlash, yoshlarimiz tarbiyasini kuchaytirish, ularni ilm-ma’rifatga, zamonaviy kasb-hunarlarni egallashga, Vatan himoyachisi bo‘lishga targ‘ib etish, muhtoj insonlarga ko‘mak berishda alohida ibrat va namuna ko‘rsatadilar.

Qalblarimiz quvonchga to‘lgan ushbu fayzli kunlarda xorijiy davlatlarda bo‘lib turgan vatandoshlarimizni ham bugungi ulug‘ ayyom bilan chin dildan qutlab, ularga sog‘lik-omonlik, baxt va omad tilaymiz.

Jahonning uzoq-yaqin o‘lkalaridagi musulmon ummatini ham qizg‘in tabriklab, ularning xalqlari va mamlakatlariga tinchlik, ravnaq va farovonlik tilab qolamiz.

Aziz va muhtaram vatandoshlar!

Hozirgi kunda dunyo naqadar murakkab va tahlikali bo‘lib borayotganini barchamiz ko‘rib turibmiz. Bunday keskin sharoitda yurtimizda tinchlik, o‘zaro hurmat va totuvlik muhitini saqlab, barcha soha va tarmoqlarda fidokorona mehnat qilib ko‘zlagan yuksak maqsadlarimizga yeta olamiz.

Albatta, o‘z tarixida ne-ne sinov va mashaqqatlardan munosib o‘tgan mard va olijanob xalqimiz bunga har tomonlama qodir.

Bu yo‘lda el-yurtimizga mansub mehr-oqibat, o‘zaro birlik va jipslik biz uchun beqiyos kuch-qudrat manbai bo‘lib xizmat qiladi, deb ishonaman.

Siz, azizlarni muqaddas Qurbon hayiti bilan yana bir bor chin dildan tabriklab, barchangizga tinchlik-xotirjamlik, sihat-salomatlik, xonadonlaringizga fayzu baraka tilayman.

Qutlug‘ ayyom barchamizga muborak bo‘lsin!

 

Shavkat Mirziyoyev,

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti