Yunus butun o‘quv yili davomida yangi telefon olish uchun po‘l to‘pladi. Har safar otasi maktabda tushlik qilishga pul berganda u qorni ochsa-da, o‘sha pulni yemasdan uyga qaytarib kelardi-da pul yig‘adigan idishchaga tashlab qo‘yardi.
Pulim yetadi degan qarorga kelganidan so‘ng bir sinfdoshi bilan kunning ikkinchi yarmida telefon xarid qilishga birga borishga kelishib oldi. Uyiga kelib kiyimlarini alishtirib chiqdi. Qarasa, ko‘chada yana bir sinfdosh o‘rtog‘i Said mug‘nayib turibdi. Ular qo‘shnichilikda yashashadi. Saiddan g‘amginligining sababini so‘radi.
– Singlim og‘rib qoldi. Oyim meni dori olib kelishim uchun dorixonaga yubordilar. Ammo pulim yetmadi. Uni oyimga qanday aytishni bilmay turibman. Oyim juda siqiladilar, chunki uyda boshqa pulimiz yo‘q. Men ham siqilyapman. Yur, bir oz o‘ynaylik, uyga kechroq boraman, ungacha singlim yaxshi bo‘lib qolar balki, – dedi Said.
Yunus qanchalik harakat qilmasin, ammo o‘yini hech qovushmadi. Uning xayoliga Saidning aytgan gaplari mahkam o‘rnashib olgan edi. Ko‘z oldiga dorining tezroq kelishini kutib yotgan Maryam gavdalandi. U hatto telefon olish uchun uydan chiqqanini ham unutgan etdi, daf’atan, cho‘ntagida puli borligi esiga tushib qoldi.
– Menga dorilar ro‘yxatini ber-chi, – dedi Saidga.
Said nega deb so‘rab ham o‘tirmasdan qog‘ozni uzatdi. Yunus qog‘ozni olib dorixonaga yugurib ketdi. Ro‘yxatdagi dorilarni oldi, dorixonadan chiqib do‘konga kirdi va sarxil mevalar xarid qildi. Keyin uni kutib turgan Saidning oldiga xursand bo‘lib qaytib keldi.
– Yur uylaringga boraylik, men Maryamga kerakli dorilarni oldim, – dedi zavqi ichiga sig‘may borayotgan Yunus.
– Sen telefon olish uchun yiqqan pulingni sarfladingmi? Nega bunday qilding, axir qancha vaqtdan beri orzu qilardin-ku! – hayron bo‘ldi Said.
– Telefonni keyinroq olaversak ham bo‘ladi, Maryamning sog‘ayib ketishi muhim, – javob berdi Yunus va bolalar Saidlarning uyiga ketishdi.
Yunus kechqurun uyiga qaytganida uni ajoyib sovg‘a kutayotganini bilmas edi. U maktabda a’lo baholarga o‘qigani uchun ota-onasi unga yangi telefon xarid qilishgan edi. Bola juda ham hayratga tushdi va ko‘zlari yoshga to‘lib:
– Alhamdullilloh! Alhamdulilloh! Bu Alloh taoloning sovg‘asi, – dedi va bo‘lib o‘tgan voqeani ota-onasiga gapirib berdi.
Hishom ibn Ammor bunday hikoya qiladi: «Madinaga, imom Molikning huzuriga keldim. U kishi xuddi podshohlardek haybat bilan o‘tirar edilar. Atroflarida shogirdlari o‘tirar, yana bir guruh odamlar tik turishar edi.
Odamlar u kishidan savol so‘rashar, u kishi esa javob berar edilar. Savol-javoblar tugagach, yonlariga borib, “Menga hadis aytib bering”, dedim. U kishi “Yo‘q, sen o‘qi, men eshitib turaman” dedilar.
Men esa “Yo‘q, siz aytib bering”, dedim. U kishi yana “Syen o‘qi”, dedilar. Qayta-qayta so‘ravergan edim, bir kishini chaqirib, “Hoy yigit, mana buni o‘n besh qamchi ur”, dedilar. Meni qamchilashdi. Alamimdan yig‘lab yubordim.
Imom Molik yig‘laganimni ko‘rib, “Nega yig‘layapsan, ey hadis tolibi? Joning og‘ridimi?” dedilar. Shunda men: “Yo‘q, jonim og‘rigani uchun emas. Otam uyini yigirma dinorga sotib, pulini menga berib, Madinaga borib, sizdan hadis eshitishimni tayinlagan edi. Ilmdan olgan nasibam esa mana shu o‘n besh qamchi bo‘ldi. Endi men sizni kechirmayman”, dedim.
Shunda imom Molikning ko‘ngli yumshab, “Xo‘p, buning kafforati nima ekan?” dedilar. Shunda men “Har bir qamchi evaziga bir hadis aytib berasiz”, dedim. U kishi “Men anchadan beri hech kimga hadis aytmagan edim. Odatda menga o‘qib eshittirishadi. Boshqa narsa aytaqol, bolam”, dedilar. Men: “Yo‘q! Bo‘lmasa sizni kechirmayman”, dedim. Shunda u kishi menga o‘n beshta hadis aytib berdilar. Shundan keyin: “Ustoz, yana qamchilab, yana hadis aytib bering”, degan edim, “E bor-ye”, deb urishib berdilar.
Nodirbek XIDIROV,
Imom Zahabiyning “Siyaru a’lamin-nubalo”,
Ibn Asokirning “Tarixu Dimashq” kitoblaridan erkin tarjima.